Си велам

Преубаво ни е името...

Предупредувачки аманет на македонскиот национален мислител

Преубаво ни е името за да ни го остават.
Блаже Конески



Оваа јанѕа на националниот македонски мислител Блаже Конески не е злокобно пророштво на еден од најголемите македонски дејци на 20 век. Тоа е предупредувачки аманет. Тоа е горчлив екстракт исцеден од наталоженото вековно страдање на македонскиот народ преточен како пелин низ дамарите и душата на ингениозниот Конески кого Македонците допрва ќе го откриваат. Тоа не е библиско претскажување или реквием за исчезнување на една држава и на еден народ кои поетот-гениј ги опеал за сите времиња. Тоа е пискот на таткото на „Тешкото“, на таткото на јазикот наш современ, литературен и насушен. Тоа е лелек на човекот што кажа: Јазикот е единствена наша комплетна татковина. Таа е безвременската порака на еден гигант. Тоа е опомена до идните генерации за историската одговорност, мудрост и храброст да го зачуваат татковото и мајчиното наследство. Да се зачуваат себе си.

Конески, секогаш внимателен, воздржан во јавните изјаснувања, силно чувствителен на злоупотребите на неговото творештво од страна на дневната политика, ги презираше сите обиди за негова одбрана од нападите и навредите што уследија врз неговата личност и дело по прогласувањето независна и самостојна Република Македонија. Македонската демократска пролет, покрај големите промени и надежи, за жал, донесе и тежок национализам и примитивизам. Поточно кажано го направи лесно видлив. Тоа на своја кожа го почувствува и Конески, кога новите првоборци јавно го нарекуваа Коњевиќ и препишувач на српската азбука. Последните години од својот живот со видлива потиштеност Конески меѓу своите пријатели го искажуваше своето стравување за иднината на Македонија. Тоа најмалку го правеше поради големите тектонски историски промени со кои се соочија земјите што ја сочинуваа Југославија, а уште помалку поради независноста на Македонија, која сестрано ја поддржуваше. Му немаше рамен во длабинското читање на душата на Македонија... Алем-камен е тој во дијадемата на нашата нација, ќе запише за Конески големиот македонозналец Гане Тодоровски. Сомнежите на Конески, неговите несоници и бдеења над Македонија го обземаа не само поради тоа што брзо ги препозна старите интереси во нови пакувања на силните и моќните држави што ја креираат светската политика, туку затоа што добро ја знаеше слабата отпорност на домашните политички водачи.

Обидите да го бранат од нападите ги дочекуваше со цинизам: Аман не бранете ме мене, бранете се себе. Не ме напаѓаат мене. Го напаѓаат нашиот јазик, нашиот идентитет. Така зборуваше Конески. На еден од неговите брилијантни јавни настапи на 1.100-годишнината од одбележувањето на делото на св. Климент и Наум ќе ги изговори зборовите кои се' уште не допираат до новите преродбеници, но, по се' изгледа, и до многу негови следбеници. Иконите на св. Климент и св. Наум во охридските куќи под кои нашите мајки ги палеа кандилцата со елбасанско газие ги зачуваа македонската нација и македонскиот јазик. Тие икони и кандилца и тивкото крстење на нашите предци пред нив се духот на Македонија и македонскиот народ зачуван низ вековите на негација и туѓо владеење.

Во новото време Конески можеби прв препозна нови обиди за попречување на Македонија на нејзиниот пат кон слободно и современо општество. Денеска кога лека-полека го внесуваат во музејот на заборавот и го препуштаат на амнезијата пред наездата од нов идентитет и античките јунаци, кога ни се поважни восочните фигури на Ванчо Михајлов и неговите следбеници, кога ги славиме македоноубијците, кога најблиското минато го претворивме во црна дупка на сметка на разубавената ни историја пред новата ера, Конески опоменува со своето творештво и своите дела кои се' уште ги чекаат вистинските следбеници. „Нашата култура и секоја помисла на феноменот Македонија со право се врзуваат со името на Конески... Тој ја осветлуваше суштината на македонското битие“ (академик Матеја Матевски).

Додека ги чекаме Александар и Букефал, Филип Втори, Јустинијан, лавовите и свингите од леарниците во Фиренца, додека ги проектираме и градиме Триумфалната капија, музеите на омразата, додека ги чекаме новите 30 цркви на дедо Стефан само во Скопје и новите 30 џамии на Реис ул-улема Реџепи додека плаќаме само за скопскиот стадион 50 милиони евра, додека плаќаме 24 милиони евра само за опремување на стариот театар и уште толку за неговата изградба, додека нашите театри одамна изградени умираат во немаштија, а најдобрите актери и режисери играат и режираат во Европа и во регионот, а најголемите таленти за да преживеат изигруваат кловнови на домашните комерцијални телевизии, додека градиме политички визии во центарот на Скопје по цена од фантастични стотици милиони евра, длабоко тонеме во сиромаштија. И духовна и егзистенционална. Тонеме во примитивизам. Ги забораваме големите вредности што ја изградија современата национална држава Република Македонија. Ги покриваме со пепел трајните вредности. Трагајќи во вековите пред Христа ќе останеме без единствените здрави корени крваво засадени во 20 век.

Немоќни и некадарни пред силните притисоци на кои е изложена Македонија, за промената на името, македонските власти кои се определија сами да ја водат битката чекаат избори, водат војна само за власт без каква било иницијатива. Македонија молчи пред светот препуштајќи и' ја кооперативноста и наводната толерантност на соседна Грција. Грците добро знаат дека кога ќе кажат дека името Република Северна Македонија е прифатливо име за нив, тоа автоматски не е прифатливо за Македонија. И обратно, македонските политички елити на власт уште не научија дека кога ќе кажат први оти името Република Северна Македонија е прифатливо за употреба каде што сега се користи кратенката БЈРМ, дека тоа експресно нема да биде прифатливо за Грција. Вчудовидувачки е како не се гледа дека Грција ја игра кипарската тактика за божемна подготвеност на компромис, а цврсто останува на својата црвена линија да одреди име на соседна држава со нејзино кумство. Македонската власт надвор нуди, а дома нема сила да каже да се најдеме на половина пат со Грците. Македонската црвена линија позеленува. Таа се крие од домашната јавност. Преубаво ни е името за да ни го остават. Но, мудроста и храброста можат да го зачуваат.

Ни требаат државници.