Претходен број

Мислења

Протестите во Грција како повод

Филип Петровски

Македонија има студентарија која е еднаква на европската. Има потенцијал кој само треба да се искористи

Интересирањето ми го привлекоа протестите во Грција во врска со убиството на 15- годишното момче од страна на полицијата. Невиден хаос се создаде во наредните денови низ целата држава. Протестите што започнаа во Атина, продолжија низ другите градови, а по неколку дена се проширија и низ европските градови каде што е лоцирана грчката емиграција. Не гледаме често освојување на амбасади од сопствената емиграција и палења на знамиња на својата земја во знак на револт (помалку се радуваме на ова поради нашата мака со Грците). Иако на почетокот се' изгледаше како да е студентска иницијатива да се искаже негодување од употребата на полициска сила на радикален начин, како што минуваа деновите стана јасно дека се работи за едно многу поголемо општо незадоволство кое само најде начин да се канализира вака. По изминувањето на неколку дена, во протестите се вклучија и синдикатите, а потоа започна да се инволвира и грчката опозиција, за да се слушнат деновиве и барања за предвремени избори. Како што може да се види, ова е еден вообичаен протокол кога се во прашање протести и изразување незадоволсто. Капиталот што го создадоа само за неколку дена анархистите, вообичаено е да се канализира во политиката, а некој да се обиде од тоа да создаде политичка предност.

Се поставува прашањето дали е можно и реално така радикална реакција на широките слоеви да се појави поради убиство на малолетник од полицијата? За нас не се вообичаени, односно ние како нација не сме склони да реагираме на ваков начин. Нашиот приод секогаш е покроток. Во состојба на војна, во 2001 година, кога беа убивани по дузини бранители, по месеци и месеци хаос, едвај се случи едно и единствено изразување на негодување пред Собранието. Тогаш беа искршени автомобили на МВР, а дел од демонстрантите влегоа во Сорбанието. Имало многу други критични ситуации кога не се реагирало радикално. Затоа ние малку со чудење гледаме на протестите во Грција. Дури и сме посклони да пронаоѓаме заговор зад масата демонстранти, да гледаме политички маневар и намера на опозицијата за уривање, отколку да помислиме дека протестите се средство за остварување сопствени убедувања, но и легитимен начин да се искаже незадоволство од владеење на власта.

Истовремено, многу малку се знае дека социјалниот радикализам во Грција има длабоки корени. Ваквите идеи во Грција доаѓаат од Европа во деветнаесеттиот век. Посебно од седумдесетте дена на Париската комуна во 1871 година. Тоа е време кога се формирани работничките синдикати, време кога социјалистичките идеи и Карл Маркс како идеолог на комунистичкото движење се појавуваат во грчкото општество. Уште од тоа време е познато дека социјалистичките групи во Грција се многу активни и дека често се користи правото на штрајк. Некои од тие штрајкови завршуваат и со жестоки судири со властите, кршење на машините и работни инсталации, а добар дел од нив завршуваат успешно, со уважување на нивните барања.

Не сум сигурен дека може да се поврзат, односно да се подведат под исто историјатот на анархизмот со историјатот на студентските протести, бидејќи тие во одредени временски периоди имаат различна заднина. Но, бидејќи идејата ми е да го објасниме феноменот на протестите, ќе ги спомнам во ист контекст. Значаен елемент што стои во фундаментот на сегашните протести се, секако, протестите на Политехничкиот факултет во Атина во 1973. Станува збор за студентски протести против грчката воена хунта (1967-1974). Овие протести завршуваат во воена интервенција на војската и крвопролевање (24 мртви, стотици повредени), односно насилно, со влегување тенкови на факултетот од каде што беше отпорот. Меѓутоа, наскоро падна воената хунта. Денеска 17 ноември е неработен школски празник во Грција. А во кампусот на Политехничкиот факултет секоја година се одржува комеморација во знак на сеќавање. Токму во ваков момент, неколку недели по одбележувањето на годишнината од протестите против хунтата, дојде до убиството на малолетникот од полицијата. Затоа низ призма на овие историски настани и повеќе од очекувана е оваа реакција на улиците во државата. Не би се изненадил ако дојде и до предвремени избори, а протестите да се најава за смена на владејачката гарнитура.

Кај нас често се слуша во муабетите дека тоа е една од картите на кои ние можеме да играме. Односно, да се надеваме дека ќе дојде до смена на сегашната гарнитура. Тоа, на некој начин, слушам, за нас би било олеснување и истовремено надеж дека со некоја друга гарнитура полесно би можеле да се разбереме. Не сум сигурен дека тоа навистина и може да биде така. Дури и да дојде до смена на гарнитурата на власт во Грција, не гледам можност да се олабави конфронтацијата. Ќе мора да се смисли некое друго решение.

За мене е интересен феноменот на протестите на студентите. Односно, како се шират рефлексиите преку државните граници и имаат ли студентските движења транснационално влијание. Некако како да сме навикнати кај нас работите да бидат сосема обратни од вообичаените радикални студентски движења во светот, па ако сакате и во Грција. Можам да кажам дека мојата генерација имаше свои идеи, дека за нив се бореше. Нашите протести ја обединија енергијата на цела една генерација. Нивното ехо, со одредени намерни замаглувања, се слуша до денеска. Задоволство е да се чуе дека некои нови генерации, што тогаш биле основци и немале никаква врска со протестите од 1997 (допрва ќе се анализира нивното значење и намерата), знаат за протестите и на нив гледаат како на легитимна можност за искажување на своите ставови.

Студентите во нашата држава се идната водечка и движечка сила на Македонија. На секоја нивна политичка и општествена активност треба да се гледа со симпатија и поддршка. Наместо да се потиснуваат и тргаат настрана, нивната енергија треба да дојде до израз. Нивниот ентузијазам е оној импулс што можеби ни недостасува. Ретко слушаме за изблик на жестока и чиста студентска мисла. Склон бев да мислам дека тие поради своите студентски проблеми не си даваат за право ништо да искоментираат, дека се задлабочени во својот свет. Признавам, бев демантиран во четвртокот навечер. Имено, група студенти во градската библиотека "Браќа Миладиновци" организираше "вечер на јавно говорење - слободна студентска мисла". Имаше девет говорници и неколку стотини колеги публика. Одлични теми, нецензурирани по ниедна основа (должина, ширина, тежина, политичка конотација...). Беа соопштени извонредно и инспиративно (ќе ги објават на Интернет). А беа дочекани френетично. Сега, кога реминисцирам, кога се потсетувам, се ежам. Фала му на бога што бев привилегиран да бидам во близина на таа енергија. Уживав. Си ги наполнив батериите. Заклучив - Македонија има студентарија која е еднакво и повеќе од тоа еквивалентна на сите европски. Таа има потенцијал кој само треба да се искористи. Не да се потиснува, да се користи!

Низ оваа призма ви станува ли јасно зошто се поделени, расцепкани со разни евтини (скапо наплатувани) униформи студентите, принудени да го следат себичниот интерес на некои моќници од сферата на образованието.
(Авторот е магистер по меѓународна политика)

http://filippetrovski.blog.com.mk