ЕДИТОРИЈАЛ

Брана за беззаконието на факултетите

Билјана Јовановска

Голем број од приватните универзитети во Македонија стојат на стаклени нозе. Сериозно им се ниша земјата и во прашање се доведува дури и натамошното опстојување. Државниот просветен инспекторат под лупа го стави нивното работење и, конечно, тоа е потег за поздравување. Всушност, ова е една од ретките работи на власта за која јавноста нема да има забелешки, бидејќи изјавата „Мора да има ред и почитување на законите“ на министерот за образование, Никола Тодоров, е нешто што го посакуваат сите.

Кој не сака децата да им добиваат валидни дипломи, а не некој сега да им ги оспорува? Веројатно има и такви кои се навикнати нивните галеничиња да имаат ВИП-третман од прво одделение, па до универзитетска диплома, ама нивниот број, сепак, е помал.

Јавна тајна е дека во голем дел од приватните универзитети нема ни „з“ од почитување на законитоста, а пред се' на Законот за високо образование. Се однесуваа како овој акт да не постои или е ставен на некое најскришно место за да не го гледаат и да не ги потсетува на фактот дека мора да го почитуваат.

Така и дојдовме во ситуација на новоформираните универзитети да владее тотален хаос и да царува самоволието. Да може да се запише кој сака, да предаваат сомнителни професори, да нема матични книги на запишани и главна книга со дипломирани студенти, едноставно никаква евиденција... И, што е најстрашно, со години сето ова се толерираше со што новите генерации академци во континуитет се доведуваа во заблуда дека овој или оној приватен универзитет е нивниот вистински избор.

Општо е познато дека преку универзитетите се вршат големи финансиски трансакции и во одделни случаи тие служеле и како пералници на пари. Меѓутоа, за ваквите активности и за најфлагрантното непочитување на законите, кое не е од вчера, туку со години наназад, никому не му фалеше влакно од главата.

Од оваа одговорност не може да се изземе ни Владата на Никола Груевски, која низ кампањи го форсира „знаењето“, отвора факултети на секое ќоше, се фали дека над 93 отсто од завршените средношколци се запишале на универзитет, ама и го дозволи процутот на незаконското работење на високообразовните институции.

Иако, како што покажаа инспекциски увиди, тие не го исполнувале ни најосновниот услов - немале банкарски гаранции, што е алфа и омега при отворањето на ваква институција. Да не говориме за тоа дека запишувањето било без никаков критериум, академски статус добивале и ученици со завршено тригодишно стручно училиште и студент станувал секој што ќе посакал. И по четири, пет или шест години, истите тие ќе заземат функции, ќе мудруваат и, не е исклучено, ќе учествуваат во некакви важни преговори и договори, ќе ја водат државата.

Најдобар пример дека и власта не само што го толерирала туку и ги форсирала сомнителните факултети е тендерот на кој „победи“ Бизнис-академијата „Смилевски“, која, замислете, воопшто не го исполнува условот за постоење - нема банкарска гаранција, а била избрана од Владата да ги рангира и да врши евалуација на државните универзитети! Има ли поголема навреда и апсурд.

Тоа е како неписмен човек да го оценува степенот на писменост на некој познат и потврден писател, на пример. И, згора на се', за оваа зделка, со одлука на поранешниот министер за образование, добиле 160.000 евра од буџетот!

Од Џорџе Арсов, директор на Инспекторатот, слушнавме дека до минатата година таму работел само еден инспектор. Значи, не е ни чудно што незаконијата до толку се насобрале што при увидите, се чини, најтешко им било да пронајдат некој валиден документ. Но, од никого не слушнавме дали некој ќе одговара за ова.