Купуваш нов акумулатор, а го враќаш стариот

Македонија годишно собира над 300 тони отпадни батерии и акумулатори. Речиси 70 проценти од токсичниот отпад на депониите доаѓа од електронските апарати, кои се извор на отрови

Сања Наумовска

Од почетокот на идната година, отпадните батерии и акумулатори ќе мора да се рециклираат, а не да завршуваат, како досега, на депонија. Ова го предвидуваат законските измени за управување со батерии и акумулатори донесени во октомври, а стапуваат во сила за нецел месец. Тоа значи дека трафиките, продавниците за мобилни телефони или електронски апарати и маркетите или, пак, автосалоните и продавниците за автоделови, каде што може да се набават вакви производи, ќе мора да имаат и соодветно место за одложување на старите и истрошени батерии и акумулатори.

Производителите и увозниците, заедно со трговците, ќе треба да најдат начини да ги стимулираат граѓаните да ги вратат отпадните батерии и акумулатори, кога ќе купуваат нови. Тие самите или преку новоформирани фирми ќе треба да го организираат и транспортот до фабриките за рециклирање.

„Сите фирми кои работат со апарати што користат батерии нема да можат да увезуваат доколку не се регистрирани во системот за собирање и третман на овој вид отпад“, велат во Министерството за екологија. До крајот на 2012 година, предвидува законот, ќе треба да се рециклираат 10 проценти од батериите, до 2016 година процентот треба да се искачи на 25 отсто, а до 2020 година до 45 проценти рециклирани батерии и акумулатори.

Досега, потрошените батерии и акумулатори, измешани со комуналниот смет на депониите низ државава претставуваа сериозна закана за здравјето на луѓето и за животната средина, бидејќи во таква состојба не' трујат со олово, жива, арсен и кадмиум.

„Речиси 70 проценти од токсичниот отпад на депониите доаѓа од електронските апарати, кои се извор на отрови“, велат податоците презентирани од еколошки невладини организации. Македонија годишно собира над 300 тони отпадни батерии и акумулатори.

Несоодветно третирани, опасните материи истекуваат во почвата и подземните води. Поради тоа, овој отпад мора да се рециклира и на тој начин да се ограничи неговото влијание врз околината, тврдат во Министерството за животна средина. Со Законот за управување со батерии и акумулатори и отпадни батерии и акумулатори, кој е усогласен со европските директиви, се предвидуваат нови обврски за производителите на електронски уреди и акумулатори, но и за граѓаните.

Истрошените батерии, акумулатори и различни електронски направи од 1 јануари задолжително ќе мора да се рециклираат, а не да завршуваат на депонија заедно со комуналниот отпад. Приватни фирми, а не комуналните претпријатија, според новиот закон, ќе треба да организираат собирање, транспорт и рециклирање на опасниот отпад.

Во Македонија, информираат од Министерството за животна средина, постојат повеќе капацитети што се занимаваат со преработка на стари акумулатори. Овој отпад има и висока откупна цена, па речиси и не се појавува на депониите. Се преработуваат околу 70 проценти од старите акумулатори, со тенденција тој процент да се зголемува. Во процесот на рециклирање, од старите акумулатори се вадат оловото и пластиката и се произведуваат нови.

Повеќе проблематични се ситните батерии кои граѓаните масовно ги исфрлаат заедно со ѓубрето, а се многу опасни. Се употребуваат во секојдневјето за телефони, далечински управувачи, електронски апарати. Поради недоволната информираност, но и поради отсуството на регулатива, за нив се' уште граѓаните не размислуваат како за опасност. Но, тие, велат во Екологија, содржат кадмиум, жива и други опасни материи кои сериозно ја загадуваат животната средина. Поради тоа, сите учесници во синџирот на увоз и продажба од идната година ќе мора и да најдат еколошки начини да се справат со отпадот. Во спротивно, Законот предвидува казни од 1.000 до 35.000 евра.

„Во нашата земја и во соседството нема производители на батерии, кои би биле заинтересирани и за откуп и рециклирање стари и истрошени батерии. Тоа значи дека увозниците ќе мора, покрај собирањето, да организираат и транспорт до европските држави каде што има вакви капацитети, кои би ги преработувале батериите. Тоа ќе им биде нова обврска со која ќе мораат да се соочат“, велат во Министерството. Оттаму нагласуваат дека со примената на законските одредби во практиката, конечно, ќе имаат увид колкави количини батерии се внесуваат во државата, а колку се повлекуваат за рециклирање. (С.Н.)