Енциклопедијата на МАНУ повлечена, а се промовира

По обичај, секогаш кога станува збор за жешки теми, и вчера во МАНУ молк

Билјана Јовановска


Во Киев, академик Блаже Ристовски успеа да ја промовира повлечената енциклопедија на МАНУ, од која есента, кога излезе, се засрамија и неговите колеги по звање. Без ронка срам го промовира делото кое Академијата го повлече од употреба, како да станува збор за приватен проект, а не за труд за кој државата издвоила околу половина милион евра, но поради грубите грешки, 1.800 примероци МАНУ ги стави во депо.

Дали промовирањето е направено со одобрение на претседателот на Академијата, академик Георги Старделов, или разрешениот главен редактор Ристовски на своја рака им го претстави на украинските научници делото кое го смета за своја гордост, своевидна вишна на шлагот на неговата научна кариера? Во текот на вчерашниот ден, одговор на овие и на многу други отворени прашања не можеше да се добие од првиот академик - Старделов, кој не беше во својот кабинет.

Од она што го соопшти акад. Ристовски по враќањето од Киев, тешко е да се извлече валиден одговор, бидејќи и неговите кажувања се час вакви час такви. Да нема забуни, објаснувајќи дека добил официјална покана од Националната академија на Украина, Блаже Ристовски рече: „Таму отидов официјално во име на Академијата и со дозвола од претседателот на МАНУ. Никој никого не прашал за дозвола“!

Иако отворањето на Пандорината кутија по излегувањето на двотомната енциклопедија го иницираа албанските научници, незадоволни од научниот третман во неа, од ден на ден се покажуваше дека „капиталното дело“, како што на промоцијата го нарече премиерот Никола Груевски, им носи многу поголема штета на Македонците. Затоа, пред девет месеци, со одлука на Претседателството и Собранието на Академијата, енциклопедијата беше повлечена од продажба и складирана со што најмудрите глави во државата признаа дека долгоочекуваната енциклопедија е едно големо, скапо и штетно промашување. Со тоа и се направи непроценлива штета на највисоката научна институција, зашто нема Академија во светот која десет години подготвувала енциклопедија и ја повлекла по десет дена. Конечно, да чинеше контроверзната енциклопедија, Академијата немаше да именува нова редакција, која треба да се обиде да ги исправи грешките, па ако „шминката“ не успее, ќе се обидат да влезат во нов таков проект. Уште од стартот е јасно дека поради фактот што од државниот буџет цели десет години беа издвојувани пари за ова дело, тешко оти која и да е Влада ќе се впушти во нов финансиски и секаков друг ризик.

Неофицијално, дознаваме дека акад. Блаже Ристовски по негово барање отишол за Украина, но со одлука на Извршниот одбор на МАНУ, како куратор на соработката на Киев со Штип, кога наесен ќе се одржи украинско-македонски собир за рудните богатства, на кој малку простор ќе и' биде отстапен и на културата.

Десет дена колку што траеше продажбата на двотомната енциклопедија, која чинеше 8.000 денари, велат, биле продадени двесте примероци. Но, бидејќи таа буквално врие од недозволиви грешки со кои по глава ќе не' удираат оние што не негираат по оваа или онаа основа, и како таква ќе биде идеален извор за цитирање на „македонската научна мисла“, интересот за електронското издание на енциклопедијата и натаму е присутен. Се тврди, на пример, дека во Струга се продава за 100 евра, а ја купуваат, главно, Албанци кои со неа ќе мавтаат како со научен аргумент дека, наводно, Македонците водат антиалбанска политика. Кога сме кај реакциите што доаѓаат од овдешните Албанци, да потсетиме дека и ректорот на Штуловиот универзитет, Алајдин Абази, предупреди дека во случај да се пушти во продажба контроверзното издание на енциклопедијата, тие ќе се откажат од неа, а албанските научници ќе се повлечат од МАНУ. Дали промоцијата на енциклопедијата во Украина е дел од некое сценарио кое во овие неизвесни времиња вниманието треба да го сврти на друга страна? Или, акад. Блаже Ристовски настапил како слободен стрелец - Академијата е должна да и' соопшти на јавноста. Поради одморите, седниците се откажани за наесен, но ова е доволен и сериозен повод академиците да расчистат кој и зошто себеси се става над Собранието на МАНУ и ја девалвира неговата одлука за повлекување на ова проблематично издание. (Б.Ј.)