Претходен број

Си велам...

Музеј и за жртвите од кризата

Ерол Ризаов

Голема е фабричката грешка со македонската демократија и со економската преродба

Од осумте милијарди евра на премиерот Никола Груевски за инвестициски бум во наредните седум години од неговиот прв мандат, би било добро да се изгради уште еден музеј посветен на жртвите од светската економска криза и за жртвите паднати на долгиот пат на македонската транзиција при освојувањето на новата демократија. Предлагам тоа да биде постмодернистичка дваесеткатница лоцирана некаде меѓу скопското Кале, Музејот на жртвите од комунизмот, Музејот на големите дејци на ВМРО, Музејот на восочните фигури и Музејот на холокаустот. Така Скопје ќе добие извонреден спој на трагичното славно минато со трагичната светла иднина.

Тоа ќе биде густа концентрација на главницата од осумте милијарди евра. Тука покрај новоизградениот стар Скопски театар, меѓу црквата „Свети Спас“, Мустафа-пашината џамија и црквата „Свети Димитрија“, во близина на Истражниот затвор би било добро да доминира Музејот на жртвите на кризата и на новата демократија. Од другата страна, пак, на Вардар преку Камениот мост, кој го осакатија политички и националистички булдожери, и од ориентален убавец го претворија во византиски лош фалсификат, на Градскиот плоштад ќе надвиснуваат неколку други архитектонски чуда. Над сите ќе се издигнува импозантниот споменик на Александар Македонски јавн��т на Букефал, поставен пред новата голема црква „Свети Никола“, и уште повисоката камбанарија. Од другата страна, карши црквата ке се обнови старата Бурмали џамија. А до неа ке се гордееме со обновениот Официрски дом на кралството Југославија.Над Парламентот ке не фасцинираат новите куполи. Малку подолу, спроти „Холидеј ин“ ќе вишнеат над облаците неколкуте стокатници, новиот скопски Менхетен. Вакви помали и поголеми чуда ќе има во секој град на Македонија. Другите работи: нуклеарна централа, патишта, брани, железници, водоводи, канализации, пречистителни станици, а најмногу фабрики и компании се планираат само во партиските агенции за предизборни кампањи. Тоа нека го гради Европа и светот. Ние ќе си градиме музеи, театри, цркви, џамии, спомен-домови со што цврсто ќе го одбраниме македонскиот, албанскиот, турскиот и сите други идентитети. Сето тоа убаво спакувано со наколните живеалишта и подводните музеи во Охрид, со импозантните споменици, театри и музеи, ќе се инсталира незаборавен времеплов во живо, единствен во светот. Многубројните туристи најнапред ќе се искачуваат со жичарница на скопското Кале, каде што Паско Кузман ќе ископа голема дупка по која ќе се спуштаат посетителите со специјални лифтови под земјата до кој сакаат милениум, пред или по Христа, па потоа ќе се префрлаат во специјални возови нешто слично како во европските метроа. Ќе биде тоа фантастична подземна тура до сите музеи и цркви. Тие што се за театар ќе одат на театар. Тие што сакаат спорт преку посебен тунел ќе можат под нивото на Вардар, покрај Владата, да излезат директно во ложите на Градскиот стадион под бистата на Филип Втори и неговото копје високо 30 метри. Во „Арената на Филип“ ќе можат да гледаат постојано, во текот на 24 часа, гладијаторски пресметки меѓу фалангите на Александар Македонски и Елините, меѓу новите античките Македонци и старите Словени, меѓу комунистите и капиталистите.

Тие што не сакаат пагански обичаи и борби ќе можат да посетат верски објекти. Во Скопје и Скопско има над сто цркви и над сто џамии. Половина се вековни културни наследства со непроценлива историска вредност, а половина се џам нови со недефинирана архитектура. Се градат уште 30-40 верски објекти. Ќе имаме повеќе џамии и цркви од училишта, што е големо достигнување на патот за Европа.

Музејската зграда за жртвите од економската криза и од македонската транзиција предлагам да биде со две постојани поставки. Првите десет ката да бидат посветени на жртвите за време на владеењето на СДСМ и на неговите коалициони партнери, а вторите десет ката на жртвите на ВМРО-ДПМНЕ и на неговите коалициони партнери. Тамам додека се изгради зградата на овој музеј, токму на 20-годишнината од независноста на Македонија, двете партии ќе владеат со Македонија по десет години и секоја од нив за секоја година владеење ќе има по еден кат. На првите пет ката од новиот музеј ќе бидат претставени последиците од лошата приватизација. Народот ќе може да види како е распродаден големиот имот на злогласните комунисти. Па, потоа нагоре на секој кат ќе бидат постојаните поставки од банкротствата, стечаите, грабежот на општествениот имот, на пропаднатите банки, земјоделски комбинати, на големите трговски компании, на тутунските комбинати, текстилните фабрики, слики на некогашните гиганти изградени во социјализмот... Се' така до десеттиот кат каде што ќе бидат објавени портретите на најголемите жртви и на нивните џелати во првите десет години од славната македонска транзиција. Тоа се злосторствата на трансформираните комунисти, новите социјалдемократи и нивните партнери. На вторите десет ката се' до врвот ќе ги гледаме делата на ВМРО-ДПМНЕ и последиците на нивните промашувања. Распродажбата на „Окта“, „Телеком“, на големите банки и компании. Тука ќе бидат изложени сликите на жртвите кои биле против античкото минато, на предавниците кои го поддржувале словенството, голем број политичари, деловни луѓе и новинари кои се спротивставувале на мудрата политика на ВМРО-ДПМНЕ во десетгодишното владеење.

