Ќе остане ли обиколницата без возила?

Ниеден град во Европа нема кружен прстен на кој се наплатува патарина

Билјана Ангеловска


Шест месеци по пуштањето во употреба на северната обиколница на Скопје државата реши да ја даде под концесија. Од оваа најнова сообраќајница идниот концесионер ќе има чиста добивка, бидејќи за нејзино одржување ќе нема никакви трошоци во догледно време, а ќе ги собира парите од патарината.

Автопатот со вкупна должина од 26,5 километри, што се градеше цели седум години, чинеше 125 милиони евра. Изградбата на обиколницата имаше цел да го растовари метежот од улиците во Скопје, особено да ги тргне тешките товарни возила од градските сообраќајници, како и оние што транзитираат. Според податоците од Студијата за оправданост на изградбата, со пуштањето на автопатот во употреба, прогнозираниот сообраќај низ Скопје до 2010 година требаше да биде намален за околу 30 проценти. Но, со поставувањето наплатна рампа тоа не само што нема да се постигне, туку ќе има и обратен ефект. Фактичката состојба покажува дека обиколницата е далеку од очекуваната експлоатираност, со оглед на тоа што по неа минуваат релативно мал број возила. Се очекува тој број уште повеќе да се намали откако ќе почне да се наплатува патарина. И оние што сега го користат обиколниот пат, повторно ќе почнат да влегуваат во градот за да ја избегнат патарината. Тоа нема да биде изненадување, бидејќи Скопје, најверојатно, ќе биде единствен град во Европа каде што ќе се наплатува возење по обиколен пат.

Во Агенцијата за државни патишта го преброиле дневниот сообраќај по обиколницата и бројката од близу 9.000 возила, според нив, е повеќе од задоволителна. Агенцијата очекува таа постепено да се зголемува, просечно за околу пет отсто на годишно ниво.

„Со воведувањето наплатна рампа веројатно за одреден процент ќе се намали бројот на возилата, особено на патничките. Сепак, се претпоставува дека оние возачи што транзитираат и немаат потреба да влегуваат во градот, ќе ја користат обиколницата за да го избегнат метежот и побрзо да дојдат до крајната дестинација“, вели директорката на Агенцијата, Наташа Валкановска.

Не постои начин како да се спречи тешките товарни возила да влегуваат во градот и да се насочат кон обиколницата. Од МВР велат дека полицијата санкционира само таму каде што има прекршување на поставената сигнализација. Според Агенцијата за државни патишта, пак, поставувањето сообраќајни знаци за диференцијација на товарниот сообраќај е исклучително надлежност на Градот Скопје. Но, од Градот појаснуваат дека тие имаат ингеренции само во опфатот на Генералниот план на Скопје. „Ние сме надлежни за градските сообраќајници, на кои има знаци за ограничена тонажа на товарните возила. Ние не можеме да поставуваме сообраќајни знаци на автопат“, велат од Градот Скопје.

Државата одлучи скопската обиколница да ја стави во еден од пакетите на патни правци што ќе се даваат под концесија. Таа е во таканаречената Источна концесија и би требало да претставува мамка за идниот концесионер да се зафати да стопанисува со другите понеатрактивни патни правци Крива Паланка - Романовце, Кочани - Штип и Миладиновци - Штип, во вкупна должина од 177,5 километри. Дека останатите правци се неинтересни, вклучувајќи ги и оние од Западната концесија каде што, исто така, има еден правец на кој би требало да се привлече концесионерот, покажува решеноста на државата да направи се' за да привлече интерес, па дури и да го субвенционира концесионирањето. Според пресметките од експертите, Владата ќе треба да плати околу 200 милиона евра субвенции.

„Изборот токму на обиколницата, како дел од Коридорот 8, да се даде под концесија произлезе од анализите направени од консултантот, на техничката, економската и на финансиска исплатливост на патиштата, со цел да се најде најдобар начин за групирање на патните правци што се даваат под концесија. Меѓу другото, со давањето на обиколницата под концесија државата ќе обезбеди рутинско, односно годишно и периодично одржување, што подразбира обновување и рехабилитација на постојниот автопат на секои десет години“, појаснува Валкановска.

Дискутабилно е дали македонските патишта се рехабилитираат на секои десет години, особено оние од понизок ранг каде што е евидентно дека не е интервенирано со децении. На автопатиштата, пак, само се крпат дупките, а за некои поголеми интервенции не може да стане збор. За тековното и за инвестиционо одржување на патиштата се грижи ЈП „Македонија пат“, кое за таа обврска во 2009 година имаше на располагање 970 милиони денари, или нешто повеќе од 15 милиони евра. Со овие пари треба да се држат во топ-форма околу 4.500 километри државни патишта.

„Од овие пари, 170 милиони денари се наменети за инвестиционо одржување, значи, за надградби, за санации на свлечишта, решавање на црни точки, обновување на сообраќајната сигнализација и патната опрема, санација на штетите од елементарни непогоди. За зимско одржување на патиштата се наменети 240 милиони денари. Тековното одржување, пак, носи 327 милиони денари што треба да се употребат за прегледувачките служби и патарите што постојано крстарат по патиштата, за отстранување згазени животни, одрони, расчистување на сообраќајки, поправка на коловозите, крпење на дупките и друго“, вели Васил Коцев, координатор на подружници во „Македонија пат“.

Сосема е јасно дека со 15 милиони евра не може многу да се стори за драстично да се подобри квалитетот на нашите патишта. Владата ветуваше големи инвестиции во патната инфраструктура, но се покажа дека тоа се само празни зборови. Очигледно се преценила во пресметките, па одлучи голем дел од патните правци да ги даде под концесија. Концесионерот ќе има обврска да ги одржува сообраќајниците и да плаќа концесиски надоместок. Сепак, неговата добивка ќе биде неспоредливо поголема од трошокот. Според пресметките на француската консултантска куќа „Луј Берже“, од Источната концесија концесионерот би имал приход од над 800 милиони евра, а од Западната дури 1,5 милијарда евра. Иако засега никој не сака да каже колкав процент од концесиите ќе добие државата за 35 години издавање на патиштата, неофицијално се зборува за бројка од околу 260 милиони евра, што во споредба со над две милијарди евра заработувачка на концесионерот, е занемарлива сума. (Б.А.)