Претходен број

Мислења

Скршени 'рбети!

 Мерсел Биљали

Најлошо од се' е што за нашите колективни 'рбети се „грижат“ безрбетници

Видливо е дека државата повторно се соочува со заострена политичка тензија која се' повеќе добива белег на политичка криза. Начинот како комуницираат нашите главни државни институции по прашањето на изнаоѓање решение со Грците е рамно со поигрување на судбината на сите граѓани во државата. Ни најзакоравените противници на Македонија не можат да и' нанесат толку штета на државата колку што и' нанесуваат нашите водачи. Нивните ниски и провидни игри не можат да се наречат поинаку освен - голем историски срам. Со таков капацитет, достоинство, лицемерие и неодговорност штетно би било да се води и селска месна заедница. Логиката - проблемот да се реши од други, а јас да глумам загрижен водач и да не ми фали ништо - ја нема ни кај најпримитивните племиња. Таму се знае улогата на главатарот. Сосема е јасно дека некој ја посакува само голата власт и привилегиите од неа, но не и одговорноста. Премиерот, кој цело време на јавноста и' ја полнеше главата дека нема да има никакво отстапување од ставот за името на државата, широкоградо се определи да чека тоа горливо прашање да му го реши „граѓанинот“ Црвенковски во Њујорк. Ако веќе не му го признава легитимитетот како институција, не би требало од него да очекува да му го реши или олесни проблемот. Но, познато е дека кај нас логиката и реалноста многу ретко се движат во иста насока.

Државата се движи во добра насока само во силните реклами нарачани од власта, а платени од сиромашните граѓани. И последните анализи на перцепциите на граѓаните во повеќе области на живеењето покажуваат голема празнина во нивните души и тела. Но, власта продолжува ваквата празнина да ја надоместува со скапи реклами, монтажи, конструкции, афери и скандали. Апсењата и судските процеси се дел од тоа што значи пополнување на празнините. Тие се случуваат и многу повеќе ќе се случуваат. На пример, признавањето на Косово што се очекува да се случи во блиска иднина ДУИ ќе ја чини ѓавол и пол. Којзнае што не' очекува наредните денови кога, според сите параметри, нашето водство е притиснато до ѕид за да му го каже „судбинското“ ДА на Нимиц. Колку апсења, афери и монтажи ќе бидат потребни за да се покрие тој настан. Оти нашата власт не знае поинаку да функционира освен во стилот еден морков пред очи и сто стапа по грбот.



Сериозен и државнички пристап кон решавање на проблемот со Грците се' уште нема. Политичките натегања личат на здодевна детска криенка со уште поздодевни и несериозни политички прогнозерски изјави, провидни за секого што има малку интелигенција. Политичката тензија е во пораст и наскоро насобраната негативна енергија ќе бара вентил за ослободување. Животниот стандард покажува негативен тренд. Невработеноста се намалува само поради административна рестрикција на евиденцијата. Околните пазари формално ни се отворени, а фактички ни се затвораат оти немаме конкурентна способност и квалитет. Но, важно да го имаме ’рбетот. Вообичаено е неспособните и неодговорните водачи проблемите ги драматизираат до апсурд, за потоа нивното решавање да биде уште поголем апсурд, зашто проблемот го поставуваат како борба за живот и смрт. Проблемот се драматизира со многу историја и географија, што енормно го надминува балканскиот просечен талент за вакви работи. Се сака на луѓето да им се наметне став дека тоа како живееле нивните предци пред многу векови е поважно од нивниот сегашен живот. На граѓаните постојано им се сервира некаков „историски неповратен момент“, и дека ако тој сега се попушти - готово е со нив. И така, трагајќи по далечното минато ја газиме сегашноста и иднината. На пат сме да ги надминеме Грците. Историјата и минатото заслужуваат почит, но не сум убеден дека почитта треба да биде до ниво - со нашата судбина да управуваат предци од своите гробови.

Перцепциите на граѓаните (и од етничка гледна точка), пред и по Букурешт дијаметрално се разликуваат. Голем дел од населението покажува нервоза поради се' поголемата изолација и самозатворење на државата. Оттука, наскоро се очекува силно да порасне притисокот за јасно и безалтернативно залагање за евроатлантските процеси, што може да биде многу неповолно за сегашното популистичко државно водство и општата политичка ситуација.



Таквиот процес се' уште се блокира со тоа што, наводно, евентуалниот договор би го загрозил националниот идентитет на мнозинскиот народ во државата. Но, се' повеќе на луѓето им станува јасно дека тоа воопшто не е вистина. Прво, националниот идентитет е една многу сложена и мултикомплексна содржина, што ни вековни окупации, ни долгогодишни војни, ни диктатури - не можеле да го уништат. Напротив, таквите предизвици, притисоците или негирањата уште повеќе го зајакнувале таквиот идентитет. Второ, незамисливо е националниот идентитет на еден народ да се укине со администартивна или политичка одлука. Бројни народи денес во светот немаат своја држава, немаат училишта на свој јазик, ни културни институции, но имаат силен национален идентитет. За жал, ваква апсолутна нереална квалификација за наводна опасност од „загуба“ на националниот идентитет искажуваат и некои луѓе од науката, кои имаат клучна морална одговорност за иднината на државата и граѓаните. Тие јасно треба да обелоденат дека ако останеме надвор од чадорот на НАТО и ЕУ, државата тотално ќе се изолира, а граѓаните ќе се соочат со уште поголема сиромаштија. Најголема опасност за Македонија не е напуштањето на митологијата, туку економската стагнација и сиромаштија. Ако продолжи државата развојно да стагнира, а другиот дел од регионот да се развива, тогаш многу нешта ќе се променат во свеста на обичните граѓани. Повеќето од луѓето ќе помислат дека само си го губат времето во ваква неперспективна држава. Кога Бугарија и Албанија развојно ја поминуваат Македонија (а беа многу поназад), тогаш сосема е логично дека, не само овдешните Албанци, туку и мнозинскиот народ ќе почне да размислува за некоја друга попродуктивна опција. Трчањето по бугарски пасоши сам по себе многу говори.



Ние имаме само две опции. Првата е евроатлантската, која ако сега добро се ефектуира, можеме до влеземе во НАТО, да ни се укинат визите, набрзо да ги започнеме преговорите за членство во ЕУ, да имаме сериозни странски инвестиции, вработувања итн. Другата опција е изолацијата, сиромаштијата и се' што оди со тоа. Времето не ни е повеќе сојузник. Сосема малку време имаме за мудри и храбри одлуки. Тацит вели: „Првиот чекор кон мудроста е напуштање на страста за слава“. Но, да се вратиме кај ’рбетите, па искрено да се прашаме - како изгледаат ’рбетите на тие родители што немаат пари да го школуваат нивното талентирано дете? Каков ’рбет имаат многуте млади што не се решаваат да се оженат или омажат оти немаат ни работа ни покрив над глава? А некој сака да ги подучи колку е важно правењето деца. Каков ’рбет имаат тие што се дел од редиците пред странските амбасади за неповратен билет? А што им треба ’рбетот на тие мајки што ги продаваат нивните малолетни ќерки само за да преживеат?

Нашите водачи, продолжуваат решението на проблемот со Грците да го третираат како кршење на ’рбетот. Најлошо од се' е што најмногу за нашите колективни ’рбети се „грижат“ безрбетници.

(Авторот е универзитетски професор)