Македонски состојби

Чекајќи го Нимиц

Манчо Митевски

Ахмети бара посредништво за името од САД, а амбасадорот Рикер повторува дека спорот не е за идентитетот, туку за името

Годината 2011 за Македонија ќе биде во знакот на чекање на посредникот на ООН, Метју Нимиц, да помогне околу изнаоѓање решение за спорот со Грција за нашето име. Иако е наметнат од јужниот сосед од позиција на сила, имагинарен, неправеден и надвор од светските правни норми, овој спор по многу перипетии, грешни процени и потези, стигна до степен на императив – ако не се реши со компромис меѓу двете држави и натаму, како во изминатите дваесетина години, ќе остане непремостлива пречка за влезот на Македонија во НАТО и во ЕУ, и ��оопшто за развојот на земјата.

Очекувајќи решение годинава, земјава се претвора во вистинска чекалница. За почеток, се чека првата средба на медијаторот Нимиц со преговарачите Јолевски и Василакис по застој од една година. „Првата страна“ (Грција), според жаргонот од Привремената спогодба меѓу двете земји од 1995 година, чека само една работа, која, во суштина, не и' нанесува никакви штетни последици, бидејќи може да чека и сто години! Грција чека одговор од Македонија на предлогот за името, но според премиерот Јоргос Папандреу, „Владата на премиерот Никола Груевски не одговара на компромисниот предлог за име со географска одредница за севкупна употреба“ и затоа, како што вели, „не е оптимист за брзо решавање на спорот, и покрај грчката волја за решение“. Затоа, пак, „втората страна“ (Македонија), има шанси да окапе во чекалницата и да претрпи огромни штети, чекајќи го решението.

А што, всушност, чека Македонија. За разлика од Грција, која има усогласена државна стратегија, црвени линии и преговарачки позиции околу спорот, во Македонија нема ништо усогласено, а има многу чекачи на различни страни од чекалницата. Владата и претседателот на Републиката велат дека како власт имаат заедничка стратегија, но таа не и' е позната ниту на јавноста ниту на опозицијата. Затоа во земјата нема консензус, нема јасни црвени линии и прецизни преговарачки позиции, освен консензусот на неодамнешната лидерска средба во ловиштето „Јасен“ околу супата од фазан, гулашот од муфлон и десертот од тиква!

Владата чека на „два перона“. На првиот чека да се случи чудо под актуелното претседателство со ЕУ на Унгарија, иако повеќе надеж полага во Полска од јули натаму - земјава да биде примена под уставното име, односно под референцата „поранешна југословенска Република Македонија“! (Нели, шефот за евроинтеграции Васко Наумовски, неодамна рече дека нашиот предлог за спорот за името е Република Македонија, но заборави на Скопје или Вардарска во заграда!) На вториот „паралелен“ перон Владата го очекува процесот во Меѓународниот суд на правда по тужбата на „втората страна“, против „првата страна“ за кршење на Привремената спогодба со блокирање, односно ветото на земјата во асоцирањето во НАТО што треба да се одржи во март, а пресудата наесен.

Во меѓувреме, на непримерен начин со пазарења за сметка на авторитетот на земјата од типот ние на Боливија, поддршка на легализацијата на џвакањето на наркотичната - кока, таа нас признавање под уставното име, со шурување со диктатори и режими од црните листи на нашите стратегиски партнери САД и ЕУ, Зимбабве и Сирија - се обезбедува формално двотретинско мнозинство за изгласување на уставното име во ООН, при евентуално поволна пресуда на Меѓународниот суд. За да не биде чекањето „здодевно“, кај граѓаните на Македонија, од играчи на власта од академските кругови и од медиумски експоненти, се афирмира потреба од алтернатива на ЕУ и на НАТО во земјите во развој и неврзаните (Русија, Кина, Индија, Сирија, Зимбабве, Боливија...).

Тука владата на ВМРО-ДПМНЕ го прави главниот превид, бидејќи станува збор за сметка без крчмарите, во овој случај без Грција, НАТО, САД и ЕУ, кои изградија единствен став дека Македонија може да влезе во овие две асоцијации само со компромисно решение за името. Вториот превид е дека одлуката на Меѓународниот суд ќе реши се'. Меѓутоа, свеж е случајот со тужбата на Србија за самостојноста на Косово, одлуката на Меѓународниот суд и гласањето во ООН. Иако Србија мислеше дека правото е на нејзина страна, во корист на стратегиските интереси, прагматски го смени ставот, ја ублажи својата резолуција во ООН и доби повластен статус во ЕУ-интеграциите. Трето, кој гарантира дека сите што не' признале под уставното име, ако дојде до гласање и' така ќе гласаат, кога се знае дека САД, како лидер на НАТО (и орбита на многу земји), кои иако не' признаа под уставното име, стојат на ставот дека за членство на Македонија во НАТО треба да се постигне компромис со Грција.

Во чекалницата Али Ахмети, како коалициски партнер, чека да се прифати неговиот предлог во преговарачкиот процес за името, слично како и за Привремената спогодба и за Охридскиот договор, да се вклучи „интервентната дипломатија, на многу високо ниво, која ќе биде од помош во изнаоѓањето решение“, а тука се мисли, пред се', на САД и на ЕУ. Таквото барање од СДСМ и од опозицијата се толкува како непристојно за македонскиот политички фактор, особено за власта, која треба да почне да се однесува одговорно, да обезбеди консензус со дијалог и да ја донесе одлуката. Во чекалницата Црвенковски од „европска“ Македонија, чека да даде поддршка на секој предлог на ВМРО-ДПМНЕ за решавање на спорот.

Груевски, прашан деновиве за состојбата околу преговорите за името, кажа дека „другата страна се' уште ги оспорува нашиот јазик и идентитет“, а околу можното решение на спорот со името, повторно упати на страница 146 од програмата на ВМРО-ДПМНЕ за преродба. А во неа се вели „ВМРО-ДПМНЕ нема да прифати промена на Уставот со цел промена на уставното име. Нема да прифати идеи и предлози што ќе го нарушат македонскиот национален идентитет, македонската нација и македонскиот јазик. Нема да дозволи какво било решение и компромис да бидат прифатени од поединци политичари, влада или парламентот, без претходно за тоа да се изјаснат граѓаните преку референдум и мнозинството од граѓаните кои ќе излезат на тој референдум да се согласи со тоа решение“. Со ова владејачката партија остави простор за компромисно решение за името, но и си ги врза рацете со референдумот. Посебно што амбасадорот на САД, Филип Рикер, по којзнае кој пат истакна дека спорот не е за идентитетот, туку за името.

Во услови кога земјата е заглибена во економски, социјални, меѓунационални и милион други проблеми, кога се изјаловија сите ветувања, повторно изборен адут на власта е играњето на зачувување на името, идентитетот и јазикот и купување цели групации (сиромашни, земјоделци, пензионери) со проекти од типот се' за едно евро, бесплатни бањи, субвенции... Но тоа не е решението. Тоа е само одложување и на решението и на казната. Решение е засукување на ракавите, зафаќање со непопуларна работа, но која е од врвен државен интерес, а тоа е усогласен став во земјата и постигнување компромис за името. Чекајќи го Нимиц, останува прашањето - дали Груевски еднаш ќе одигра за општиот интерес на земјата и на граѓаните или и натаму ќе игра само за себе и за партијата.