Зошто се мразат Црвенковски и Груевски

Психолошка вивисекција на дуелот меѓу двајцата лидери, според делото на Сем Вакнин „Фатална самозаљубеност“

Соња Крамарска

Кога политичарот за својот соперник ќе рече дека е ноќен кошмар за граѓаните, првата мисла што паѓа на ум е дека тука не е во прашање само политичко ривалство, туку и нешто друго. Таква квалификација даде Груевски за Црвенковски, но таа не е единствената во арсеналот „комплименти“ што си ги разменуваат на јавната сцена шефот на Владата и шефот на опозицијата. Како да се крвни непријатели, а не политички неистомисленици.

За разлика од Црвенковски, чии напади врз Груевски се повеќе насочени кон неговата политика, премиерот и неговите сојузници користат многу посочни навреди кон Црвенковски кој е нивен претходник во генерациска смисла: „истрошен политичар“, „гробар на македонската економија“, „ноќен кошмар за граѓаните“.

Црвенковски припаѓа на таканаречената прва генерација политичари во постјугословенска Македонија, Груевски моментно е главниот играч од редовите на втората генерација. И двајцата имаат иста цел - да ги придобијат граѓанските симпатии и да бидат лидери на земјата во новиот милениум.

Тогаш, во што е проблемот?

Сем Вакнин, автор на книгата „Фатална самозаљубеност“ во која се занимава со нарцисоидноста како човечка особина, во есејот „Таткоубиство: како младите лидери ги третираат нивните претходници“ вели дека младите лидери ги третираат лидерите од претходната генерација како омразени фигури што ги потсетуваат на нивните татковци. „Тоа особено се случува кога детството на младиот лидер било одбележано со трауми дали поради малтретирањето или отсуството на неговиот татко“, вели Вакнин.

Длабоко закопаните чувства на инфериорност и несигурност резултираат и со завист кон претходниот лидер. „Колку помалку си ги контролира чувствата на себе величање, толку повеќе младиот или нов лидер прибегнува кон нарцисоидна одбрана и се' повеќе има потреба од нарцисоидна поддршка како внимание и понизно ласкање“, пишува Вакнин во своето дело.

Груевски, во екот на непријателствата со Црвенковски, кога беше претседател на државата, возвраќајќи му на Црвенковски за критиките, ќе рече: „Основата идеја зошто влегов во политиката е да се смени ликот на политичарот од транзицијата, кој е одговорен за ова дереџе до кое е стигната државата, во човек што ја зборува вистината“.

Ќе успее ли Груевски во оваа своја мисија, со оглед на тоа дека веќе четири и пол години е на власт, а критиките дека ја сменил формата на владеење, но не и суштината, се се' погласни. Колку повеќе растат критиките, толку повеќе се мотивира Црвенковски, а односите меѓу двајцата лидери се пред експлозија. Прашање на ден е кога во парламентот ќе избие инцидент меѓу пратениците приврзаници на Груевски и на Црвенковски.

„Нарцисоидноста често е комбинирана со пасивна агресија: подбивање со стариот или претходен лидер, јавно негово или нејзино понижување, се' со цел да се покаже нему или нејзе кој е шефот“, елаборира Вакнин во своите анализи на односите меѓу старите и новите лидери, не на овие простори туку генерално како психолошка категорија.

Кај младиот лидер, според Вакнин, се активираат сите видови на одбранбени механизми во психолошка смисла - отфрлање секаква критика, омаловажување на постариот лидер со цел да ги оправда своите постапки кон него, префрлање на сопствените грешки и погрешни процени на стариот лидер. Идеализација на нацијата или на сопствената политичка партија, оцрнување на стариот лидер со атрибути како ѓавол, корумпиран, некомпетентен, а истовремени припишувајќи си на себе само позитивни особини.

Во истражувањата на Вакнин, кој е долгогодишен жител на Македонија од израелско потекло, и некогашен личен приј��тел на премиерот Груевски, може да се најде објаснување и за феноменот „висока популарност на Груевски во услови кога Македонија на оствари забележителен напредок во развојот“.

Новите лидери во земјите од поранешниот комунистички блок и, генерално, во сиромашните земји, вели Вакнин, се обични луѓе без биографија кои немаат постигнато ништо пред нивното појавување во политиката. Тие излегуваат на сцената од никаде и најчесто народот ги прифаќа како месии. Нивната единствена должност е иднината, тие немаат историја и се над историјата. Всушност, недостигот на биографија е она што ги квалификува тие лидери да ја претставуваат грандиозната иднина, објаснува тој во своите анализи.

„Колку повеќе овие лидери отстапуваат од своите првични ветувања, толку им стануваат помили на своите граѓани кои ги доживуваат како слични на себе. И нивниот лидер како и тие се мачи, се обидува, доживува неуспех, како и тие и тој има своите слабости, пороци и мани“, вели Вакнин во поглавјето од својата книга за нарцисоидноста „Силни мажи и политички театри“.

И сега следува шлагот што нуди објаснување за ��акедонскиот феномен на идеализирање на Груевски од народот без оглед што резултатите на неговата Влада се слаби и речиси невидливи. „Сето тоа создава една голема психоза или зависност меѓу водачот и народот“, заклучува Вакнин во своето независно истражување.