Претходен број

Мислења

Левицата и десницата во Франција и во Македонија

Благој Зашов

Кризата на социјалдемократијата во Европа укажува на потребата од обединување на левите сили и излегување со нова политичка понуда

За два месеца Француската социјалистичка партија (ФСП) на конгрес треба да избере нов лидер. Сегашниот Франсоа Оланд по десет години се повлекува. СДСМ одлучи да му даде нова шанса на Бранко Црвенковски во услови по изборниот дебакл да ја обнови партијата и да побара „нова формула“ пред претстојните локални и претседателски избори.

ФСП одамна не е тоа што беше од времето на Франсоа Митеран. Последните години настана „дефект во лидерството“. Се појави криза која ја минираше партијата. Настана „балканизација на раководството“, како што коментира еден од политичките аналитичари на весникот „Ле монд“. Започна „бал на егото“, како што вели еден од претендентите за шеф на партијата. Карактеристика е што француските социјалисти досега не ги напуштил никој од раководството со формирање нова партија. Од друга страна, во самата партија, благодарение на воспоставената внатрешна демократија, имаше можност да се формираат фракции или „токови“, како што тоа го викаат Французите. А зад секој „ток“ стои позната политичка личност, некој од тешкашите во партијата. ФСП е најсилната опозициона партија на левицата во Франција, слично како и СДСМ во Македонија. Таа не се соочува само со избор на нов шеф. Има и други проблеми слично како и во СДСМ. Имено, таа треба да утврди нова доктрина, а мора да побрза и со давањето нови идеи. Засега како да се наоѓа затечена речиси со сите актуелни теми. Сличен е случајот и со левицата во Македонија.

Многу политички аналитичари во Европа се согласуваат дека социјалдемократијата на нашиот континент оди назад. Практично, сите столбови на социјалдемократијата од деведесеттите години се разнишани. Само пред седум години тринаесет од петнаесет влади на тогашните земји- членки на ЕУ беа раководени од социјалисти. Денес тоа е случај само во Шпанија, Португалија и, најверојатно, уште кусо во Велика Британија. И покрај спецификите на секоја од европските земји, сепак, може да се каже дека постои тенденција за владеење на десницата.



Што се однесува до СДСМ и Македонија, во последните десет години, имаше поинаков распоред на политичките настани. Социјалдемократите заедно со Либералната партија владееја четири години без опозиција. Во 1998 година СДСМ ги изгуби парламентарните избори и веднаш почна да се подготвува за нови избори. Следната година, иако знаеме на каков начин, на изборите за претседател на државата беше избран кандидатот на ВМРО-ДПМНЕ. Во 2000 година, СДСМ се обиде со ��А на Тупурковски да направи ново владино мнозинство, но во тоа не успеа. Во 2001 беше формирана Владата на националниот спас, потоа беше потпишан Рамковниот договор и во ноември истата година СДСМ, по своја волја, повторно се најде во опозиција, подготвувајќи се за одново враќање на власт. На 15 септември 2002 година коалицијата, предводена од СДСМ, триумфираше. Од 2002 до 2006 година СДСМ, заедно со своите коалициони партнери, повеќе владееше како десноцентристичка опција отколку како левица. Есента 2005 година Тито Петковски се отцепи од СДСМ и ја формира НСДП.

Зошто се случи назадување на левицата на европскиот континент? Одговорот е едноставен. Десницата успеа во меѓувреме да го обнови начинот за настап пред избирачите и на свое претставување, доведе нови лидери, нова стратегија за комуницирање и за создавање коалиции. Нови лидери-државници станаа: Фредерик Реинфелд во Шведска, Никола Саркози во Франција, Ангела Меркел во Германија, а свое место се' повеќе добива и Дејвид Камерон во Велика Британија. Причините за односот на силите левица-десница во Европа се многу подлабоки. Тие, пред се', се наоѓаат во исцрпувањето на „социјалдемократскиот компромис“ од деведесеттите години на минатиот век. Европските социјалдемократи се најдоа во судир со новите историски предизвици (глобализацијата, појавата на нови земји - економски џинови, стареењето на населението, бирократизацијата, осиромашување на државата која е заштитник на ниските слоеви и слично).



Анализите околу кризата на социјалдемократијата во Европа укажуваат на потребата од обединување на левите сили кои би обезбедиле силен и постојан економски раст, заштита на работниците од сите општествени ризици, борба против климатското затоплување, успешно регулирање на проблемот на емиграцијата и ставање под контрола на глобализираниот капитализам. Европската социјалдемократија мора да излезе со нова политичка понуда.

Слично е и во Македонија. Без нова понуда левицата нема перспектива за долга низа години. Десната опција со ВМРО-ДПМНЕ успешно „ловеше“ на теренот на левицата. Зголемувањето на платите и пензиите, решавањето на прашањето на стечајните работници како и севкупното популистичко однесување, проследено со медиумско агитирање за Владата, се докази за следење на примери од однесувањето на десницата во други европски земји.

И во Франција се случува нешто слично. Претседателот Саркози, веднаш по неговиот избор, прогласи т.н. „отворање“ и повика повеќе социјалистички првенци да му се придружат во реализирањето на неговите проекти за реорганизирање на државата. Тоа го прифатија Бернар Кушнер, Жак Атали, Доминик Штрос Кан, Џак Ланг и други. И не само тоа. Саркози се зафати и со некои теми на кои француската левица немаше храброст да се ангажира: реформа на пензискиот систем, намалување на буџетскиот дефицит во здравството, намалување на автономијата на универзитетите, преструктурирање на државата. Со тоа тој ги пречекори идеолишките граници правејќи екскурзии на теренот на левицата. Тој дури и ја поддржа идејата за воведување на т.н. „активна социјална поддршка“ намената за сиромашните работници која, изненадувачки, ќе се финансира со воведување нов данок на капиталот. Се разбира дека и во тоа има некоја сметка. Популарноста на Саркози значително се намали кај сиромашните слоеви, што се виде на годинашните локални избори. Затоа Саркози, со усвојување на оваа мерка, очекува да ја дестабилизира левицата и да добие поени кај синдикатите. Значи, Саркози, од една страна, се појавува како обновувач на десницата, а, од друга страна, како дестабилизатор на левицата.

(Авторот е амбасадор)