Си велам

Абре, Македонче

Ерол Ризаов

Умберто Еко: не треба да чекаме некој јавно да каже дека сака да отвори нов Аушвиц за да сфатиме дека парафашизмот е секогаш возможен

Будењето по долга амнезија е шокантно. Додека пациентот лежел во кома времето течело без него, се менувале многу работи, се случиле крупни историски настани, се смениле и луѓето. Враќањето во нормален живот по долгогодишно бессознание е долга и тешка стручна работа исполнета со трауми и драматични изненадувања од новиот свет кој ве опкружува. Промените се некогаш толку големи, несфатливи и неприфатливи што долго отсутниот не ја разбира и не ја прифаќа новата реалност, просто посакува повторно да западне во длабок сон. Деновиве, одбележувањето на 11 Октомври, 70 години од Денот на Востанието, нешто најсвето во историјата на Македонија, кога нејзините граѓани земале пушка во рака да се борат против фашизмот, за слобода, за своја држава, ми заличи на шок терапија по тешка кома. Еднодневното будање, да се чуе првата пушка, повеќе наликуваше на сквернавење на голема Револуција, отколку искрена почит кон 25.000 жртви и кон страдањата на народот под фашистичката окупација.

По помпезната и спектакуларна прославата на 20 годишнината од независноста на Македонија пред еден месец, Денот на востанието на Македонскиот народ и на народите што живеат во Македонија, осамна мошне скромно. Сите тие дешавки организирани волонтерски без учество на државата, ми заличија, на бедно лицемерие на македонските званичници, великодостојници и властодршци на кои им се гледа од лицето дека ова повеќе им преставува товар и обврска да се појават заедно со малкуте преживеани борци, колку да не се рече, отколку одраз на вистинска оценка за вредноста на големата антифашистичка епопеја. Едноставно, не сакаат да слават нешто што потсетува на првата голема победа, на првата национална современа македонска држава и на најголемите достигнувања на македонската нација и нејзините граѓани, на времето на најголемата афирмација на Македонија и на периодот на најквалитетен живот на граѓаните. Тоа премногу мириса на црвените ѓаволи со кои уште го плашат народот.

Грандиозната преродба на Македонија од сиромашна и репресирана Вардарска бановина до современа федерална држава во рамките на Југославија се' уште не е надмината. Вистина е дека независноста на Македонија од 8 септември 1991 година е највисокото достигнување на вековните стремежи на Македонскиот народ. Но, потврдена историска вистина е и тоа дека не ќе беше можна независна Македонија ако не беа 11 Октомври 1941 и АСНОМ 1944 година. За тоа Македонија плати со големи страдања и река крв. Првата своја држава стекната во антифашистичка војна граѓаните ја оправдаа со големи достигнувања во сите сфери на животот.

Притоа се правени и грешки и злоупотреби на власта кои историјата ги сместува каде што им е и местото. Но рака на срце вистина е и тоа дека во изминатите 20 години се' уште не е оправдана независноста на Република Македонија. Очекувањата на граѓаните од Третиот Илинден беа далеку поголеми. Огромното мнозинство уште живее под нивото на 1989 година. Во овие 20 години демократска прерордба не е остварена ниту една стратешка цел. Стандадрдот и квалитетот на живеење се полоши отколку пред 20 години. Невработеноста драматично поголема. Баснословното богатство на малкумина и сиромаштијата на армија гладни никогаш не биле посрамни во државата која уставно се определила за социјална.

Демократијата по првичната еуфорија во новиот систем, е во длабока стагнација. Членството во НАТО и во ЕУ практично е блокирано на вчудоневидувачка рамнодушност на светот. Европеизацијата на Македонија се' уште нема кој да ја одработи.

Она што е болно и опасно за поттикнување на меѓусебната омраза е што одбележувањето на 20 години од независноста на Македонија и 70 години од Востанието против фашизмот, за слободна и сопствена држава се само видливи манифестациони последици, идеолошки и партиски разлики, додека вистинските причини се' многу подлабоки во историските наслаги на вечните македонски делби и страдања кои лесно се разрануваат кога тоа и треба на политиката. Затоа амнезијата на Антифашистичката војна во Македонија не е случајна. Таа е чиста како солза. Платена со крв. Тука нема историски дубиози за различни толкувања. НОБ и АСНОМ се дело на македонската војска, на Македонскиот народ и другите националности што живееле во Македонија и кои учествувале во антифашистичката војна и затоа уште од АСНОМ, па наваму постојано се конститутивни народи на првите македнски држави и 1944 и 1991 година.

Амнезијата на оваа грандиозна Револуција е можна само со политичка потрага по уште пославно минато, по античките империи и по Александар Велики. Ги заборавивме нашите таковци и дедовци кои се бореа и гинеа за слобода, за на македонските плоштади денес највиско да се вишнеат спомениците ��а безимениот воин на коњ и на безимениот негов татко исто на коњ, антички јунаци 300 години пред Христа. Го заборавивме таткото на современиот македонски јазик, лицемерно борејќи се за него, а го славиме новиот безимен татко на нацијата чиј јазик никој не го знае на светот.

Оваа работа служи за потсмев во целиот научен свет.

Бадијала се фрлаат големи народни пари на сиромашна Македонија, дури и на славниот Си-Ен-Ен да ја разубави сликата за Македонија. Таа слика не се разубавува со козметика и со шминка и со скапи платени репортажи. Таа слика се разубавува со успех како што беше оној на кошаркарите и каков што граѓаните со децении очекуваат од економскиот и демократскиот развој на Македонија. За 20 години слобода и независност се' уште го чекаме првото големо научно достигнување, првиот голем македонски бренд познат во целиот свет, реализацијата на првиот стратешки приоритет.... подобар и поквалитетн живот. Тоа е единственото мерило за успешноста на едно општество, а не бројот на споменици по глава на жител.

Денот на Востанието по 70 години е добра лекција уште денес да почнат сериозни подготовки за достојно одбележување на 70 годишнината од АСНОМ во 2014 година. Тоа е добар период од цели три години да се остварат барем две - три стратешки цели на Република Македонија.

Она што прво треба да се направи е практично во Македонија да завладее демократија. Таа борба не е завршена. Треба да се порази дефинитивно новата авторитарност на нашето време која е се' поприсутна и во Европа и во светот.

Ова генијално го разработува славниот италијански писател и мислител Умберто Еко. Уште пред 20 години Умберто даде одговор зошто зброт „фашизам“ стана синоним на сите тоталитаризми иако според него фашизмот беше нејасен, збркан тоталитаризам. Тој никогаш не бил монолитна иделогија, туку повеќе колаж од различни политички и иделошки идеи, кошница на противречности. Умберто Еко го состави списокот на обележја карактеристични за „вечниот фашизам“. Тоа се: култ кон традицијата, отфрлање на модернизмот и враќање на класиката, култ кон акцијата поради акција, неподнесување на критиката, несогласувањето е предавство, страв од различно и поинакво, апели и повици до фрустрираната средна класа, опседнатост со завера, ксенофобија, прогласување на непријатели наизменично, еднаш како преслаби, еднаш како пресилни, прогласување на перманетна борба и кампања, елитизам во парадоксален облик, „народен елитизам“, лажно херојство, мачизам, медиумски популизам, „новоговор“.

Умберто Еко заклучува: „не треба да чекаме некој јавно да каже дека сака да отвори нов Аушвиц за да сфатиме дека пара фашизмот е постојано возможен“.