Претходен број

Мислења

ВМРО-ДПМНЕ е полевичарско и од СДСМ

Ден Дончев

Секој граѓанин на Македонија годинава во просек ќе плаќа 40 отсто повеќе даноци кон државата споредено со тоа што го плаќал во 2006 година

Во политичкиот дискурс помеѓу левицата и десницата во Македонија, честопати се спомнува зборот „идеологија“ и се зборува за некакви „идеолошки разлики“. Што се однесува до тоа што може да се нарече економска идеологија, Република Македонија никогаш немала поконфузна, поматна и понејасна слика како што е оваа денес. Раководството на ВМРО-ДПМНЕ, во последните три години не само што ја наруши економската идеологија на некогашната ВМРО-ДПМНЕ, туку веќе дејствува и сосема надвор од традиционалните и општоприфатените вредности на политички партии кои застапуваат десничарска економска идеологија.

Како прво и пред се', десната политичко-економска идеологија се залага за мал и ефикасен државен сектор како компонента од бруто-домашното производство (БДП) на нацијата. Идеолошката вредност на десницата ширум светот е дека државата генерално е лош и неефикасен менаџер на финансиски ресурси и средства, па затоа буџетот треба да биде што е можно помал како процентуален износ од БДБ на нацијата, а воедно државниот сектор да се стреми да биде се' помал спореден со приватниот сектор. Генерално кажано, процентуалното учество на буџетот во развиените западни економии се движи измеѓу 20 до 33 отсто од бруто-домашното производство во соодветната земја. Оттука произлегува и идеолошката вредност на десницата за ниски даноци и пониско севкупно даночно оптоварување кон приватниот сектор. Тоа, пак, резултира со намалување на процентуалното учество на буџетот во бруто-домашното производство, при што се зголемува учеството на приватниот сектор.



Во 2009 година Владата на Македонија ќе располага со рекордно висок буџет од 2,6 милијарди евра. Ваквиот буџет преставува удел на државниот сектор од речиси 44 отсто во севкупното БДП на државата. Споредено со буџетот од 1,8 милијарди евра во 2006, кој тогаш претставуваше околу 39 отсто од БДП на државата, оваа година Владата располага со 700 милиони евра повеќе. Со други зборови, во 2009 граѓаните на Македонија севкупно ќе платат 700 милиони евра повеќе кон државата, преку сите даноци со кои е оптоварен приватниот сектор. Да нема дилеми, директно или индиректно, секој граѓанин на Република Македонија во 2009 во просек ќе плаќа 40 отсто повеќе даноци кон државата споредено со тоа што плаќал во 2006 година. Ваквото нагло зголемување на даночното оптоварување кон приватниот сектор е без преседан во историјата на независна Република Македонија. Државниот сектор станува се посилен и помоќен на сметка на осиромашените граѓани кои, во просек, директно и индиректно, плаќаат повеќе данок кон државата.

Оттука, сите владини тврдења дека намалиле одредени даноци се бесмислени. Од аспект на макро економијата, десничарската идеологија би се залагала за намалување на севкупното даночно оптоварување кон приватниот сектор. Многу промовираниот таканаречен рамен данок (кој патем не е воопшто рамен спрема школската дефиниција на рамен данок, но тоа е веќе друга тема), е единствениот обид на ова раководство на ВМРО-ДПМНЕ да се имплементира некаква десничарска економска идеологија. Но, во контекст на сите други потези кои ги повлекоа со што се зголеми севкупното даночно оптоварување за преку 40 отсто во последните три години, ваквиот обид останува само како шминка.



Само по оваа основа може да се каже дека идеолошката матрица на оваа раководство на ВМРО-ДПМНЕ е полевичарско и од самата СДСМ, која претендира да застапува левичарска економска идеологија на македонската политичка сцена. Дојдовме до апсурдната ситуација кога дури и левичарската партија ја критикува десничарската за зголемените буџетски расходи.

Се разбира, зголеменото учество на државниот сектор во БДП на Македонија во последните три години е на директна сметка на приватниот сектор, кој континуирано се гуши на сметка на зголемениот буџет. Поголем буџет во услови на македонскиот политички систем подразбира и драстично зголемување на реалната моќ на државата, поточно на владејачката партија. Школската примена на десничарската економска идеологија би се залагала за што помала економска моќ во рацете на државата, односно поголема економска моќ кај поединецот и претприемачот.

Оттука произлегува и втората клучна идеолошка вредност дека вистинската финансиска моќ треба да биде во приватниот сектор, при што на секој поединец во општеството да му се обезбедуваат подеднакви услови од страна на државата за да ги постигне своите финансиски цели. Остварувајќи ги своите бизнис и финансиски цели, секој поединец придонесува кон попросперитетна држава за сите граѓани од тоа што може да го создаде државата преку буџетската политика. Улогата на државата во вакви услови би била да овозможи бизнис клима во која „правилата на игра“ се фер и еднакви за сите учесници на пазарот. Но, јавна тајна во Македонија е дека државата, поточно одредени поединци кои се во можност да ја (зло)употребуваат државата, креира правила на игра кои директно утврдуваат кои се победниците и кои се губитниците во македонското стопанство. Тоа го сфатија и тинејџерите во нашата држава и не случајно имаме таква застапеност на млади луѓе во политичките партии, кои наместо да бидат претприемачи, одлучуваат да бидат политичари. Државата и економијата некако функционираат и опстануваат, но се што може да постигнеме како држава е - статус кво економска ситуација, поради тоа што ваквата политика и ваквите правила на игра го гушат претприемачкиот дух, без кој не можеме да постигнеме високи стапки на растеж.

Како најразвиена економија во светот, ретко кој граѓанин на Америка не го познава името на Ворен Бафет, Стив Џобс, Бил Гејтс, Џим Валтон, Лоренс Елисон и Лери Пејџ. Како најбогати бизнисмени и претприемачи во Америка, тие имиња не само што се општо познати за тамошното општество, туку се и почитувани граѓани кои претставуваат идеал или вредност кон кој секој поединец во Америка се стреми. Во Македонија се повеќе станува табу да се биде богат претприемач. Владата се не се однесува со почит кон приватниот сектор. Врз легитимните бизниси и бизнисмени с�� фрлат анатеми од политичката номенклатура. Загрижувачки е што во време на владеење на партија која по идеологија треба да биде пријателски настроена кон бизнисот и бизнисмените, раководството на ВМРО-ДПМНЕ направи една од најлошите бизнис клими во Европа. Докази за тоа се безбројни, почнувајќи од „Сведмилк“, па се до ЕВН. Можеби затоа кај нас тешко може да ги посочиме првите десет бизнисмени, но затоа, пак, се фалиме колку одредени политичари биле популарни.



Жално е што по толку години демократија и пазарна економија, раководството на денешната владејачка партија очигледно не може да сфати дека нови работни места, како и креирањето на ново богатство и просперитет за сите граѓани во државата, може да се постигнат само преку приватниот сектор. Но, барем овде идеологијата на сегашното раководство на ВМРО-ДПМНЕ не е многу различна од идеологијата на минатото раководство на СДСМ, кое со години не можеше да го сфати овој елементарен принцип на пазарната економија.

(Авторот е економски аналитичар)