ЕДИТОРИЈАЛ

„Вујко“ и „Мама“ потонаа во Ибар

Соња Крамарска

Комисијата за верификација на фактите ги ослободи пратеникот Фазли Велиу и министерот Муса Џафери од сомнежот дека биле кодоши на тајните служби во поранешна Југославија. Тоа го направи елегантно преку заклучокот дека досиејата што ги достави до нив тетовскиот професор Шпенд Љуши се фотокопии и како такви не подлежат на докажување.

Е, ама ако досиејата се фотокопии тоа може да значи и дека постојат некаде оригинали. Односно, дека досиејата се точни, но не се доставени до Комисијата во нивна оригинална верзија. И тогаш која е разликата? Дали одлуката на Комисијата значи дека споменатите функционери на ДУИ не извршувале специјални услуги за тајната југословенска полиција, или дека можеби извршувале, но не стасале до Комисијата оригиналните досиеја, туку нивните фотокопии?

Каква корист има општеството од една таква одлука. Дали таа ги елиминира сите сомневања околу инволвираноста на двете лица во активностите на тајните југословенски служби? Сигурно не! Само ги ослободува од одговорност, но не и од можната вина дека тие навистина биле кодоши.

Тоа не го велиме за да ги навредиме господата Велиу и Џафери, туку да ја истакнеме апсурдноста на завчерашната одлука на Комисијата за верификација на фактите. И да алармираме дека работата на Комисијата од општествено корисна се претвора во општествено штетна. Односно дека целиот процес на лустрацијата заплива во опасни води на недокажани сомневања кои се толку силни што не може ниту десет такви комисии да ги отстранат.

Прво, со гласање на членовите на Комисијата, некои луѓе блиски до власта беа прогласени за некодоши, потоа фатија само еден, според нив, кодош, кој сега ги тужи и, трето, ослободија од вина личности повторно блиски до власта со аргументација што не проаѓа ниту кај мали деца. Државата си дава автогол со таков начин на спроведување на лустрацијата.

Со таков стил на работење на Комисијата за лустрација (читај на државата) не е тешко да се претпостави како ќе заврши бурата околу досието „Ибар“. Можеби одлуката ќе се развлече до 19-20 ноември, до самитот на НАТО во Лисабон? Цинични сме, бидејќи начинот на кој државните институции се справуваат со лустрацијата, најблаго кажано, е вулгарен. Навредлив кон разумот на граѓаните, кои наместо задоцнета лустрација, гледаат евтина сапунска опера со аматерска глума.

Досиејата „Вујко“ и „Мама“ можеа да бидат прогласени за фалсификати. Така сите ќе им поверувавме. Но, лустраторската комисија знае дека во тој случај ќе се јават за збор други институции. Ќе ги бараат фалсификаторите и мотивите. Ќе фрчат тужби. Тоа ќе ја разводни работата, а Комисијата, веќе видовме, сака експресно да си ја заврши мисијата. И со помалку штета за нив.

Многу луѓе претрпеа штета од македонската невешта лустрација. Залепени се етикети, посрамени се цели семејства и политички структури, вознемирени се стотици илјади партиски членови и симпатизери. Со такви дамки врз нивните биографии некои од засегнатите личности ќе зажалат што не беа веднаш лустрирани. Така побргу ќе се залечеа раните. Така побргу и самата држава ќе ја надминеше лустрацијата без лузни и поголеми потреси.

Вистинското прашање што треба да се постави е кој ја спроведува, всушност, лустрацијата во Македонија. Кој ја контролира. Државата изгуби контрола над лустрацијата и ризикува да стане предмет на подбив кај другите држави во регионот. Темата со македонската лустрација веќе станува регионална тема. Реагира Косово, Белград ги начули ушите.

Тоа не може да заврши тукутака. Комисијата за лустрација мора да го одведе процесот до друг епилог, со поголем кредибилитет и авторитет.

Во спротивно, целиот процес ќе заврши како фотокопија. А оригиналите и натаму ќе постојат.