Претходен број

ФОРБС

Нашиот внатрешен Македонец

Сузан Ли

Потенцијалните паралели меѓу идната Америка и сегашната Македонија се страшни. Македонија се претвори во гигантска обложувалница

„Денот на благодарноста не е веќе свечен празник на Господ за даденото милосрдие ... тоа е празник даден од државата и нацијата за да гледа фудбалски натпревар“ - „Њујорк хералд“, 1893 година.

Доволно вистинито. Но, една работа недостига од описот во „Хералд“ на празникот што го прославувавме: обложувањето. Денот на благодарноста е голем ден за фудбалско обложување. Всушност, мисирката, Националната фудбалска лига и обложувањето се уникатна американска тројка.

Спортското обложување е многу голем бизнис. Само „супер боул“ носи околу 10 милијарди долари во коцкањето од легалните бизниси во Невада, илегалните операции на букмејкерите во Бронкс, офшор пазарите на предвидувања и службените влогови. Но, настрана од големите долари, спортското обложување, главно, е неопасно хоби што го практикува мало малцинство: само 17 отсто од Американците се обложуваа на спорт последната година – 7 отсто се обложувале на професионални спортови, а 14 отсто учествувале во службени влогови.

Сепак, зборовите „неопасно хоби“ ги користам претпазливо. Постои можност дека рецесијата може да ги трансформира Американците во мноштво сериозни коцкари, кои трошат над 10 часа неделно ангажирајќи ја нивната навика за обложување во очаен обид да се одржат финансиски. Накусо, рецесијата би можела да ги трансформира Американците во Македонци. Да! Македонци! Речиси 40 отсто од граѓаните на Република Македонија се обложуваат на спорт; всушност, спортското обложување е толку популарно што едноставно се нарекува обложување.

Смешно. Но, потенцијалните паралели меѓу идната Америка и сегашната Македонија се страшни. Македонија, се чини, се претвори во гигантска обложувачка галерија со комбинација од економска несигурност, висока невработеност, зголемени даноци и галопирачки трошоци за основните производи, проследени со стагнирачки плати. Услови кои многу личат на оние кон кои се движиме ние.



Според студијата објавена од Центарот за истражување и креирање политика, лоциран во Скопје, Македонија „стапката на невработеност во Македонија е околу 30 отсто, економската моќ на граѓаните е во константно опаѓање, даноците стануваат повисоки, електричната енергија, водата, затоплувањето и телефонските сметки и бензинот растат, додека платите во последните 15 години само незначително се зголемија. Многумина во Македонија гледаат шанса за успех во животот во обложување на спортски настани“.

Значи, тоа е она што можеби се чува за нас.

- Висока стапка на обложување за економска добивка. Токму сега, меѓу половина до три четвртини Американци кои се обложуваат, го прават тоа заради забава. Спротивно на Македонија, каде што помалку од една третина бараат забава, а друг, околу 70 отсто, очекуваат да заработат сериозни пари. Центарот тврди дека многу Македонци се „чувствителни на социо-економската несигурност и исклучувањето. Некои од тие луѓе ги гледаат букмејкерите како можност да добијат пари и да ги покријат нивните трошоци, да ги платат даноците, кои во многу случаи за македонскиот граѓанин се тежок товар“.

- Многу време поминато на обложување, малку на професионален развој. Македонците пристапуваат кон обложувањето со апсолутна сериозност. А за тоа е потребно време. Тие мора да ги следат резултатите од спортските натпревари (главно фудбал), да читаат не само спортски вести туку коментари и, секако, да минуваат многу време во спортски кафулиња, дискутирајќи за нивните неуспеси и успеси при обложувањето.

Според анкетата спроведена од Центарот, 20 отсто од анкетираните посветуваат повеќе од 10 часа неделно на процесот на обложување; 19 отсто поминуваат 7-10 часа; 25 отсто издвојуваат 4-6 часа; 23 отсто се окупирани 2-3 часа, а 9 отсто поминуваат помалку од еден час. Авторите забележуваат дека сите тие загубени часови го „јадат“ времето што би можело подобро да се потроши на подобрување на човечкиот капитал.

- Владино охрабрување на обложувачката класа. Центарот смета дека Република Македонија ги охрабрува букмејкерите, бидејќи обложувањето носи 2,7 милиони денари годишно - плус приходи од даноците на приход и ДДВ. (Процените се направени од податоците што ги нуди Центарот, но во контекст, просечната годишна плата во Македонија е околу 156.000 денари).

- Обложувањето ќе ја конфронтира земјата со тешка трговија. Центарот ги наведува позитивните влијанија на спортското обложување: повеќе вработувања (нови работни места за букмејкери), пораст и развој на бизнис- секторот, инвестиции во инфраструктурата (кои Центарот чудно ги дефинира како „букмејкери“) и зголемување на материјалните добра. Тие позитивни страни, сепак, треба да се одмеруваат наспроти негативните, кои Центарот ги наведува како: невработеност, сиромаштија, негативно психолошко влијание врз семејството и банкротство.



Сега, ако размислувањето за Американците како Македонци ви создава непријатност, едноставно одморете. Спортското обложување е, исто така, голем бизнис во Албанија, Србија, Црна Гора, Хрватска и Бугарија. Но, пред да се решите дали овој развој на националниот карактер би бил добра или лоша работа, погледнете ја видеоснимката од кафулињата за спортско обложување во Македонија. Личи на забава.

(Авторкататa е неделнa колумнистка на „Форбс“)