Македонија не знае дека Европа ги менува светилките

Никој не знае кога кај нас ќе се применат европските директиви и колку енергија ќе се заштеди

Маја Томиќ


Европската унија веќе почна со конкретни мерки за замена на стандардните светилки со халогени, што е во согласност со нејзината нова регулатива. Од завчера се запрени производството и увозот на досегашните светилки, а до 2012 година тие треба целосно да исчезнат од европскиот пазар. Иако Македонија не е членка на ЕУ, но веројатно промената, ако не директно тогаш посредно, ќе влијае на понудата на домашниот пазар, поради ориентацијата на големите производители на светилки кон производство на штедливи светилки. Тоа би претпоставувало дека од таа година и на македонскиот пазар ќе се продаваат исклучително халогенски светилки и постепено и по автоматизам ќе дојде до целосно исфрлање на стандардните светилки од редовна употреба.

Меѓутоа, како и дали ќе почне процесот на замена на светилките и кај нас се' уште не е дефинирано. И покрај тоа што сме земја-кандидат за членство во ЕУ, иако се' уште без датум за преговори, македонските власти се однесуваат како да не знаат дека Европа ги менува светилките. Целата работа, всушност, треба да ја турка Министерството за економија, од каде што засега нема прецизен одговор на кој начин Македонија би ја применила практично истата мерка и што тоа конкретно ќе значи за државата, во смисла на заштеда на електрична енергија.

„Она со што моментно располагаме е Правилникот за означување на енергетската ефикасност на уредите за домаќинствата. Тој е донесен во јули 2007 година и ќе почне да се применува од 1 јануари 2010 година, а е во насока на приближување на нашата регулатива кон ЕУ-стандардите од сферата на енергетиката“, појаснуваат во Министерството за економија. Од таму посочуваат дека со Правилникот поблиску се дефинираат барањата и условите за означување на уредите за домаќинство со соодветни етикети и со основни податоци за нив, како и со општи информации за потрошувачката на енергија и другите ресурси и дополнителни информации за одделен вид апарати за домаќинство.

„Со тоа ќе им се овозможи на купувачите да изберат енергетски поефикасни уреди, меѓу кои спаѓаат и светилките“, велат од Министерството. Оттаму дополнително објаснуваат дека во продавниците во земјава може да се најдат ефикасни светилки – компактни флуоресцентни, што трошат четири пати помалку струја од класичните, жаречки, волфрамови светилки. На пример, волфрамова сијалица од 100 вати може да се замени со ефикасна од 23 до 25 вати, а го постигнува истото ниво на јачина на светлина. Компактните флуоресцентни светилки се неколку пати поскапи од волфрамовите, но со нивното користење со сигурност се чувствува ефектот на штедење, особено затоа што тие имаат од шест до осум пати подолг работен век отколку класичните.

Европската комисија во втората половина на март 2009 година донесе две регулатив�� за подобрување на енергетската ефикасност на светилки за домаќинство, работни простории, улично осветление и индустриски светилки. До 2012 година од пазарот постепено треба да се отстранат волфрамовите светилки и да се заменат со ефикасни светилки (компактни флуоресцентни), кои трошат околу четири пати помалку електрична енергија.

Истовремено, додаваат од Министерството за економија, постои и директива за етикетирање на енергетската ефикасност на светилките, која ја имплементираат земјите на ЕУ. На тој начин производителите и нивните застапници, односно снабдувачите и дистрибутерите, се обврзани при пуштање на пазарот на светилките, на амбалажата задолжително да ставаат етикета за класата на енергетската ефикасност.

Инаку, според процени на Брисел, осветлувањето на домаќинствата зафаќа една петина од вкупната потрошувачка на струја. Примената на новите светилки ќе и' донесе заштеда на европската економија од пет до десет милијарди евра во текот на наредните три години, а истовремено ќе се спречи емисијата на 15 милиони тони штетен јаглероден диоксид од старите светилки. Европските семејства за една година, пак, ќе плаќаат пониски сметки за струја од 25 до 50 евра.