Претходен број

ИНТЕРВЈУ

Поканата за НАТО и натаму е цврста

Роберт Симонс, заменик на помошник-генералниот секретар во НАТО

Од нашиот дописник
Слободанка Јовановска

Брисел - Идната недела делегација од Македонија ќе ја претстави Годишната национална програма за членство во НАТО. Денес, пак, во НАТО ќе престојува претседателот Бранко Црвенковски, по речиси пет месеци замрзнати односи на високо ниво по Букурешкиот самит. Каква ќе биде пораката од НАТО до нив?

Трите земји што беа кандидати за прием во Букурешт треба да продолжат со циклусот годишни програми. Позицијата за Македонија од Букурешт и натаму е цврсто на маса. Тоа значи дека Северноатлантскиот совет може на која било редовна средба да донесе одлука за прием. Така што работењето на годишната програма во голема мера е одржување во живот на кандидатурата за прием. Всушност, мислам дека има значаен прогрес во земјата, дека последните избори поминаа подобро, дека е формирана стабилна Влада по една година и повеќе тешкотии на тој план, потоа го решивте прашањето околу границата со Косово, а сите тие се позитивни работи што ќе ги изнесеме на состаноците. Ќе продолжиме да ја туркаме вашата кандидатура за членство, одејќи низ овој процес на исполнување на годишната програма. Се видов двапати со вашиот министер за надворешни работи, при отворањето на вашата амбасада во Брисел и во Париз на состанокот за Централна Азија, и во двата случаја зборувавме за тоа како да го придвижиме процесот напред. Мислам дека е јасно дека Владата сака да го направи тоа.



Изненадува Вашата оцена за изборите, со оглед на критиките кои во тој поглед стигнуваат од ЕУ и од ОБСЕ. Имаше дури и најави во Македонија дека поради нив може да се преиспита поканата за прием, во смисла дека државата веќе не ја заслужува...

И на последните и на претходните избори имаше поединечни проблеми во поединечни изборни единици. Но, она што беше импресивно е дека генерално имаше подобрување во однос на претходните избори. И второ, Владата почна судски процеси против оние што ги предизвикаа тие проблеми. Tочно е, имаше индивидуални проблеми на изборите, но од друга страна, надвор од тие поединечни изборни единици изборите поминаа добро. Справувањето со проблемите, исто така, е начин да се биде позитивен околу изборите.



Како ја гледате иднината на односите меѓу НАТО и Македонија ако не се реши спорот околу името на државата? Има ли НАТО план Б за Македонија?

Македонија е наш активен партнер, придонесува во мисиите и ги користи бенефициите од целосната соработка. Очигледно, ние сакаме да одиме уште понатаму и затоа генералниот секретар веднаш по Самитот во Букурешт отиде во Македонија. Ќе продолжиме со мисиите, со годишната програма за членство и ќе ви го кажеме тоа што им го кажуваме на другите земји-кандидати, односно дека сакаме да продолжиме да работиме со Македонија за да стане најдобар можен кандидат за членство и дека ќе сториме се' што можеме во процесот на реформите. Не сме директно вклучени во преговорите околу спорот за името, но се надеваме дека тие ќе успеат и дека ќе можеме да го оствариме коминикето од Букурешт.



А план Б?

Не знам што би бил планот Б. НАТО е активен партнер, Македонија исто така. Има едно прашање, прашањето околу името, кое не е дел од процесот во Годишната национална програма, но сакаме да биде решено за да го материјализираме членството. План Б? Најпрво, немаме некаква категорија на второкласно членство. Или сте членка или не сте. Таков план би им дал изговор на сите да избегаат од решението. Затоа мислам дека е важно да продолжите да бидете активни и добри кандидати за членство, да има натамошни позитивни постигнувања со следниот циклус и со тоа да ја одржиме жива вашата кандидатура. Не мислам воопшто дека треба да излеземе со план Б или со каква било алтернатива, најпрво зашто НАТО нема таква категорија, а потоа бидејќи дава изговор да се избега од проблемот и сугерира дека сте решиле да не работите веќе на членството. А тоа не е во ваш интерес ниту, пак, во интерес на НАТО.



Господине Симонс, Вашиот оптимизам е во спротивност со состојбата во Македонија, која се' повеќе станува изолирана, дезориентирана и обесхрабрена, а граѓаните се лути на цел свет и на Алијансата. Нели Ве загрижува тоа?

