Претходен број

Си велам...

Меѓу славното минато и светлата иднина

Ерол Ризаов

Меѓу две вселенски далечини се наоѓаме ние и нашата горчлива сегашност

Најновата државна стратегија за заштита на уставното име не се сведува веќе на тоа дали ќе се смени или нема да се смени името, туку кој ќе биде виновен за тоа. Оваа загрижувачка констатација јасно произлегува од последните изјави на премиерот Никола Груевски и лидерот на опозицијата, Бранко Црвенковски. Не треба голема аналитичност за нивните најнови јавни настапи за да се сфати дека, прво, највиновна ќе биде Грција, која го наметна ирационалниот спор. Тука нема разлики меѓу Груевски и Црвенковски, ниту, пак, имало. Потоа, според Груевски, највиновна ќе биде опозицијата, која не го реши проблемот речиси 20 години. Иако тој и неговата партија се осум години на власт во овие две децении. Дел од вината е резервиран за големите сили, ЕУ и ОН. А, на крајот, тоа треба да се префрли на товар на граѓаните, како нивни избор на референдум и на нив да падне најголемиот дел од одговорноста. Груевски бара силно национално единство се' да излезе како што испланирала оваа власт. Според Црвенковски, за се' ќе биде виновна оваа влада. Потоа спокојно можеме да одиме на предвремени парламентарни избори.

А, што друго има денес во Македонија освен војна меѓу патриоти и предавници, распнати во исчекување меѓу нашето славно минато и светлата иднина.

Одговорот на ова прашање повеќе децении е ист. Меѓу тие две вселенски далечини се наоѓаме ние и нашата горчлива сегашност. Веќе 20 години во независна и слободна Македонија чмаеме во чекалницата на Европа се' подлабоко завлезени во провинцијализам, примитивизам и балканштината. Како копаме подлабоко во потрага по корените и убавото минато, така назадуваме во сегашноста на повеќе генерации македонски граѓани. А, светлата иднина се' повеќе се поместува во космичка далечина.

Некни беше најголемото помрачување на Сонцето досега во 21 век, кое можеше да се види најдобро од Индија. Такво помрачување ќе има дури 2132 година кога сите нас ќе не' нема. Затоа, пак, во Македонија 20 години се изнагледавме помрачување на иднината. Но, тоа не е зако�� од астрономијата и физиката. Тоа е закон на умот. Нас тоа не не' засега. Повеќе го сакаме минатото од иднината. Затоа близу три илјади луѓе се ангажирани во најголемото македонско претпријатие, предводени од неодминливиот претседател на подземниот катастар Паско Кузман. Илјадници луѓе под негова диригентска палка копаат да го откријат Александар Македонски како денешен чистокрвен Македонец. Нашиот прататко. Ни требаат само уште две илјади луѓе, па да имаме ист број вработени колку што ќе има гасоводот „Набуко“, кога ќе работи со полн капацитет, најголем енергетски проект во Европа кој деновиве почна да се копа низ Турција, Бугарија, Романија, Унгарија и Австрија. Луѓето таму ќе ги копаат најважните енергетски подземни автостради кои ќе ја осветлуваат иднината на цела Европа со најмоќното политичко мирољубиво и просперитетно оружје - енергетиката. Гасоводите и нафтоводите ги копа мудрата политика на развој. Во тоа длабоко се впрегнати претседатели, премиери, научници, економисти, разузнавачи, футуристи, енергетски стратези... И кај нас копаат претседателот и премиерот да го најдат катникот на Филип Втори, да ја откријат Јустинијана Прима, како Шлиман - Троја.

