Мислења

Александар ја згази економијата

Слободан Најдовски

Старо-новите коалициски партнери не разговараат за нивна заедничка платформа што би била во функција на економски напредок

Според истражувањата на јавното мислење, пред секои избори граѓаните покажуваат дека на прво место според нивниот интерес е економијата. Големата стапка на невработеност, малите плати и нискиот стандард граѓаните ги посочуваат како главни проблеми со кои се соочуваат. Нормално е да се очекува дека и партијата што ќе понуди можни и реални решенија на тие проблеми, да биде фаворит во изборната трка. Но, кај нас тоа е случај со мал број избирачи. Штом ќе започне кампањата, многу други елементи имаат поголемо одлучувачко влијание отколку реалната понуда на економски мерки. Многу други прашања во калабалакот што го предизвикува кампањата ги потиснуваат предлозите за решавање на секојдневните потреби на граѓаните. Но, сега кога изборите завршија, секој граѓанин се свртува на фактичката состојба и гледа д��ка проблемите поврзани со неговата егзистенција остануваат.

Додека граѓаните очекуваа главната посветеност на новоизбраната власт да биде економијата, сепак, почетокот беше најавен со координирано поставување на спомениците посветени на античките херои. Што би се рекло, Александар ги потисна економските прашања. Општо е познато од минатото дека во ситуација кога голем број семејства немаат доволно продукти да се прехранат, тогаш владетелите барале супституција за нивните маки во „духовната храна“ и игри. Така и кај нас. Деновиве неколкутонски дигалки го кренаа споменикот на воинот на коњ, или Цане Бабачкото, како што некои на наш јазик од милост го викаат Александар Велики или Македонски. Во Битола цела ноќ траеја подготовките за конечно, по неколку години чекање, а се пресели татко му Филип од општинскиот двор до плоштадот „Магнолија“.

Кај нас спомениците се покажаа како добра замена, еквивалентна на секојдневните човечки потреби. Но, никако не можам да најдам објаснување зошто денешниве храбри поклоници на македонизмот ги менуваат имињата на спомениците, па не знаеме за какви споменици се работи и на кого се посветени. Ако се убедени во исправноста на своите постапки, нема потреба од отстапки во нивното именување.

Додека античките херои не' гледаат од височини, проблемите поврзани со егзистенцијата на луѓето остануваат. Некако срамежливо се најавуваат и промени во економската сфера.

Првите најави од економска природа се укинување на данокот на добивка, или таканаречениот данок на вкупен приход, намалување на цената на зелениот картон при регистрација на возилата, намалување на данокот на туристичките услуги, поволности при купувањето стан...

Најавените промени треба да се поздрават, но со одредена резерва, со цел да се почека и да се види што, всушност, ќе понудат измените во споменатата сфера. Резервираноста произлегува од досегашните искуства. Многу најавени мерки што во минатото требало да донесат позитивни промени биле само добро маркетиншки спакувани, а потоа следувале горчливи искуства. Најавите за намалувања на даноците за стопанството честопати при донесувањето на законите завршувале со ново даночно оптоварување, само во прикриена форма. Така е со мерката за укинување на данокот на приход за фирмите што остваруваат приход помал од три милиони денари. Оваа мерка само ја покажува неинвентивноста за економски реформи и вртењето во круг. Овој данок е воведен токму од оваа политичка гарнитура, како реформска мерка што требаше да помогне во поедноставување на постапката и намалување на административните трошоци на малите претпријатија. Но, таа значеше само оптоварување на и онака исцрпените мали претприемачи. Таа не беше реформска мерка, туку новонаметната давачка на стопанството. Токму оттука произлегува и стравот дека е можно од една страна намалување на некоја давачка, а на друга, ненајавено воведување нова. Треба да се почека да се види кои угостителски услуги ќе ги опфати намалувањето на ДДВ на 5 проценти и дали ќе треба да се плаќаат некои нови дозволи и такси. За кратко време ќе видиме и дали поволностите што се најавени за купување стан ќе бидат во функција на поевтинување на станбениот квадрат и дали условите што ќе бидат пропишани реално ќе можат да ги исполнуваат граѓаните на кои станот им е најнеопходен.

Македонската економија се соочува со многу поголеми проблеми што не може да се решат со парцијално предложени мерки. Прашањето на енормно, големиот буџет и неговото нерационално и ненаменско трошење е главниот проблем. Финансирањето на дефицитот, проблемот со полнењето на пензискиот и на здравствениот фонд од редовните приходи и се' поголемото учество на државата во нивно сервисирање, само покажува дека се неопходни посеопфатни промени.

ММФ културно и со дипломатски речник не' предупреди, но и ни укажа дека нема да не' поддржува ако се продолжи со досегашната буџетска политика. Само така може да се протолкуваат изјавите да не се користат позајмените пари како досега и да се бара начин пред време да се вратат веќе искористените пари во предизборниот период.

По пет години перманентна популистичка пропаганда, редно е да се посвети внимание за вистински реформи во економијата. Почетокот на мандатот е најпогоден да се направат економските реформи во сферата на фискалната политика, особено во буџетската. Но, дали има подготвеност новата Влада да се зафати со овие прашања. Почетокот не ветува многу. Старо-новите коалициски партнери не разговар��ат за нивна заедничка платформа што би била во функција на економски напредок. Тие многу повеќе се заинтересирани за техничка поделба на ресорите и за министерства што имаат поголем буџет и распределуваат повеќе пари. Никој не споменува дека го посакува, а камо ли да има недоразбирање за министерството за економија. Напротив, индеферентноста за овој ресор во поделбата на колачот на власта само го покажува односот кон економијата или, пак, потребата од реорганизација на економските ресори.

Останува да почекаме и да видиме дали ќе дојде на дневен ред вистинското зафаќање со решавањето на проблемите од економијата или ќе се продолжи со шминкерај во функција на перманентна изборна кампања, која ќе резултира со сиромаштија на најголем дел од населението.

(Авторот е поранешен пратеник)