Автокефалноста ќе ја решаваат некои идни владици на МПЦ

Откако на патријаршискиот престол во Белград дојде Иринеј, односите меѓу Српската и Македонската црква се замрзнати

Билјана Јовановска

Дали македонскиот црковен проблем ќе го решава оваа генерација владици на МПЦ или ќе им го остави во наследство на идните поколенија?

Многу е веројатно одговорот да биде негативен и тоа на подолг рок.

Македонската и Српската православна црква во своите односи го допреа дното и вакво некомуницирање и игнорирање не паметат ни најстарите наши митрополити. Не се разбирале, средбите и дијалозите знаеле да бидат непријатни и бучни, зашто имале различни ставови за клучното прашање – автокефалниот статус на МПЦ, ама неформалните разговори и контакти постојано биле живи. Сега се' е ставено под мраз.

Најдобра потврда за крајно замрзнатите односи е фактот дека Синодот на СПЦ воопшто не одговори на писмото на македонските владици за подготвеност да седнат и да разговараат за отворените прашања. Пред писмото, кое МПЦ им го испрати по Велигден, вселенскиот патријарх Вартоломеј, на погребот на г. Павле му порача на идниот поглавар дека решавањето на деценискиот спор со „Црквата во Македонија“ мора да биде негов приоритет.

Од друга страна, пак, од врвот на Руската православна црква до Белград постојано се испраќа укажувања со слична содржина, зашто, како што потенцираат, воспоставување паралелни ерархии ниту е решение ниту може да биде. Врвот на СПЦ, пред се', патријархот Иринеј, упорно се оглушува на сите препораки. Немање волја и желба прашањето со МПЦ еднаш засекогаш да биде надминато или, пак, стариот патријарх едноставно не може да крене глава од проблемите што му се случуваат во неговиот патријаршиски двор? Неспорно е дека новоизбраниот поглавар Иринеј со своите изјави се' повеќе го оддалечува, отколку што го доближува дијалогот. Неговата „препорака“ отворените прашања да ги решаваме со „единствената призната црква во Македонија“, алудирајќи на Вранишковски, не само што е непристојна, туку е и далеку од здравиот разум.

За волја на вистината, на СПЦ подолго сме и' последно гајле, зашто таа има свои проблеми. Освен континуираниот проблем со осамостојувањето на Косово и последната одлука на Судот во Хаг, како капак на се' дојдоа вриежите во Рашко-призренската епархија, кои не стивнуваат со месеци. Напротив, добиваат во сила, бидејќи долгогодишниот тамошен владика Артемие го тргнаа од функцијата и физички од таа епархија, а стотина негови приврзаници ја брануваат црковната јавност, протестираат и речиси се задолжителен декор пред патријаршискиот двор во Белград.

Артемие, кој на мајскиот Собор трајно беше отстранет од СПЦ, вели дека е „осуден без судење и докази“, ама неговите опоненти го тврдат спротивното. Пензионираниот владика Атанасие Јефтиќ, за грчката агенција Рамфеа, вели дека за да се соберат финансиските малверзации на Артемие и на неговиот протосингел Симеон Виловски биле потребни 15 папки, секоја тешка по еден килограм и дека тие двајца имаат големи пари во разни банки. Други, пак, повеќе би сакале овој случај да не оди по судовите, бидејќи ќе бидат отворени многу работи што нема да и' одат во прилог ниту на СПЦ, а ќе бидат засрамени и многу владици.

Меѓутоа, кога во главата се има „проектот“, па уште и се нарекува Јован Вранишковски, тогаш и СПЦ и Грчката православна црква имаат сосема поинакви ставови во однос на криминалот. Во Грција, пред неколку години, тамошната јавност, не само црковната, се крена на нозе поради криминалните дејства на солунскиот митрополит Антим. Не се избираа зборови, а на клириците на ГПЦ воопшто не им беше едноставно ни движењето низ грчките улици. Меѓутоа, на оние што не ги штедеа главите на сопствените митрополити кои завршија в затвор, не им пречи криминалното досие на Вранишковски, кого згора на се', пријателски наклонетата кон нив СПЦ, со која имаа заедничка цел, нашиот ексвладика го награди со титули. Навистина, неговата т.н. ПОА се' уште лебди, не е запишана во триптихот на црквите. А и зошто би ја запишувале кога СПЦ го претставува Јован како свој, српски егзарх?!

Сименон Виловски, кој по расчинувањето во Рашко-призренската епархија, побегна во Грција и побара засолниште во Пирејската епархија на митрополитот Серафат, наиде на затворени врати, бидејќи таму се информирале за неговите незаконски активности. Врховниот суд на Грција и' го врати на Србија.

Случувањата во Рашко-призренската епархија не поминаа лесно, како што очекуваа некои од врвот на СПЦ и со одлуките за трајно отстранување на Артемие од СПЦ само ќе ја зголемат напнатоста. Сегашниот администратор на оваа косовска епархија, митрополитот Амфилохие, исто така, има сериозни бранувања и во својата Приморско-црногорска епархија, во која бројот на приврзаници му се намалува. Листата на проблеми во СПЦ не завршува тука, но ако се имаат предвид само овие наведените, јасно е дека Црквата на нашиот северен сосед едноставно има малку време за решавање на статусот на Македонската православна црква. И сами минуваат низ сериозна криза, или како што духовниците би кажале – низ искушенија.

Меѓутоа, да не го заборавиме и фактот дека нашите владици ги преценија наводната наклонетост на патријархот Иринеј и пријателските врски со врвот на МПЦ, така што од седнувањето на заедничка маса сме пооддалечени од кога и да е порано. Белградските аналитичари постојано укажуваат дека дел од српскиот епископат ја увидел грешката со Вранишковски и инсталирањето на т.н. ПОА, дека е крајно време за продолжување на дијалогот, ама сегашниот состав на Синодот или не ги дослушува или не е подготвен за разговор.