Мислење

Фактура

Петар Арсовски

Клучот за излез од кризата е во рацете на опозицијата - ако одлучи да учествува на локалните избори и се врати во парламентот. А власта мора да се согласи да плати политичка цена за насилството на 24 декември

Секоја добра забава и пијанка во кафеана на крај завршува со моментот на вистината, елементарно содржан во две прашања: колкава е сметката и кој ќе ја плати? На крај, по добрата забава, пиењето и дружењето, овој ладен туш секако ја набива атмосферата. Во период на сериозна политичка криза, во каков несомнено се наоѓаме, разумно е да си го поставиме истото прашање: колкава е штетата и кој ќе ја плати цената?

Прво, најверојатниот исход и цената која ќе ја платиме за оваа ситуација е дополнителна ескалација на политичките тензии. Сегашните најави од двете најголеми партии индицираат дека локалните избори најверојатно ќе се одржат без опозицијата, но таквата ситуација е последица, а не повод за кризата, па со тоа и учеството на опозицијата на локалните избори би било шлагворт, декор, а не суштинско намалување или елиминација на политичката криза. Дури и во пет до дванаесет опозицијата да одлучи да оди на изборите, тоа секако нема да ја врати во парламентот, за каде што се најавени групни оставки, т.е. враќање на мандатите на опозициските партии, што секако кризата само ќе ја продлабочи, ќе ја ескалира.

Со таквиот развој на настаните, најпрвин да ги расчистиме небулозите околу надобудните идеи на секакви таратајки кои „се инспирирале“, па толкуваат дека е можно да се распишат делумни парламентарни избори за испразнетите места. Такво нешто е глупост од монументални размери. Основното правило на демократските избори, кај нас запишано и во Уставот и во законите е: еден човек, еден глас. Поради различните големини на изборните единици, особено оние во дијаспората, тој глас може да тежи помалку или повеќе, но секако е правно невозможно еден човек за иста функција да гласа двапати. Токму ова би се случило кога би се распишале делумни избори: прво сите граѓани од Македонија гласале за 120 (без дијаспората) места во парламентот, а потоа, според таратајките, истите луѓе ќе си гласаат за испразнетите 42 места на опозицијата. Пази богати? Значи еден гласач си добива два гласа: еднаш за цел парламент, па потоа за половина парламент.

Во таква ситуација се можни само два излеза: или целосни парламентарни избори или власта да ја игнорира политичката криза и да си го истера мандатот до крај. Двата се реално неповолни за позицијата: во првата ситуација би попуштила на барањата на опозицијата, а во втората гневот и незадоволството ќе продолжи да се акумулира, па не е невозможно да очекуваме дополнителна радикализација на теренот.

Каде е излезот од оваа состојба? Како што претходно напоменав, во моментов се одвиваат три паралелни процеси: локални избори, парламентарна криза и претстојниот извештај на ЕК, кој е поврзан со исчекор во решавањето на проблемот со името.

Власта, иако горделиво се однесува дека мува не ги лази, веќе се соочува со фактот дека настаните на 24 декември во и пред Собранието нема да исчезнат, нема да ги снема сами од себе. Напротив, и покрај режираните обиди, како овој со европарламентарциве-бројлери, кои како паднати од Марс мантраат дека не знаат за тепањето во парламентот, ама се детално запознаени со бројот и содржината на амандманите на опозицијата за буџетот, кризата се' повеќе ќе се шири, ќе се препознава и цената за неа само ќе се зголемува. Европските колеги на споменатите бројлери веќе низ парламентите на европските земји го подигаат прашањето за ситуацијата во Македонија на се' повисоко ниво.

Тука ние здушно им помагаме: се' полошо стоиме по прашањето на слободите и правата, се' погласни се констатациите дека во Македонија нема слобода и демократија. Како што ќе поминува времето, се' потешко ќе биде да се продаде спинот дека се' е нормално и дека нема политичка криза, туку напротив, ситуацијата ќе се влошува, паралелно во сите три процеса: ќе имаме нелегитимни локални избори, нелегитимно Собрание, и нема да мрднеме напред во евроатлантските интеграции, а тепањето во парламентот негативно ќе влијае на извештајот на ЕК, дури дотаму што под знак прашалник ќе се стави и препораката за отпочнување преговори.

Единствен можен начин кризата да стивне, да се разводени или состојбата да се нормализира, по основ на сите три процеси, е опозицијата да одлучи да ја смири. Единствениот клуч за реално смирување на состојбите со земјата сега се наоѓа во нивни раце. Само ако опозицијата одлучи да учествува на локалните избори, да се врати во парламентот, па со тоа да се отвори надеж за решавање на проблемот со името и отклучување на евроатлантските интеграции, тогаш имаме шанса состојбите да се нормализираат.

За тоа да се случи, власта мора претходно да се согласи да плати политичка цена за начинот на кој се однесуваше при донесувањето на буџетот и за насилството во и пред парламентот на 24 декември. Тука нема друг излез: во основа не е важен поводот или претходницата на тие настани, бидејќи не постојат околности под кои власта би смеела да си дозволи таков тираничен испад со новинарите, со опозицијата и со протестантите, каков што видовме во тој понеделник. Цехот за таквото недемократско однесување е неминовен, аксиоматски: тепаш новинари и пратеници во парламент – плаќаш цена. Не се веќе важни ни „олеснителните околности“, кои власта ги продава со спинот во медиумите. Не може ем да тепаш ем да си жртва, а токму тоа е она што власта се обидува да го направи – да ги игнорира и да ги бутне настаните под килим.

Тоа е суштината на кризата: нејзиното решение бара власта да си ја плати цената за сопственото однесување и додека тоа не се случи не верувам дека може да има излез од политичкиот вител во којшто се наоѓаме. Како одговор на двете кафеански прашања по пијанката од почетокот на текстов (колкава е сметката и кој ќе ја плати): цената е државата, а мора да ја плати тепачот, а не тепаниот.

(Авторот е магистер

по политичка комуникологија)