Насловна

Многу ветувањa, а малку за радување

Силен оптимизам за раст и инвестиции во новата владина програма, но колку е тој реален

Нина Нинеска-Фиданоска
Александрија Стевковска


Список на убави желби што немаат никаква врска со реалноста или издржан документ со навистина оптимистички прогнози кои можат да се остварат доколку напорно и предано се работи за доброто на народот. Која од овие две квалификации повеќе одговара за во кратки црти да се опише новата владина програма за работата на Владата до 2015 година, што стигна деновиве во Собранието?

Економистот Никола Груевски и овој пат игра на картата на високи бројки на економски раст. Ветува пораст на БДП меѓу четири и пет проценти во следните 24 месеци, а за 2014 и 2015 година ги резервира границите меѓу 5,5 и 7 проценти. Инвестициите се тие што треба да го донесат ваквиот пораст на македонската економија. За периодот од 2011 до 2015 кумулативното ниво на инвестиции се очекува да достигне фрапантна бројка од две милијарди евра. Сосема логично на ваквите резултати, невработеноста ќе се намалела од сегашните 31,2 проценти, на дури под 25 отсто по четири години. Можно ли е овие сегашни прогнози да станат и вистински статистички показатели во иднина и, што е уште поважно, има ли шанси тие, од хартијата на која сега се наброени, да се пресликаат и во реалните животи на македонските граѓани.

Економските аналитичари се децидни дека во програмата на новата Влада има навистина многу, многу оптимизам. Од каде го црпат Груевски и неговите министри е прашањето на кое сите би сакале да го слушнат одговорот. Изворот сигурно не би требало да биде моменталната економска состојба која новата Влада самата си ја остави во наследство, минорен економски раст (со исклучок на последната бројка кај БДП од 5,1 отсто во првиот квартал), исклучително ниски инвестиции (само од почетокот на годинава имаше извесна позитива и тоа како резултат на вложувањата на постоечките странски компании, а не на нови фабрики), недопирлива невработеност и сиромаштија и сериозно загрижувачки пораст на надворешниот долг. Уште помалку, сметаат познавачите, би било логично Владата да се потпира на светските економски процеси, со оглед што финансиските состојби се повеќе од критични, не само во Европа, туку и во Соединетите Американски Држави.

Токму и тоа е алиби на новиот кабинет на Груевски, кој веќе го спакувал тоа во програмата, па ја споменал опасноста од можна нова светска криза. „Доколку не се јави нова светска финансиска и економска криза и рецесија, очекуваме кумулативниот прилив на странски директни инвестиции во периодот од 2011 до 2015 година да достигне над 2 милијарди евра“, е еден сегмент од владината програма.

Професорот Ванчо Узунов од Правниот факултет е скептичен. „Навистина ме интересира на што се темелат очекувањата за раст на БДП од 4 до 5 отсто во 2012 и 2013 година, како и од 5,5 до 7 проценти во 2014 и 2015 година. Не мислам дека ќе се успее да се остварат тие бројки. Напротив, скептичен сум и дури сметам дека барем ако се реализира половина од тоа, треба да бидеме среќни“, коментира Узунов. Ништо пореални, според него, не се ниту плановите за кумулативно ниво на инвестиции од две милијарди евра. „Добро би било кога би биле наведени конкретните извори. Вака програмата изгледа како список на желби - што некому му се сонило тоа и е ставено во програмата. Неверојатно е дека ќе се оствари тој износ“, нагласува овој аналитичар. Тој додава дека е „интересен“ и планот за намалување на невработеноста под 25 отсто, бидејќи „ако не се оствари другото од програмата, таа не само што нема да се намали туку и ќе се зголеми“. Зоран Ивановски, професор на Универзитетот за туризам, вели дека планираниот раст е во секој случај оптимистичка бројка ако се има предвид економскиот циклус во кој се наоѓа Македонија, како и опкружувањето. „Го поздравувам тој оптимизам и се надевам дека ќе се реализира. Но, ако навлеземе подлабоко за да видиме дали се реални тие бројки, треба да ги знаеме политиките и инструментите на државата што ќе се спроведуваат. Јасно е дека излезот за нас се инвестициите. Сепак, околу трошењето на државата, препораката е поголема транспарентност при трошењето и консултации со експерти. Бидејќи сите инвестиции што ги почна Владата нема да предизвикаат и подобра економска состојба. За поголем раст се потребни само инвестиции во бизнис-секторот, а за тоа треба да се стимулираат и домашните и странските инвеститори. Инвестициите тешко дека ќе дојдат без евроатлантското интегрирање на Македонија“, вели Ивановски.

Овој експерт многу практично укажува на загрижувачката финансиска состојба во Европа и на начинот на кој таа ќе се рефлектира врз Македонија. „Би и' препорачал на Владата поголема претпазливост при трошењето на буџетските средства. Должничката криза ги зафаќа ЕУ и САД, што носи нарушување на финансиските пазари и ја зголемува цената на капиталот. Тоа ќе се преслика и на проблемот на нашата задолженост и ќе доведе до тешкотии како да се стигне до средства. Многу германски и француски банки се загрозени поради грчката криза. Од тие причини, нови трошења и задолжувања без продуктивни резултати не се препорачливи“, нагласува Ивановски. Двете стопански комори што го претставуваат бизни��-секторот и на кои најмногу се однесуваат мерките, вчера не беа многу расположени детално да ја коментираат новата владина програма.