МЕРИДИЈАНИ
Маки без еврообврзниците
Нанс-Вернер Син
Секој и секоја земја мора да ги намирува сопствените долгови; не постои друг излез
Германската канцеларка Ангела Меркел го издржа притисокот од Јужна Европа: ќе нема еврообврзници. За пазарите тоа е разочарување, но нема друг начин тие земји да се обноват освен трпеливо да инсистираат на етапа од дисциплината на долгот и крај на лабавите буџетски ограничувања.
Инвеститорите во нестабилните економии на Европа веќе добиваат доволно. Одлуката на лидерите од еврозоната од 21 јули да дозволат Европскиот механизам за финансиска стабилност (ЕФСФ) да ги откупи старите долгови - ограничени само од капацитетот на ЕФСФ - веќе водат кон еден вид еврообврзници. Европската централна банка, исто така, безгрижно ќе ја продолжи својата политика на помагање, во однос на давањето заеми на нестабилните членки на еврозоната и купувањето на нивните владини обврзници.
Сепак, Јужна Европа врши голем притисок за целосно преориентирање кон еврообврзници за да се ослободи од премиите на каматна стапка поврзани со Германија, како што пазарите бараат од нив. Тоа е разбирливо, со оглед дека очекувањето за конвергенција на каматната стапка беше решавачка причина тие земји, пред се', да се приклучат кон еврото. И по малку повеќе од една деценија, од 1997 до 2007 година, тоа очекување се оствари.
За италијанската држава, конвергенцијата на каматната стапка донесе среднорочно намалување на исплатите на долгот од 6 отсто од БДП. Тоа би било доволно да се врати целиот национален долг на Италија за околу една и пол деценија. Сепак, Италија избра да ја потроши таа предност со каматната стапка. Односот долг - БДП на Италија денес, од 120 отсто, е висок како кога земјата влезе во еврозоната, во средната на 1990-тите години.
Сега, кога ширењата на каматната стапка повторно се зголемуваат, болката е значителна и поттикнуваат барања за еврообврзници. Кога други земји гарантираат враќање на парите, постои надеж дека ќе се вратат ниски каматни стапки. Но, кој ќе даде такви гаранции? Односите долг - БДП на Франција и на Германија се над 80 отсто, што не е премногу далеку под оној на Италија и далеку над оној на Шпанија. Здружувањето на долговите не значи дека тие ќе исчезнат. Секој и секоја земја мора да ги намирува сопствените долгови; не постои друг излез.
И, патем, сегашната возбуда за каматните стапки е нешто над тоа. Каматните стапки што треба да ги плаќаат денес земјите како што се Италија и Шпанија, се само половина од она што беа во 1995 година, пред да бидат поставени стапките за конверзија во еврозоната; на сличен начин, ширењата на каматните стапки визави Германија денес се само две третини од нивната големина тогаш. Нема индикации дека пазарите се дисфункционални и дека ги пренагласуваат разликите меѓу кредитоспособноста на земјите.
Ширењата се неопходни за да може да се проверуваат движењата на капитал во еврозоната. Пред воведувањето на еврото, капиталните движења беа ограничени поради несигурноста на девизниот курс. Тоа ја спаси Европа од прекумерно големи надворешни нерамнотежи. Сега, без ризик за девизниот курс, ширењата на каматните стапки врз основа на кредитниот рејтинг на земјите-должнички, се единствената преостаната одбрана од прекумерни движења на капиталот и резултирачките надворешни нерамнотежи. Ако инвеститорите добијат неограничена заштита, без ризик да го сносат нивниот дел од можните загуби, капиталот ќе продолжи непречено да се движи од еден агол на еврозоната кон друг, одолжувајќи ги тие нерамнотежи.
Многу години Италија го игнорираше плафонот на задолжување, поставен со договорот од Мастрихт и Пактот за стабилност и развој. Дури кога каматните стапки неодамна почнаа малку да се зголемуваат, владата конечно - и брзо - спроведе програма за штедење, со одобрување од сите политички партии. Пазарите, а не политичкиот плафон на задолжување се сфаќаат сериозно; воведувањето на еврообврзници би ја отстранило таа дисциплинирачка функција.
(Авторот е професор по економија и јавни финансии на У ниверзитетот во Минхен и претседател на институтот „Ифо“. Пишува за „Проект синдикејт“. „Утрински весник“ е дел од мрежата на „Проект синдикејт“) |
