Груевски се изјасни за името

Аналитичарите коментираат дека Груевски, конечно, признал оти цело време го компликувал преговарачкиот процес и се криел зад референдумот

Оливера Војновска

Премиерот и лидер на десницата, Никола Груевски, викендов ги отвори докрај картите за проблемот со името, ставајќи јасно до знаење дека шансите за надминување на дводеценискиот спор до крајот на шпанското претседавање со ЕУ се речиси исклучени. Преку една од своите омилени телевизии – Сител, премиерот многу прецизно кажа дека во случај медијаторот Метју Нимиц официјално да достави предлог „Република Северна Македонија“ за севкупна употреба, тој ќе го стави на референдум и самиот ќе се изјасни „против“. Оваа негова изјава доаѓа по зачестените посети на странските дипломати и оптимизмот на претседавачот со ЕУ, Мигел Анхел Моратинос, кој минатата недела во Скопје ја охрабри Владата да го направи „компромисот за фантастична иднина“, убеден дека Македонија до јуни би можела да добие датум за преговори со ЕУ.

„Доколку биде ставен предлогот Република Северна Македонија за севкупна употреба и официјално тој предлог биде доставен од преговарачот Нимиц, ќе го ставам тој предлог пред граѓаните на референдумско изјаснување. А, доколку ве интересира мојот личен став, јас ќе гласам против“, изјави премиерот Груевски во интервју за магазинот „Ние“ на Сител. Груевски додаде дека неговиот став и ставот на Владата отсекогаш бил познат и запишан во нивната програма, со која дошле на власт. И во оваа прилика повтори дека како премиер и како Влада, „имаат одговорност да организираат референдум, бидејќи само граѓаните имале право да одлучуваат дали ќе го прифатат наметнатиот предлог од страна на Грција - Република Северна Македонија име за севкупна употреба“.

Премиерот и' го кажа ова на македонската јавност откако претходно спокојно се шеташе во Зоолошката градина во Скопје, импресиониран од „крупниот прогрес и сериозните зафати направени со нејзиното реновирање“. И не само од Зоолошката, Груевски е воодушевен и од акциите на МВР - „Метастаза“, „Бумеранг“, случајот со Бајруш Сејдиу, „Змиско око“, убеден дека „по извесен број години, ќе влезат во нашите учебници по криминологија, но можеби и на другите факултети“.

Откако овие негови импресии ги сподели со јавноста, тој првпат отворено се произнесе во однос на
преговорите за името. Во исто време, пак, додека премиерот ја расчистуваше дилемата, во Охрид, во организација на телевизијата А1, се одвиваше симулација на преговори за името меѓу Македонија и Грција, на која учествуваат интелектуалци, експерти, новинари и политичари од двете земји.

Според Стево Пендаровски, професор на Американскиот колеџ, ваквата изјава на Груевски јасно покажува дека Македонија изминатава година воопшто не била активна во преговорите кај Нимиц. „Премиерот првпат јавно кажува за она што дел од јавноста го тврдеше подолго време. Вториот момент е што тој не кажува дали Македонија воопшто давала контрапредлози со цел да го подобри последниот пакет на Нимиц. Груевски испраќа порака и до ДУИ и до меѓународната заедница дека нема намера да го решава проблемот во рамките на она што е понудено кај преговарачот и, дефинитивно, нема да преговара за вакви предлози“, вели Пендаровски.

Притоа, тој додава дека премиерот требало многу порано да ги отвори картите пред јавноста. „Затоа што станува збор за круцијален став за македонската позиција спрема која јавноста требаше да изгради однос. Вака многу време се изгуби во очекување дека нешто може да се добие од преговорите, за кои сега разбираме дека биле гола форма“, вели Пендаровски. Најавата за референдум на кој власта што го распишува нема да учествува, или ќе гласа против, ја смета за уникатна ситуација во меѓународните односи. „Евентуален референдум на кој најголемата партија на власт нема да учествува е однапред осуден на неуспех“, резонира тој, при што не ја исклучува можноста ваквото изјаснување на премиерот за името да е врзано со плановите за предвремени избори.

