Претходен број

Каде плови бродот на СДСМ

Чуварот на партискиот трон на СДСМ Зоран Заев
е пред големи искушенија

Билјана Јовановска

Враќањето на Бранко Црвенковски на лидерската позиција во СДСМ веќе не е во сферата на претпоставките. Оваа можност ја потврди и самиот тој испраќајќи јасна порака дека активно размислува за враќање на местото претседател на најголемата опозициона партија. Се разбира, доколку во меѓувреме не се случи некој неочекуван политички пресврт, па шефот на државата, од едни или од други причини, одлучи да се кандидира за уште еден претседателски мандат.

Црвенковски јасно соопшти дека не работи на оваа опција, но одредени кругови во партијата докрај не ја исклучуваат ни таа можност. Засега, челната функција во партијата, во чие формирање и самиот активно учествуваше пред 18 години, не му бега.

Во СДСМ, поточно во нејзиниот Извршен одбор, а таквиот став веројатно ќе го потврди и Централниот одбор, нема дилеми дека искуството на Црвенковски на партијата ќе и' биде добредојдено, бидејќи самата минува низ голема криза. За едни таа е минлива и е резултат на постизборниот шок, додека други вината за лошиот партиски рејтинг му ја припишуваат токму на лидерот со најдолг стаж. Го обвинуваат за несоодветната кадровска политика, за немањето поиздржана стратегија, за отвореноста кон само мал круг партиски избраници и затвореноста кон обичните граѓани...



Во меѓувреме, до мај, кога ќе се изврши изборот на идниот лидер на најголемата левичарска партија, в.д. претседателот Зоран Заев ќе мора да го премости овој деветмесечен период до изборниот конгрес и на локалните избори да се освои подобар изборен резултат и ако може да го порази жестокиот ривал Никола Груевски и неговата ВМРО-ДПМНЕ.

Во СДСМ, откако Црвенковски соопшти дека би прифатил повторно да ја заземе челната позиција во партијата со која раководеше од нејзиното формирање во 1991 до стапувањето на претседателската функција во 2004 година, страстите полека стивнуваат. По неотповикливата оставка на лидерката Радмила Шекеринска, која по слабиот резултат на парламентарните избори веќе не сакаше да раководи со партијата, неколку месеци наназад во СДСМ на површина излегуваа луѓе со најразлични партиски амбиции и идеи.

Меѓу најсигурните претенденти на претседателското место беше токму и в.д. претседателот Зоран Заев, кому во меѓувреме му се случи невиден пех со спектакуларното апсење и одлуката за негова аболиција, која му ја запечати лидерската кариера. Дежурните критичари и во ова видоа пресметан потег на Црвенковски за враќање на партискиот трон.

Во изминатите четири години СДСМ мина низ многу кризи и падови. По повлекувањето на Црвенковски, со партијата во еден период раководеше колективно претседателство, за во последните три години СДСМ непромислено самиот да си ги потроши своите најквалитетни кадри.

Најнапред, такво брзо согорување му се случи на Владо Бучковски, а истата судбина ја имаше и Радмила Шекеринска. Струмичкиот градоначалник и потпретседател на партијата Зоран Заев е најновиот сдсмовски производ на листата на брзо истрошени партиски луѓе.

Како и да е, во партијата нема дилеми дека на Заев мора да му се помогне. Тој е потврден и исклучително успешен градоначалник, но претседателското место, па макар да е и в.д., бара еден сосема поинаков политички ангажман. Неспорно е дека младиот струмички градоначалник има потенцијал, ама исто така е очигледно и неговото неискуство забележливо при секое појавување во медиумите. Јасно е дека во наредниот период Заев ќе биде набљудуван и под директна палка на Бранко Црвенковски, но, исто така, ќе мора да работи паралелно и на два фронта. Прашање е дали ќе може се' да надополни... Особено што како посебен хендикеп на решението Заев да биде в.д. претседател на СДСМ е неговото отсуство од парламентот и немањето постојан престој во Скопје. Како ќе успее да раководи од Струмица со партијата која многумина ја доживуваат како исклучително урбана и интелектуална, останува да се види. Но, сето ова е едно ново искуство за СДСМ, бидејќи и Црвенковски нема да биде дел од парламентарната група во Собранието и јавноста нема да има можност од собраниската говорница да ги слушне неговите ставови и размислувања.

