Претходен број

Дефицитот достигна драматични размери

Ако дефицитот и инфлацијата останат високи, на македонскиот денар неминовно му претстои девалвација

Александрија Стевковска

Трговскиот дефицит за првите шест месеци од годинава достигна рекордни близу 1,5 милијарда долари, бројка која македонската економија досега ја нема регистрирано. Според вчерашните податоци на Државниот завод за статистика, вкупната вредност на извозот на стоки од Македонија во периодот јануари-јуни 2008 година изнесува 2 милијарди долари, а на увозот 3,5 милијарди долари. Покриеноста на увозот со извоз е 58,2 отсто, односно дефицитот во размената со странство е 1,46 милијарди долари.

Високиот дефицит, каков што не се памети досега, во најголема мера се должи на увозот на сурова нафта, чија цена изминатите месеци достигнуваше невидено високи порасти. Тоа предизвика и голем одлив на девизи, но многу пари се одлеале и за увозот на струја и на моторни возила. Ваквите нагорни движења на негативата во трговската размена со странство, според експертите, не смее да ја остави рамнодушна Владата, која досега многу ноншалантно ги прифаќаше бројките за растот на трговскиот дефицит.

Според експертите, Македонија итно мора да преземе мерки за намалување на дефицитот, преку создавање и извоз на производи со повисока додадена вредност, како и да поработи на супституирање дел од увозот со домашно производство.

„Ова е првпат во историјата на земјава да имаме трговски дефицит од 1,5 милијарда долари за половина година. Уште пострашно е тоа што увозот за првите шест месеци од годинава достигна рекордни 3,5 милијарди долари, па Македонија веќе не е во состојба да го храни и издржува толку високиот увоз“, вели Никола Поповски, поранешен министер за финансии.

И тој и другите експерти подолго време укажуваат дека со олку висок трговски дефицит и степен на инфлација, која со месеци го држи нивото од близу 10 проценти, економијата на земјава нема светла перспектива.

„Мислам дека ако дефицитот и инфлацијата останат на олку високо ниво или, пак, пораснат, на македонскиот денар неминовно му претстои девалвација, што би било страшен удар и за економијата и за граѓаните. Просто е фрапантно тоа што Владата подолг период ги игнорира ваквите движења во економијата и не' убедува дека не е страшно, иако сега е повеќе од сигурно дека ваквите негативни движења се многу опасни за економијата“, смета Поповски.

Трговскиот дефицит и неговиот одраз врз е��ономијата беше топ-тема и при неодамнешната неофицијална посета на шефот на мисијата на ММФ, Марк Грифитс, со надлежните лица од државава. Тој притоа посочи дека рак-раната на македонското стопанство, трговскиот дефицит, расте поради диспропорцијата на евтиното производство на домашна струја и увозот на скапа струја, што е една од поголемите ставки во вкупниот увоз на стоки.

Наспроти увозот, кој ја илустрира енергетската зависност на земјава, анализата на извозот покажува дека главни негови носители се компаниите од секторите за производство и преработка на челик и од црната металургија, што според експертите е показател дека станува збор за неразвиеност на македонската економија.

Втора најголема извозна ставка на земјава се облеката и обувките, кои се лон-производи, поради што немаат многу додадена вредност или некој посебен вреден инпут, освен евтината работна сила, која почна да станува неконкурентна. Трета најголема ставка е храната, односно земјоделските производи, кои бележат досега најголем скок во делот на извозот. И додека глобалната конкурентност на успешните транзициони економии се базира на производи со висока додадена вредност, кои се и високопрофитабилни, анализата на македонскиот извоз покажува дека 50 отсто отпаѓа на суровини и полупроизводи. Тоа го покажува слабиот потенцијал на македонската економија и неможноста да се справи со предизвикот што го наметнува високиот трговски дефицит.

Во шесте месеци од годинава најголемо учество во извозот на стоки имаат земјите-членки на ЕУ - 60,1 отсто и земјите од Западен Балкан - 34,5 отсто, а во увозот на стоки најголемо учество имаат земјите од ЕУ - 46,9 отсто и земјите во развој - 32,4 отсто. Според вкупниот обем на надворешнотрговска размена, Македонија најмногу тргува со Србија, Германија, Русија, Грција и Бугарија. (А.С.)