Секако дека не' загрижува. Токму затоа генералниот секретар беше во Македонија набргу по Букурешт. Загрижени сме и бевме загрижени, бидејќи знаевме дека ќе бидете разочарани од проблемот кој ние не можевме да го контролираме. Затоа од почетокот порачавме дека сакаме да продолжиме со активна соработка и го правиме тоа. Го разбираме вашето разочарување, но многу сакаме процесот на интегрирање да продолжи. Затоа го поздравувам претстојниот состанок, со кој ќе претседавам јас. Слушнав, исто така, за испитувањето на јавното мислење, според кое 85 отсто од граѓаните сакаат да продолжи приближувањето кон НАТО. Има разочарување од актуелниот процес, но важно е да се оди натаму, Македонија да остане квалификувана за членство, па да се надеваме дека ќе се реши спорот и да одиме напред.



Има ли Македонија се' уште шанса да го фати возот со Хрватска и со Албанија до самитот во април?

Би рекол, тоа станува се' потешко и потешко. Тоа е само реалистична процена, не пресуда. На пример, еве во САД поминаа ратификациите на Хрватска и на Албанија. Сега ни претстојат избори за Конгресот и во вакви периоди тој не работи до февруари. Во мојата земја, кога има промени во администрацијата, какви што ќе има сега, треба време да се почне со работата. Исто така, новиот претседател ќе биде инаугуриран во јануари, тој ќе треба да формира тим, а за тоа треба време, исто така. Двајцата претседателски кандидати рекоа дека го поддржуваат приемот на Македонија во НАТО, па тоа не е дилема. Но, иако прашањето е техничко, треба време за ратификацијата, па од таа причина морам да кажам дека не мислам дека е веројатно фаќањето на возот со другите две земји. Тоа не значи дека нема да се обидеме, дека тоа не може да се направи како одделен процес. Ако се реши спорот, ќе го направиме тоа колку што е можно побрзо, но мислам дека технички гледано ќе биде многу тешко да се успее да се стори тоа до самитот во април.



Став на НАТО кога зборува за спорот меѓу Грузија и Русија е дека не може некоја земја да се прашува за иднината на друга што сака да и' се приклучи на Алијансата. Зошто тоа правило не важи за Македонија? Дали само земјите-членки имаат право да решаваат за иднината на други земји?

За да се прими која и да е земја во Алијансата, треба консензус од сите сојузници внатре. Одлуката за членство е одлука на Алијансата. Во однос на трети земји, во случајот на Русија и на Грузија, постои договорена позиција во НАТО што да се прави. Но, тоа е колективна одлука на Алијансата, од една страна, и на земјата што е засегната, од друга страна. Тоа е стандард во НАТО, одлуките да се носат со консензус.



Кој ја почна војната во Грузија?

Не знам. Не знам што се случи таа ноќ на 7 август и не сакам да шпекулирам околу тоа. Но, има две работи што треба да ги имате предвид. НАТО рече дека руската реакција беше диспропорционална, бидејќи е јасно што направи Русија таму. Таа беше испланирана пред 7 август. Земете го како пример испраќањето на пешадијата во Абхазија, која не беше инволвирана во конфликтот, а таму се приземјија 4.000 војници. Не можете да го сторите тоа преку ноќ. Така што е јасно дека диспропорционалната руска реакција била планирана однапред. Што доведе до тој план и што ги предизвика Русите да го остварат, не знам. Јасно е дека Русите и Осетијците ги провоцираа Грузијците и тие паднаа во замка.



Какви се шансите Грузија да си ги врати двете територии?

Тие се дел од Грузија и ние го признавме нејзиниот територијален интегритет. Практично гледано, Русите со мировниците ќе бидат таму извесно време.



Дали има чувство во НАТО дека треба да се брани Грузија, ако е потребно?

Не, бидејќи обврската од членот 5 се однесува само на земјите-членки. Дури и да добиеше Грузија акционен план за членство во Букурешт, тој фактички не носи безбедносни гаранции. Тоа е само процес кон членство. Ние ја критикувавме диспропорционалната акција на Русија и дадовме практична помош за Грузија и рековме дека не е прифатливо признавањето на Јужна Осетија и на Абхазија. Така што и' дадовме поддршка на Грузија, но таа е политичка, не воена. Бидејќи немаме обврска да ја браниме и немаме таква обврска кон која било земја. Тоа се однесува само на членките.