Колку и да изгледа гротескна и нереална оваа македонска футуристика бидејќи, се разбира, дека на никого не му паѓа на ум да гради таков музеј, сепак, таа претстава во животот постои и е присутна во македонското секојдневје. Особено ќе недостасува кога ќе бидат изградени оние вистинските реални музеи чии кранови веќе вишнеат над најголемите градилишта во Скопје. Ваков анахронизам и ваков масовен комплекс во потрага по идентитетот и минатото не е забележан ниту во една транзициска земја иако насекаде имаше обиди да се разубавува славното минато како оправдување за лошата иднина.

Македонија, а тоа го покажува и кампањата на најновите избори, влегува во нова ера на себенаоѓање доведувајќи ги во прашање веќе одамна освоените простори не само во демократијата туку и во стандардите на живеење, образование и спорт. Успесите и достигнувањата во претходниот политички систем, во таканаречената ера на социјализмот и еднопартиското комунистичко владеење, новите македонски политички елити не можат да ги остварат ни по 20 години. Индексите на економскиот развој, на животниот стандард на населението, на достигањата во науката, културата, во уметноста, во спортот, на македонскиот народ и националностите од југословенскиот режим, за жал, станаа неосвоиви од новите демократи. Очигледно, голема е фабричката грешка со македонската демократија и со македонската економска преродба. Се' повеќе луѓе со воздишка признаваат дека подобар беше животот пред 20 години. Македонија денес не е ниту социјалистичка, а уште помалку капиталистичка творба. Економско-политичкиот систем е недефиниран, и покрај Уставот и парламентарната демократија. Не важат ниту едните, ниту другите закономерности. Македонија не е ниту демократска, ниту тоталитарна држава, туку нешто што личи се' повеќе на онаа мешана овошна салата позната во Европа со состојки од непознато потекло.

Претприемливите Швајцарци преку својот Институт „Игенеа“, како што пишува „Нова Македонија“, ни нудат беспрекорно генетичко потекло. Треба само двапати да плукнеме. Еднаш ќе плукнеш плуканка, а еднаш 105 евра и веднаш ќе ти пратат сертификат за твоето генетичко потекло. Според „Нова Македонија“, истражувањата на „Игенеа“ се извршуваат на примерок од плунка што може да се земе „едноставно и лесно дома“. За пет недели и за почетна цена од 105 евра, ги добивате првите резултати што ги определуваат вашите гени во три различни епохи: предисторија, антика и среден век. Подоцна ако сакате потврда со колку проценти си антички Македонец, колку си Илир, колку си Хелен, колку Германец, Феничанец, Хун, Словен, или нешто друго, ќе добиеш црно на бело сосема прецизно ако доплатиш уште малку. Засега, утврдиле Швајцарците, Македонците 30 проценти се со гени од античките Македонци, 10 проценти се гени од Илирите, 15 проценти од Хелените, 20 проценти се германски гени, пет феникиски и пет хунски и само 15 проценти се со словенски гени. Фантастично. Се подготвувам и јас да плукнам сочно во сето тоа, па да видам колку се вистински прикаските на дедо ми, кочанскиот бег, дека потекнуваме од султанска лоза дури од Коња во Анадолија. Кога ќе ја добијам таа генетичка тапија од утре животот ќе ми биде султански.Што е бедна Европа према раскошот на султанските сараи. Замислете, мојот директен предок да се погоди лично Сулејман Величествени. Всушност, се' посигурен сум дека е тој. Не е како Александар Македонски, ама ич не е за потценување. Го освоил светот од Нубиската Пустина во Африка се' до ѕидиштата на Виена. Империја на три континенти. Што да ви кажам, кога ќе испијам две-три ракии, ја чувствувам таа империјална генетика. Знам, тоа доаѓа оттаму што Сулејман Величествени, кога уживал во својот харем, го сонувал Бујук Искендер (Александар Велики).

А вие, што мислите, кога веќе сите тргнавме во потрага по своите корени, дали Македонија се движи во правилна насока. А ла турка, или а ла флага, пред или по Христа, ќе бираме на референдум. Ангела Меркел вели уште Хрватска во Европа, па стоп. А ние. Ние што велиме... Ништо.