Ризична игра со оган

Амбасадорите го запалија безбедносниот аларм во Македонија

Слободанка Јовановска

Меѓународната заедница фрли „димна бомба“ во Македонија, со оцената дека гледа загрозување на политичката клима во земјата, на евроинтеграцијата, па и на безбедносната состојба. Со речник што не сме го слушнале одамна САД, ЕУ, ОБСЕ и НАТО практично не' потсетија дека си играме со оган и дека, ако вака се одвиваат настаните, многу нешта ќе се најде под прашалник.

Изјавата, според објаснувањата, е адресирана до сите што го спорат Охридскиот договор, но во јавноста доби призвук на ултиматум до Владата, иако спорот околу името директно не се споменува, туку е во поттекстот на предупредувањата.

Од Скопје и од Брисел, сепак, вчера негираа дека има таква поврзаност и дека изјавата на амбасадорите и одбивањето на премиерот да преговара околу предлозите на Грција се само коинциденција. Инаку, алармот околу Охридскиот договор и политичкиот дијалог дојдоа еден ден по оцената на ЕУ дека се забавени реформите во земјата, дека се носат антиевропски закони и дека препораката за преговори е под прашалник. Сите тие, пак, дојдоа по средбата на премиерот Никола Груевски со странските амбасадори во земјата на која им ги изнел директно своите ставови околу преговорите со Грција, откако ги изнесе на Сител.

„Изјавите на Груевски и на амбасадорите се коинциденција. Оваа втората треба да се поврзе со безбедносниот мандат што го има Фуере во земјата, како специјален преставник“, ни изјавија од Брисел, посочувајќи ги како повод провокативните изјави околу меѓуетничките односи и Охридскиот договор, кои се толку битни за ЕУ, што сметале дека треба да ги запрат веднаш. Според овој извор, Брисел засега се воздржува од оцена за изјавата на Груевски за Северна Македонија и ќе почекаат да падне правот од неа пред да извадат заклучоци.

„Изјавата на премиерот создаде конфузија и по неа имавме многу телефонски јавувања од земјите-членки. Нашиот совет беше да ја зачуваат студена главата и да не скокаат веднаш во заклучоци. Треба да се види дали таа беше внимателно проценета позиција пред да се запрашаме дали премиерот е решен да работи на решение или не. Наш впечаток, сепак, е дека тој не се чувствува комфорно во улогата што ја има, како водач, и повеќе е од оние што ги следат настаните. Секогаш е назад од нив и прави брзи интервенции, а нема ни конзистентна позиција. Ако излезе дека активно работи против решение за спорот, ќе ги процениме консеквенциите, во смисла дали вреди натаму да ја помагаме оваа земја со поддршка и со пари од даночните обврзници“, велат од Брисел.

Амбасадорот Ерван Фуере, пак, тврдеше дека целта била да предупредат на предизвиците со коишто се соочува земјата, што треба да се направи за да се соочиме со нив и како да се избегне нивното ставање во втор план. „Нашата изјава е јасна. Ако внимателно се прочита, тогаш ќе се види нашата заложба за интеграцијата на Македонија во ЕУ и во НАТО и дека за да се постигне тоа, потребно е да биде заложба на Владата и на сите политички партии и лидери. Со нивните акции тие треба да покажат дека ја промовираат таа заложба, а не да ја одложуваат или попречуваат“, изјави Фуере.

Според Фуере, повод биле изјави на одредени лидери, поединци кои го критикувале Охридскиот рамковен договор и употребувале јазик каков што меѓународната заедница не чула одамна. „Мислевме дека е важно да ги потсетиме тие поединци, но и Владата и сите политички лидери на одговорностите што ги има оваа земја на нејзиниот пат кон НАТО и кон ЕУ и за имплементацијата на Охридскиот рамковен договор. Тоа беше духот на нашата порака“, рече Фуере, додавајќи дека изјавите во Македонија оставаат простор за впечаток дека се предлагаат други алтернативи.

„Веруваме оти Рамковниот договор е единствена алтернатива и круцијална рамка за одржување на мултиетничкиот карактер на земјата, за зајакнување на меѓуетничките врски, за отстранување на опасноста од тензии меѓу етничките заедници и за воспоставување вистинска доверба“, потенцира Фуере. Затоа, додаде тој, Владата има приоритетна задача да ја отстрани недовербата и да обезбеди на сите нивоа поотворен и почувствителен пристап во однос на проблемите на различните етнички заедници. Тој уште еднаш потсети дека Владата треба да најде начин, како што рече, неколкуте закони што биле усвоени, а не се во согласност со стандардите на ЕУ, ниту, пак, интересите на земјата, да ги измени и да воспостави политички дијалог и отворена расправа за сите прашања што се од интерес на земјата и граѓаните.

Изјавата на НАТО, ЕУ, ОБСЕ и САД за амбасадорот на САД, Филип Рикер, е одговор на некои коментари дадени во последно време за спроведување на Охридскиот договор, кои не се на тој пат. „Целата меѓународна заедница го поддржува Охридскиот договор веќе девет години, како дел од македонскиот пат кон евроатлантска интеграција, поголема безбедност и стабилност и просперитет. Сепак, се слушаат коментари во последниве неколку недели од некои кои не се наоѓаат на тој пат. Сакавме да потврдиме дека цврсто остануваме на тој пат преку поддршка на Договорот, кој обезбедува силна рамка и насоки со цел да се подобри политичкиот дијалог во земјата и да се работи заеднички кон совладување на предизвиците што стојат пред вас“, изјави амбасадорот на САД.

Според него, заедничката порака на меѓународната заедница не е остра, туку доаѓа како резултат на изјавите и ставовите на луѓето кои ги дале тие изјави. Сепак, тој не беше запознаен со најавите на Арбен Џафери дека може да го повлече потписот од Охридскиот договор и не ги коментираше најавените протести на невладини албански организации на 10 мај.

Рикер очекува од политичките лидери „сериозно да ги сфатат своите одговорности и да одат напред“. Рикер, сепак, порача дека Македонија мора да го реши прашањето со името, бидејќи од тоа зависи нејзината иднина, а Вашингтон цврсто ја поддржува на тој пат кон европска и евроатлантска интеграција.

„Прашањето мора да се реши, бидејќи доколку не се стори тоа, се поставува прашалник околу иднината на Македонија. Не треба фокусот да се става на решенијата што не се прифатливи, туку на оние што се прифатливи. Часовникот отчукува и тоа треба да се стори веднаш. Ги охрабруваме и Македонија и Грција да го направат тоа“, рече Рикер.