Бараат избори, тешко да ги добијат

Политичките посматрачи не веруваат дека ќе се случи нешто драматично на политички план по самитот на НАТО

Оливера Војновска



Македонија со огромна доза рамнодушност го дочекува самитот на НАТО во Лисабон. Колку и да изгледа чудно, самиот настан во јавноста доби третман на крајно маргинализрана тема. Премиерот Никола Груевски, вчера, откако најпрво засади дрвце кај Милениумски крст на Водно, во рамките на акцијата „Ден на дрвото“, се упати во тетовското село Порој, па оттаму во Кичево, каде што пушташе спортски објект. А потоа стави и камен-темелник за училишна спортска сала во Македонски Брод. Опозицијата одамна го посочи лисабонскиот самит како своевидна пресвртница во начинот на нејзиното дејствување, решена да го засили притисокот за предвремени избори. Иако СДСМ многу добро знае дека бројките во парламентот не се на нивна страна и евентуалното распуштање на Собранието зависи исклучиво од волјата на ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ. Политичките посматрачи не веруваат дека по Лисабон ќе се случи нешто драматично на политички план, а шансите за вонредни избори ги третираат како минимални.

Поранешниот амбасадор на Македонија во НАТО, Нано Ружин, вели дека исходот од Лисабон однапред е познат. „Лисабонскиот неуспех е резултат на двегодишна јалова, индиферентна и безидејна надворешна политика на актуелната власт, како и на отсуство на желба да се направи нешто сериозно во евроатлантските интеграции. Лисабон значи дефинитивен пораз на политиката на разумен компромис“, вели Ружин. Сепак, убеден е дека власта нема да ги смени манирите и стилот на однесување, ниту, пак, ќе размислува за нови избори. „Нема да се случат предвремени избори. ВМРО-ДПМНЕ располага со апсолутно мнозинство, а заедно со ДУИ контролира двотретинско мнозинство во Собранието. Така што нема причина да ризикува да оди на избори и да ја загрози доминацијата што ја има во парламентот и да дозволи да биде уценувана од коалициските партнери. Од друга страна, опозицијата се' уште не е подготвена да ги добие изборите. СДСМ бара избори, но само како политички блеф. Не верува дека реално ќе се одржат избори, туку сака да покаже самоувереност“, смета Ружин. Тој не верува дека ќе се сменет односите меѓу ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ. „Двајцата партнери се водат според политиката на ’внатрешен разумен компромис’ и имаат потреба еден од друг. Имаат среднорочни и долгорочни планови, секогаш наоѓаат заеднички интерес и прават компромиси. Тоа го покажаа и со договорот за повлекување на амандманите за пописот. ВМРО-ДПМНЕ нема желба да биде во власта со нестабилен партнер од албанскиот блок, кој се однесува како ’разјарен бик’. Истовремено, ДУИ располага со солиден број пратеници и во овој момент е соочена со скандали, така што не и' одговара да бранува. Од друга страна, ВМРО-ДПМНЕ се однесува многу чудно со лустрациската афера на ДУИ. Или не сака да го урива дополнително авторитетот на ДУИ или знае многу повеќе отколку јавноста“, резонира Ружин.

И Владимир Мисев, политиколог од Институтот за демократија, не очекува дека може да се случат некакви спектакуларни промени на политичката сцена. „Мислам дека настанот ќе помине без некоја посериозна реакција во јавност. Најголемите критики може да дојдат од СДСМ, но со оглед на неговиот рејтинг, извесно е дека притисокот ќе биде мал. СДСМ не е во позиција да се избори за предвремени избори. Шансите за тоа дополнително им се намалија со скандалот ’Надеж’. Се' уште нема институционална разврска, но јавноста веќе го доживува како еден непринципиелен договор со кој се ангажираат словенечки експерти во кабинетот на поранешниот претседател“, вели Мисев. Тој, исто така, не верува дека ДУИ ќе излезе од Владата. „Постојано има такви шпекулации, но јас не гледам елементи за тоа. Напротив, сметам дека односите на владините партнери ќе останат стабилни“, уверен е Мисев.

Политичкиот аналитичар Имер Исмаили има спротивно мислење. Според неговите процени, лисабонскиот самит нема да помине без последици во политичкиот живот во државата. „Најверојатно, во Македонија ќе се случат некои поместување од национален и етнички аспект. ВМРО-ДПМНЕ нема да може вечно да владее, да стои на бетонираните ставови и да не нуди решение за името. По Лисабон, ќе се смени позицијата на ДУИ и начинот на дејствување и можно е нејзино излегување од Владата. ДУИ не го направи тоа досега, бидејќи од ЕУ и од САД имаше поддршка да остане. Сега, можеби ќе добие други инструкции. Ако Ахмети излезе од Владата, едно од решенијата може да бидат и предвремени избори“, вели Исмаили. Тој не верува дека анкетите ја отсликуваат реалната слика на популарноста на партиите. „Не сум убеден дека Груевски ужива толкава поддршка. Изборите се најдобрата анкета. Сите сондажи покажуваат дека е огромен бројот на неопределени гласачи, па можеби токму тие ќе ги решат изборите“, наведува Исмаили.

Потпретседателот на СДСМ, Гордан Георгиев, вели дека се наполно свесни дека имаат 18 пратеници во парламентот и дека дури и да ги земат предвид гласовите на сите други опозициони пратеници, не може да се дојдат до бројката од 61 пратеник - неопходна за распуштање на Собранието. „Но, тоа не значи дека како одговорна партија не треба да побараме предвремени избори. Факт е дека со оваа власт Македонија е прилично изолирана и дека во догледен период нема да влезе во НАТО и во ЕУ. Во таа смисла, доколку не успееме да ја турнеме Владата преку интерпелација, да ги повикаме да ги распишат изборите и на тој начин да докажат дека се одговорна власт“, појаснува Георгиев.

Три најчести причини за предвремени избори

- При поголеми потреси во државата и скандали, за власта да си ја провери довербата кај гласачите

- Кога власта има повисок рејтинг, па сака да си овозможи уште еден мандат. Тогаш обично се распишуваат избори на средината на мандатот

- Кога опозицијата има повисок рејтинг и инсистира на избори. Но, тогаш таа треба да обезбеди поддршка за распуштање на парламентот

Можности за уривање на власта

- Распуштање на Собранието - потребни се најмалку 61 глас

- Изгласување недоверба на Владата - потребни се најмалку 61 глас

- Формирање ново парламентарно мнозинство - потребни се најмалку 61 пратеник