Претседателот Ѓорге Иванов и Паско Кузман, качени на политичкиот булдожер, го бараат идентитетот на Македонецот под Горна Порта во Охрид и низ македонските ридови и долини. А, тој идентитет, одамна кажа Блаже Конески, е на ѕидовите на охридските куќи под кандилцата што ги осветувале со векови ликовите на св. Климент и св. Наум, кои ни го зачувале јазикот и духот македонски. А, што ќе ископаат Иванов и Кузман. Ништо друго, освен веќе потврдени историски вистини од најголемите светски историчари осознаени и од домашната наука. На територијата на денешна Македонија, како и на територијата на целиот Балкан, Блискиот, Средниот и Далечниот Исток е преполно со откриени и неоткриени остатоци и докази на некогашните цивилизации, империи... Тука е крстосницата на сите култури речиси од најраната појава на човекот, па до античките времиња, империи, царства, Источното и Западното Римско Царство, раното христијанство, средниот век, Отоманската Империја, па се' така до 19 и 20 век кога се формирани првите национални држави на балканските народи. Сите тие пресеци на култури се дел од минатото на народите што живееле во разни историски околности во време на големите преселби, војни, болести... Низ целата повеќевековна историја сите тие меѓусебно се мешале како и сега. На крајот, ќе мора да научат и нашите политичари дека во 20 век е создадена и првата македонска национална држава, како и сите други на Балканот и во Европа, во историски период од само 100 години, што е само еден миг во неколкуилјадигодишната историја на човештвото на овие простори.

Археолозите, историчарите, како и сите други вистински научници си ја работат својата работа, давајќи огромен придонес со своите откритија за да се дешифрираат историските загатки, да се откријат докази за неразјаснети прашања во науката, да се пополнат празните места во историјата, да се прикажат на светот цивилизациските дострели од поодамнешното и поблиско минато на народите. Нивната работа е исклучително значајна и вредна. Тие го откриваат културното богатство и наследство кои имаат непроценлива вредност. Секоја држава се гордее со археолошките откритија и со артефактите кои се изложени во музеите и кои вечно сведочат за културниот и историскиот развој на цивилизациите во минатото. Секаде големите археолошки откритија носат силни возбуди и своевидна културна сензација.

Меѓутоа, политиката успева да внесе заблуди и злоупотреби во историјата, со идеологија да го разубавува минатото. Тоа повеќе или помалку го прават и го правеле сите. Но, секогаш порано или подоцна вистинската наука ги донесува работите таму каде што припаѓаат. Тогаш е многу поболно соочувањето со реалноста. Научните лаборатории работат полека и стрпливо, а не ударнички, потврдувајќи ги или негирајќи ги веќе прифатените историски лаги и вистини. Од тоа нема бегање. Само политиката, брзо со ударни дневни дози, сака превласт, со бојадисување и кич политичка археологија да обезбеди пославно минато за својот народ. По некое, пак, непишано правило желбите за разубавување на минатото најчесто не се вклопуваат со историските вистини. Значи, треба да се истражува, да се открива, да се дава придонес кон светската и домашната научна мисла. Никој разумен не може да има ни��то против тоа. Тоа го прават сите како долг кон науката, кон историјата, кон сопствените народи и за тоа секаде се обезбедуваат повеќе или помалку пари, во зависност од можностите. Но, само со научен предзнак и научна сериозност и спокојност може да се испитува минатото. Но, кога политичарите стануваат археолози, кога тоа го работат бригади во три смени, кога копаат претседатели, во тоа никој не верува, дури и кога е вистина. Нашата иднина не е под земјата. Таа е на земјата.

А, што има во овој обичен ден, сега и тука, во нашето секојдневје. За тоа не треба археолози. Тоа е тажен приказ во живо. Криза, длабока. Во секој поглед. Економска, политичка, морална. Чепнете каде што сакате, дури и во најсекојдневните вести, ќе откриете чудесии.

Еден ден, сепак, ќе станеме членка на Европската унија. Но, Европејци веројатно никогаш. Тоа е нешто друго. Многу поразлично. За тоа никој не може да одлучува во Брисел. Ниту каде било. За тоа одлучуваме сами, секој одделно, само за себе. А, тоа изгледа е најтешко.