Дипломатија со дебитанти

Дипломатијата сега директно се управува од партиските штабови

Тамара Грнчароска

Со намален буџет, но со нови вработувања, со осуммина именувани амбасадори, кои се' уште не се заминати на новите функции поради штедење, но со почетници кои константно се испраќаат на испомош во амбасадите, со внатрешни поделби на „старите кадри“ и „младите сили“ што пред неколку месеци кулминираше со навреди и закани при изборот на синдикален лидер, македонското Министерство за надворешни работи (МНР) е на добар пат да го достигне дното на своето функционирање и улога.

„Никогаш во дипломатијата не било идеално и тоа секогаш им одговарало на политичките партии, но секогаш се работело за да се оди напред“, наведуваат добри познавачи на состојбите во македонската дипломатија, кои сакаат да останат анонимни. Според нив, секогаш нашата дипломатија била врзана со политиката и трпела влијанија, но, сепак, за одредени работи се консултирале луѓе од Министерството. „Сега ништо од тоа не се прави“, наведуваат тие.

Минатата недела сликата за тоа како стојат работите во македонската дипломатија ја дополнија уште два момента - кратењето на буџетот на Министерството за повеќе од три милиони евра, но и истовремено објавувањето на оглас за педесетина нови вработувања.

„Кога има намалена активност се прават нови вработувања“, е коментарот на македонските дипломати, за кои она што се прави во македонската дипломатија е скандалозно и нејзино тотално руинирање. Според нив, нашата дипломатија ги изгуби двете основни функции - кадровската политика и надворшната политика - кои сега се управуваат директно од партиските штабови, кои немаат врска со потребите на една сериозна дипломатија, без какви било консултации со стручните служби во Министерството.

„МНР е стручна служба која, и' се допаѓало таа или не, ја реализира надворешната политика која ја зацртува Владата“, наведуваат извори од Министерството, додавајќи дека порано тоа ги давало опциите за тоа како може да се реализира одредена политика, додека сега веќе тоа го нема. МНР се бајпасира, целата политика се осмислува во владејачката партија, објаснуваат тие, според кои и новите вработувања во МНР се во насока на целосно партизација на Министерството и негово целосно „обезвластување“.

Официјалниот бројка на вработени во Министерството е 250 луѓе, плус 170 во дипломатско-конзуларните претставништва. На тоа треба да се додадат новите педесетина вработувања за кои минатата недела беше распишан конкурс, но, како што наведуваат нашите соговорници, и вработувањата кои ��реба да ја пополнат квотата за правична застапеност на малцинствата, поради што точната бројка на вработени во МНР се чува како „државна тајна“.

„Надворешната политика е тотално искривена“, наведуваат нашите соговорници. Се нема стратегија и одговор на ниту едно прашање, освен за спорот за името и тоа од само неколку луѓе, наведуваат тие. Според нив, уривањето на угледот на македонската дипломатија отишла дотаму што повеќе не се прави стратегија каде треба да се биде присутен како држава, каде да се оди и освен министерот и државните советници никој друг не патува никаде. „Стратегијата за тоа на кои собири треба да се присуствува се прави според тоа кој го плаќа патувањето - ако не е платено не се оди“, велат нашите извори.

Ако порано МНР се сметаше како „чекалница за надвор“ сега тоа може слободно да се нарече „експресна линија за надвор“. Тоа во разговор ни го потврдија и нашите соговорници, според кои, на македонските дипломатско-конзуларни претставништва им се потребни повеќе луѓе, но стручни и искуси. „Постои нешто што се вика кадровска политика во која ставка ’испомош’ е дискреционо право кое се користи за ад хок ситуации, претседавања со некои меѓународни институции, самити и слично, но и тогаш не се испраќаат дебитанти кои таму прв пат учат што е дипломатија. Тоа се прави тука, а не надвор“, категорични се нашите извори. „Од искривена слика тие прават правило“, е нивниот став за испраќањето на неискусни кадри во амбасадите и во конзуларните претставништва на Македонија, кои по некое време добиваат дури и дипломатски звања и функции.

Законот за надворешни работи, кој се чекаше со години, токму поради инсистирањето на стручната јавност за инсталирање на професионална дипломатија во македонското МНР, со што се направи обид да се минимизира партиското влијание врз дипломатијата, предвидува минимум стандарди кои треба да ги исполнат лицата што претендираат да бидат идни дипломати. Но, со измените кои беа направени од актуелната власт, на министерот, кој е политичка фигура во Министерството, му се овозможи големо дискреционо право за именување и испраќање на административни кадри во дипломатските претставништва. „Со тие измени и нејзината неконтролирана примена македонската дипломатија се врати многу назад“, тврдат доброупатените. Според нив, амбасадите се полни со дебитанти, кои немаат поим што треба да прават.

Иако македонската дипломатија секогаш била мета на меѓупартиски пазарења, вдомувања на партиски кадри како амбасадори и државни советници, пониските ешалони во Министерството, досега, главно, го држеа стручното ниво. Според нашите соговорници, ако на нашата дипломатија дефект и' се амбасадорите, тогаш уште поголем дефект сега е што таму нема кадар со бекап знаење. „Со таков избор на кадри не знаеш која штета е поголема“, велат нашите соговорници.

Прашањето, пак, за одложувањето на стапувањето на функција на осуммина новоименувани амбасадори, од по неколку месеци, поради немање финансиски средства, меѓу кои и амбасадорите во Грција, во Бугарија и во Албанија, е нешто што е недозволиво за една дипломатија, сметаат искусни дипломати. „Држава е скапа работа и функционалноста на државата не смее да трпи“, велат тие, наведувајќи дека е многу погрешно да штедиш на функционалноста, а не на нови вработувања. „Дома ги чуваш амбасадорите, а испраќаш испомош по амбасадите“, критички констатираат тие. (Т.Г.)