Реплики

Реплики до Премиерот

Соња Крамарска

Зошто македонскиот журнализам го игнорира супер мегаинтервјуто на премиерот дадено за агенцијата МИА

Седам така и си го замислувам безобразното десетчасовно испрашување на новинарот на МИА на премиерот Никола Груевски, во кое шефот на македонската Влада до најситен детаљ, до најситна бројка, ги презентира достигнувањата на министерствата во неговата Влада. Новинарот, значи, седи со потсетникот в рака и прашува, а Груевски како од топ одговара. Пенетрација на Интернет од 52 отсто, 1.000 реформи и проекти од 2006 досега, 25 нови факултети, изучување англиски во прво одделение, лаборатории за 60 милиони евра, безжичен Интернет во 600 села, спомениците сите по име и презиме и по историско и културно значење, 115 милиони евра за земјоделците, јавен долг само 34 отсто, милијарда евра странски директни инвестиции....Новинарот и натаму дрско прашува, премиерот се поти...

Интервјуто беше распослано точно на 1.000 реда, или ако треба да се стави во весник, би зафатило шест страници. Се сомневам дека н��кој и доследно го читал. Ниту една поента на премиерот не стаса до насловните страници на весниците и ударните вести на телевизиите, што вообичаено се случува во светот на журнализмот кога претседател на влада и на владејачка партија дава интервју. Накусо кажано, интервјуто на моментно најмоќната личност во државата доживеа невидено игнорирање во македонскиот медиумски простор.

Зошто е тоа така? Дали игнорирањето на илјада реда интервју со премиерот, кое уредно секој ден го објавуваше на МИА својата Интернет-страница, правејќи го достапно за медиумите, е прв знак на отпор на македонскиот журнализам кон пропагандистичката политика на владејачката десница. Или едноставно, прелетавме на брзина со очите по бесконечниот монолог на премиерот и сфативме дека нема ништо што би можело да го задоволи вистинскиот интерес на јавноста.

Ако е тоа второто, а мислам дека е, им предлагам на колегите од МИА да го препечатат интервјуто во мала брошура во стотина илјада примероци и да им ја продадат на ВМРО-ДПМНЕ. Ќе се најде на наредните избори како изборен леток и ќе и' заштеди на владејачката партија пари за уште едно печатење на „Преродбата во 100 чекори проширена и надградена“. Затоа што во тоа интервју освен предизборни пароли и милиони бројки за многубројните достигнувања на Владата, како и напади кон опозициската СДСМ и кон Црвенковски, нема ништо друго.

Дури нема одговор ниту на најпристојното прашање што си го поставува секој граѓанин на оваа земја, кога и како Владата ќе ја извлече Македонија од тешкиот спор со Грција што го оневозможува зачленувањето во НАТО и во ЕУ.

Груевски во интервјуто вели дека сме имале невиден подем на економијата што бил запрен со настапувањето на светската економска криза, и тоа е една од најголемите штети што ги претрпела Македонија од кризата. Замислете, каде ќе беше сега Македонија ако не настапеше глобалната економска криза. Веројатно, во космосот.

Зборувајќи повеќе како мандатар, а не премиер што зад себе има близу петгодишно владеење, шефот на македонската Влада до најситна бројка и детаљ ги објаснува достигнувањата во сите поважни министерства, што просто е неверојатно да се поверува дека тој така седел и сите бројки ги вадел од глава додека новинарот на МИА безобразно го испрашувал.

За проблемот со името одговорот сосема го избегна, односно го забошоти. Граѓаните на добија одговор на прашањата што ги засегаат нив и иднината на државата во која живеат. Но, затоа дознавме дека „за да бидеш добар политичар, треба прво да бидеш добар човек“, дефиниција што досега не ја произведе ниту една политичка школа.

Фрла дрвја и камења по Црвенковски околу спорот за името, а самиот не прифаќа никаква одговорност за неизнаоѓањето решение, иако е веќе пет години претседател на Владата, односно тој ги води преговорите со Грција. Ја обвинува и Грција за незаинтересираност и недостаток на мотивација да се реши проблемот, како тоа да не го знаеме сите.

Премиерот отиде и подалеку од овдешните простори, портретирајќи ја јавноста во Грција дека е под влијание на националистичките лидери во Атина. Покажува отсуство на вистинска и реална анализа дека Македонија нема проблем само со претседателите и со премиерите на Грција, туку и со целокупната грчка јавност, која е убедена дека името Македонија на нивниот северен сосед е закана за нив и за нивниот територијален интегритет.

Ендрју Мер, мајстор за политички интервјуа на Би-Би-Си, во својот есеј „Уметноста на интервјуирањето“ вели дека целта е преку интервјуто да ги наведеш политичарите да кажат нешто што ќе ја одведе дебатата напред или да ги изненади илјадниците или милиони читатели со некое ново сознание. Тој вели дека пријателско, но длабинско испрашување може да открие многу повеќе отколку фронтален напад на новинарот врз политичарот. Кај нас, очигледно, пријателското интервјуирање е добредојдено, но длабинското не е.

Македонскиот журнализам, всушност, не најде одговор на обучените политичари да одговараат со пропаганда на нашите прашања. Не сфативме дека манипулирањето на медиумите станува голем бизнис не само во Македонија, туку и во светот. Партиите трошат огромни суми пари за да најмат експерти што ќе им ја „олеснат“ средбата со незгодните новинари. Како да избегнат одговарање на прашањата и како да ја протнат пораката што сакаат да ја испратат до јавноста. Не ретко обуката на политичарите ја прават бивши новинари, бидејќи тие најдобро ја знаат работата. Тие ги прават политичарите подготвени да го претворат вашето интервју во своја пропаганда наместо канал за информирање на јавноста.

Во аналите на британското новинарство остана запамтено интервјуто на Џереми Пексмен со поранешниот лидер на ториевците Мајкл Хауард, кое се претвори во спектакл кога водителот имаше трпение и нерви да му постави на Хауард 12 пати исто прашање, кое тој одбегнуваше да го одговори.

Во светот се прават анализи на секое поважно интервју. Се мери колкав е процентот на одговорените прашања, колку политички поенти се направени и дали делови од интервјуто следниот ден се претвориле во вест на насловните страници или во телевизиите. Интервјуто на Груевски не предизвика никакво бранување, и тоа треба да биде аларм не само за новинарите, туку и за општеството.

Основачот на меѓународната организација „Медиуми за помош на медиуми“, Дејвид Бриер, кој е некогашен новинар, вели дека новинарот никогаш не треба да помисли дека ќе може лесно да ги надмудри спин-докторите на политичарите. Тоа е наивно и глупаво, вели тој. Но, ги предупредува новинарите дека и тие исто како и политичарите имаат своја изборна единица што треба да ја задоволат. Само што кај политичарот тоа се избирачите, а кај новинарот се читателите и гледачите. Македонското новинарство веќе подолго време е во загрижувачка дефанзива. Ете идеја до агилната нова управа на Здружението на новинарите на Македонија.

Груевски е познат како политичар што не дава интервјуа на медиуми ако не се исклучително пријателски настроени кон неговата политика. „Утрински весник“ одамна е архивиран во неговиот кабинет како „непријателски“ и затоа останаа безуспешни сите наши обиди да добиеме интервју од премиерот на нашата земја. Читајќи го интервјуто на МИА, сфатив дека такво интервју, нам, всушност, воопшто не ни треба.