Политичкиот аналитичар Исмет Рамадани смета дека Груевски, конечно, признал дека цело време го комплицирал преговарачкиот процес и се криел зад референдумот. „Сега многу јасно се гледа дека премиерот нема намера да се реши проблемот со името и да ја понесе одговорноста. Туку неговата одговорност како премиер ја сведува до ниво на обичен граѓанин. И намерно заборава дека тој треба да биде дел од решението, а не дел од проблемот“, вели Рамадани. Во настапот на Груевски тој чита порака до меѓународната заедница, но повеќе до коалициските партнери во Владата. „ДУИ треба да го преземе својот дел од одговорноста и да излезе од Владата“, смета Рамадани. Тој вели дека во една таква ситуација се можни повеќе комбинации. И тоа од создавање ново парламентарно мнозинство до повлекување на Груевски од челната функција во Владата и во ВМРО-ДПМНЕ. „Сегашната статус-кво ситуација е неодржлива. Македонија мора да направи исчекор во евроатлантските интеграции. И во самата ВМРО-ДПМНЕ се' побројни се политичките сили кои сметаат дека процесот веќе не може да стои во место. Дел од тие сили би можеле да поддржат еден широк политички фронт во Собранието. Од друга страна, ставен пред избор да го реши проблемот со името, Груевски може да се повлече и од премиерската и од лидерската позиција“, вели Рамадани.

Аналитичарот Аратен Садику ја смета изјавата на премиерот за недипломатска, но е склон да верува дека е дадена од популистички побуди и за домашна употреба. „Таквото одбивање на предлогот е направено во прилично недипломатски манир. Со децидното отфрлање не се остава простор ниту за можните модалитети за користење на тоа име. Сепак, изјавата на премиерот е повеќе во функција на политички маркетинг“, вели Садику. Во настапот на Груевски тој не чита порака до ДУИ. „Мислам дека Ахмети и Груевски разговарале за ова. Минатата недела Ахмети изјави дека без разлика дали во јуни ќе се реши името и дали ќе добиеме датум за преговори, ДУИ ќе остане во власта. Тој рече дека не би било добро за Македонија ДУИ да излезе од Владата. Потоа, Груевски ја поздрави оваа изјава како зрела. Така што не верувам дека ова е порака до Ахмети“, смета Садику. Според него, преоптимистички биле прогнозите дека е можно решение за името до јуни. „Таквите надежи се нереални. Најразумно очекување е некаков прелиминарен договор за името да може да се направи до ноември, со цел да добиеме датум за преговори“, вели Садику.

Портпаролката на ДУИ, Ермира Мехмети, која досега прилично остро ги коментирала настапите на премиерот и на ВМРО-ДПМНЕ, особено кога се за евроинтеграциите, вчера беше воздржана во однос на изјавата на Груевски. „Пред да го видиме предлогот на медијаторот Нимиц, не можеме ништо да го коментираме“, кусо изјави Мехмети.

Вчера од Крушево, премиерот се обиде да ја ублажи изјавата дадена на Сител и порача дека очекува во мај медијаторот Нимиц да даде конкретен предлог или сет идеи за надминување на проблемот со името. „Подготвен сме и за активна партиципација во сите подготовки, бидејќи, како што знам, посредникот се слуша со двата преговарачи и разменува мислења и идеи. Се надевам дека во мај ќе даде предлог што ќе биде прифатлив за двете страни, а пред се' за Република Македонија, страната која е најмногу притисната и во најнеповолна ситуација со овој проблем“, изјави премиерот Груевски во Крушево по поставувањето камен-темелник на трафостаницата за мрежно поврзување на манастирот „Св. Преображение“ со Крушево.