Сега кога враќањето на најискусниот лидер во Македонија е на повидок, и во СДСМ и во јавноста се' погласно се отвораат многу прашања. Дали ќе го напушти стариот начин на раководење на партијата и познатата изолираност од обичните граѓани? Станал ли во меѓувреме подемократичен, поотворен за различни размислувања и идеи? Ќе работи ли на создавањето нови наследници или самобендисано работите ќе ги гледа од врвот...

Дел од јавноста верува дека без коренити промени, СДСМ нема лесно да ја надмине кризата која му се заканува со нови пасивизирања на најспособните кадри. Исто како што се убедени дека мајскиот изборен конгрес треба да понуди своевидно помирување, кое во практика би значело враќање на заборавените, а употребливи партиски кадри, доближување до интелектуалците, до младите.

Како ќе се одвива консолидирањето на партијата во многу нешта ќе зависи и од тоа кој ќе биде идниот генерален секретар, а кој портпарол. За првата функција, тврдат, во ЦО не гледаат адекватно решение. Од вториот, пак, особено се очекува зашто тоа е мостот кон јавноста, човекот кој ќе мора да ја смени перцепцијата за заштитните лица на СДСМ. Не е помалку важен и составот на идниот Извршен одбор на партијата, кој на Заев ќе треба да му биде десна рака во наредниот деветмесечен преоден период.

Но, бидејќи по лошиот изборен резултат лидерката Шекеринска ја жртвуваше својата глава, логично би било истото чувство на одговорност да го покажат и нејзините поддржувачи на локално ниво. Без тоа одговорноста е делумна и одлуката за нејзино повлекување - нецелисходна. Затоа, за партијата се битни две клучни работи - кој ќе биде подготвен да членува во ЦО и кои луѓе ќе ги сочинуваат локалните раководства, кои не покажаа ниту резултати, ниту лојалност кон партијата на која и' припаѓаат. Ако веќе се прават промени, тие треба да бидат коренити и без пардон.



Академик Иван Катарџиев, поранешен активист на СДСМ, во враќањето на Црвенковски на лидерското место не гледа најдобро решение. Тој потсетува дека својот политички ангажман го завршил во 2006 година зашто во партијата не наишол на разбирање за иницијативата - СДСМ својата физиономија и идеолошка основа да ја базира на корените на социјалдемократијата во Македонија и на социјалните проблеми во државата. Во најавениот потег на Црвенковски гледа прв драматичен чекор што го прави СДСМ. Сепак, нагласува дека сама по себе ниту една личност не може да ги обедини ако притоа не води сметка за времето во кое живееме.

„Од формирањето на партијата поминаа 18 години, има нови генерации, заострени меѓународни односи и потребна е нова идеолошка и политичка стратегија“, вели академик Катарџиев. Смета дека идниот лидер треба да ги синтетизира сите овие промени и интереси. Тој не е убеден дека механичкото обединување преку една личност може да биде успешно и вели дека за него е многу важно партијата да ги почитува демократските процедури, да ја почитува циркулацијата од општинските организации кон ЦО и да се практикува дебатирањето.

Ѓунер Исмаил, поранешен министер во владите на Црвенковски има поразличен став. „Сосема е очигледно дека по два последователни пораза на СДСМ, сакале тие или не, му следуваше консолидација. Македонската демократија е премлада за да си допушти луксуз една таква партија да пропадне. Јасно е дека консолидирањето на партијата ќе го изведуваат оние кои во овој момент очигледно не се само најспособни, туку и најприфатливи да го прават тоа. Што ќе подразбира точно таа консолидација моментно не би сакал да погодувам“, вели Исмаил. Тој истовремено додава дека смета оти Заев во тесна координација со Црвенковски ќе може да истрасира некои од патиштата по кои ќе се движи нагорната линија на СДСМ.

„Оваа одлука го става Црвенковски пред огледало за да си ги преиспита сите чекори од минатото, особено во екипирањето, реекипирањето и релациите на СДСМ и во него. Голема е одговорноста што во оваа ситуација му се наметнува на Црвенковски, но мислам дека станува збор за нормален процес кој без него би бил невозможен“, дециден е Исмаил.