Претходен број

Европа треба да ги заштити малцинствата

Потребно е да се почитува правото на самоизјаснување на македонското малцинство, вели Томас Хамарберг

Од нашиот дописник
Тони Гламчевски

Стразбур - Повод за разговорот со комесарот за човекови права на Советот на Европа, Томас Хамарберг, беше неговиот извештај за ситуацијата со малцинствата во Грција.

Хамарберг, иако за време на својата посета на Грција, кога го подготвуваше извештајот, не се сретна со претставниците на македонското малцинство, сепак, се повика на документите на Советот на Европа и на други меѓународни, во кои се тврди дека тоа малцинство постои и се чувствува обесправено. Во извештајот, комесарот испрати барање до Грција да ги зголеми напорите за да се гарантираат и заштитуваат правата на малцинствата, со посебна загриженост поради упорното одбивање на грчките власти да признаат дека во Грција постојат и други малцинства, покрај муслиманското, при што мисли и на македонското малцинство.

Хамарберг, исто така, повторува дека припадниците на македонската заедница побарале од грчките власти да им го признаат правото на самоопределување и дека во Грција постои македонско национално малцинство. Одговорот на грчката влада беше дека во Грција не постои македонско малцинство. Атина, сепак, признава дека постои една група грчки државјани, кои зборуваат еден „словенски дијалект“, но некои од нив биле политички искористувани од фактори надвор од земјата.

За ваквата позиција на Грција, Хамарберг вели дека таа не е единствената земја во Европа што не признава постоење на малцинства. „Таков е случајот со Турција, Франција и со Грција. Позицијата на овие земји е дека ако официјално се признае постоењето на малцинство, се појавуваат ризици за дискриминација и нивно изложување на предрасуди од остатокот на населението. Нивната официјална позиција за негирање на постоењето на малцинство се правда со намерата да се заштити од дискриминација тоа малцинство. Затоа Советот на Европа ја има донесено Европската рамковна конвенција за заштита на националните малцинства, која дозволува да се избегнат кршењата на правата на малцинствата и нивната дискриминација“.

Хамарберг признава дека претставува голема дилема како да се дефинира едно малцинство. Затоа, според него, оставено е правото на самоизјаснување, според кое малцинството само се определува за да се избегне ситуацијата на негативно сфаќање на поимот малцинство. Одбивањето на властите на една држава да признаат дека постои малцинство, кое самото се определува како такво, создава услови да биде третирано негативно и на дискриминаторски начин од остатокот на населението. „Фактот што им се одбива правото да се самоопределат и да создадат здруженија и партии може да се смета како сериозно кршење на нивното право“, додава Хамарберг.


Конгресот на Виножито во Соровичево

Комесарот за човекови права мисли дека комбинацијата на пописот со процесот на самоизјаснување е нешто позитивно и тоа им дава можност да се изјаснат и да ја искажат својата припадност на една група. Како последица, државата е наведена да признае дека постојат луѓе кои изразуваат желба да и' припаѓаат на една малцинска група, а со тоа и правото да создаваат здруженија, да издаваат весници и да се состануваат како група.

На забелешката дека, покрај Грција, и Бугарија исто така отворено негира дека постои македонско малцинство и дали тоа може да се смета за регионален проблем наследен од минатото, Томас Хамарберг признава дека тоа е регионален проблем. „Но, исто така, тоа е европски проблем, всушност, тоа е општ проблем, последица од минатото, тоа е проблем во овој дел на Европа, кој не може да се негира“. Но, во модерна Европа, според комесарот за човекови права, „луѓето може да имаат повеќе идентитети, тие може истовремено да и' припаѓаат на една малцинска група и да бидат лојални граѓани на државата и кон мнозинството (н.з. тоа постојано го тврдат припадниците на македонското малцинство во Бугарија и во Грција). Со почитувањето на плуралистичкиот идентитет на малцинствата, се почитува нивното право“.

Кршењето на нивните права доаѓа пред Европскиот суд за правата на човекот во Стразбур, кој донесува пресуди во нивна полза. „Но, проблемот е во тоа што пресудите не се во целост почитувани ниту од Грција ниту од Бугарија. Се надевам дека дискусиите и дијалогот ќе продолжат околу ова прашање, а нашите извештаи ќе придонесат да се подобри нивната ситуација и за самата дискусија и секогаш во рамките на почитувањето на човековите и малцинските права“, нагласува Хамарберг.

За „амблематичниот“ случај со предметот на ОМО „Илинден“ - ПИРИН, политичка партија која девет години по создавањето се' уште не може да учествува во политичкиот живот на Бугарија и покрај неколкуте пресуди во нејзина корист од Европскиот суд за правата на човекот, Хамарберг вели дека е запознат дека се водат дискусии во Комитетот на министрите на СЕ, но не знае со точност до каде се тие дискусии, при што категорично додава: „Се надевам дека Бугарија целосно ќе ја спроведе оваа пресуда“.

Проблемот со Бугарија и со Грција е во тоа што двете земји се повикуваат на меѓународни документи, како што е Рамковната конвенција за заштитата на националните малцинства, која на државите им ја остава слободата сами да одлучат на која малцинска група официјално ќе и' го доделат статутот на малцинство. Неодамна Парламентарното собрание на СЕ ја подвлече оваа слабост на конвенцијата и комесарот за човекови права признава дека не е лесно да се измени таа. Иако во ниту еден момент тој не го именува македонското малцинство, за случајот со ОМО „Илинден“ - ПИРИН изрази надеж дека ќе биде најдено добро решение за овој проблем. „Јас или моето биро ќе имаме можност да водиме разговори со бугарските власти за да видиме што може да се направи конкретно за овој случај во духот на човековите права“, вели Хамарберг.

На крајот од разговорот Хамарберг признава дека во Европа остануваат уште многу големи проблеми, иако е направено многу во однос на заштитата на правата на малцинствата. „Покрај напредокот, европскиот систем, за жал, не е совршен и останува уште многу да се направи во оваа област за да се подобри ситуацијата на малцинствата во многу земји“, заклучува комесарот за човекови права на Советот на Европа.