Мислења

Магична полнолетност

Петар Арсовски

Полнолетството има и обврски: тоа поставува некои други, возрасни (што и да значи тоа) стандарди на однесување

Деновиве нашата родна грутка стана полнолетна. Полнолетноста е единствено и магично време. Тоа овозможува пристап до лекции и до информации што претходно ни биле ускратени, ни дозволува да правиме нешта што претходно биле забранети. Но, полнолетството има и обврски: тоа поставува некои други, возрасни (што и да значи тоа) стандарди на однесување: од нас се очекува да се соочиме со заблудите, да ги надраснеме комплексите и да зачекориме во вистинскиот свет – со сите обврски што тоа ги подразбира. Токму затоа чувствувам потреба македонската роденденска торта да ја закитам со уште некоја свеќичка, но од оние што се однесуваат на вториот дел на полнолетството – обврските и возрасното однесување.

Наместо свеќичка бр. 1:

Како за роденденски подарок, Боцвана не' призна под уставно име. Секоја чест на Боцванците, ама мислам дека не знаат со кого фатиле работа и си ставија трн во здрава нога. Сега ќе мора да влезат во вителот на разврската на прашањето за името, да се соочуваат со лобито од Грција. Секоја среќа што каде да удрат со копачот од нивната земја излегуваат дијаманти. Кај нас, каде и да удриш со копачот, никнуваат античари, идиоти, антиквизатори и неидентификувани македоноиди. И додека ги нижеме овие меѓународни успеси, тие полека станаа мнозинство.

Наместо свеќичка бр. 2:

Во време на полнолетство мораме да се соочиме со сопствените заблуди, нормално поврзани со нашите најголеми проблеми и теми. А една од најголемите е прашањето за името. Во таа смисла, немаме изговор зошто да продолжиме да се самозалажуваме, и треба во духот на возрасното однесување да ги расчистиме сопствените небулози.

На пример, за мене една од најголемите заблуди е дека на меѓународната заедница и' се брза да не' внесе во ЕУ и во НАТО, и дека ако не утре, тогаш од понеделник, така ќе се зафатат со проблемот што прашањето ќе се реши за неколку часа. Точно е дека меѓународната заедница, најмногу САД, во големата поделба на влијание, генерално, не' вброила на „западната“ страна и таа приказна е завршена, ама тоа ни оддалеку не значи дека проблемот мора брзо да се реши. Ние сме заокружени со НАТО-земји, па немаме акутен проблем со стабилноста. Згора на тоа, се' уште постојат и други земји од оваа групација, кои не се влезени во НАТО и во ЕУ, и се' додека не сме последни во оваа група, меѓународната заедница може да си дозволи да чека: ќе не' стават „во лер“ и ќе чекаат ако треба со години додека сами не разбереме зошто прашањето мора да се реши со компромис.

Во овој контекст треба да се разгледува и втората наша заблуда по ова прашање, а тоа е дека времето работи за нас. Ова е спротивно на реалноста. Генерално е точно дека се' уште имаме време да го решиме спорот (се' додека и последната земја од регионот не влезе во НАТО и во ЕУ), но нашата позиција заслабнува со текот на времето од неколку причини: прво, без меѓународна соработка и НАТО нашата економија ќе продолжи да скапува, второ, колку повеќе време минува, поради нашата интерна какофонија и сепетничавост, се' повеќе аспекти од прашањето стануваат дел од пакетот, па така не е чудно ако почекаме уште малку навистина да почнеме да преговараме за идентитетот, а не за името. Трето и најважно, досегашниот тек на преговорите покажа дека владите во Скопје и во Атина немаат капацитет да ги доближат позициите, па така ако не се сменат позициите на барем едно место треба да очекуваме само подлабоко закопување во ровови.

Уште една заблуда е дека овој спор е прашање на меѓународни принципи. Напротив, најголемиот дел од прашањето е домашно – и во Грција и во Македонија, и токму тоа е најголемата пречка за негово решавање, што прашањето стана главен лост во домашниот рејтинг на македонските и на грчките политичари. Таквата позиција моментно е најголемиот инхибитор за решавање на името, бидејќи ги става властите во Скопје и во Атина во позиција на предавници ако постигнат договор. Имајќи ја превид политичката зрелост и таму и овде, тешко е да се верува дека ќе има некое значајно поместување.

Се разбира, и на оваа свеќичка за нашата роденденска торта има и малку шлаг. Имено, нашата меѓународна политика доживеа ненадеен успех – успеавме едно откритие на македонската медицина да го регистрираме под уставно име, и покрај енормните напори на Грција против тоа. Така, сега дури и грчките лекари ќе мора ова откритие да го нарекуваат Македонија. Со други зборови, патентиравме вирус и го нарековме Македонија. Соодветно, нема што.

Наместо свеќичка бр. 3:

Донесовме одлука – македонската дијаспората гласа во македонски избори. Нормално, од страв дека со истата дијаспора ќе мора да кокетира за гласови, опозицијата на овој потег се спротивстави многу анемично. Сега, спротивно на сите меѓународни стандарди, место сами себе да се владееме, ќе дозволиме да не' владеат „нашите“ од странство. Тие, ослободени од товарот да ги сносат последиците на своите одлуки, сега буквално без никаква одговорност можат да влијаат на политики, кои потоа не мора да ги спроведуваат: на пример, да поддржат задолжителна регрутација за која потоа не мора да ги испраќаат сопствените деца во војска, да влијаат за повисоки даноци кои не мора да ги плаќаат или да поддржат војна која не мора да ја војуваат. Ако е така, јас повеќе би и' поделил на Боцвана неколку места во македонскиот парламент. И тие не мора да ги спроведуваат политиките, бидејќи не живеат овде, а плус се објективни и неоптоварени со заблуди и комплекси.

Наместо свеќичка бр. 4:

Контраорганизацијата „Плоштад слобода“ сега се појави нова групација „Деница“. Тие сакаат црква на плоштад. Со смирени тонови, поддржани од мускулести типови во темни очила, кои како да излегле од ЕТА, најљубезно им објаснија на македонските медиуми дека тие се сетиле оти сакале црква. Никој не ги натерал, туку спонтано забележале дека не е доволно што двете најмоќни организации во државата – Владата и Црквата – ја поддржуваат идејата за црква на плоштад, па се почувствувале должни да им помогнат на послабите и да ја поддржат идејата за помошна црква.

Наместо свеќичка бр. 5:

Владата донесе одлука: земјата ќе се купува багателно. Кој купил досега, жалам. Се мислам дали можам, во овој дух на дарежливост, да влезам со една креда во дворот на поранешен ЦК, и со испрекината линија да си означам - до тука е мое. Ако е по едно евро квадрат, се исплатува.

Наместо свеќичка бр. 6:

На крај, како за роденденска забава, си ги спомнувам шарените и накитени кампањи, кои ни ги пуштаат по неколку часа секој ден. Не можам да ја избегнам сликата како од текстовите на Дуковски: народот напупен пред билборди, а од началството се редат и нежно ни шепотат в уво: „Осеќаш ли како знање улази у тебе? Уживај додека трае, зашто знаењето е сила, знаењето е моќ!“ Ако сакаш да умреш, ни тоа не може - нема место во „Бутел“.

(Авторот е магистер по политичка комуникологија)