Претходен број

„Бучим“ се затвора, Радовиш пред економски колапс

Неофицијални податоци велат дека општината само годинава ја напуштиле 8.700 лица

Иван Бојаџиски

РАДОВИШ - По големото невреме и обилните дождови што се случија во Радовиш во почетокот од овој месец, градот се соочува со нова, поголема трагедија, а тоа е економски колапс. Од „Бучим“ најавуваат затворање на рудникот и отпуштање на близу 500 работници. Во „Јака табак“ бележат голем пад на кооперантите, односно на луѓето кои се подготвени да произведуваат тутун и да живеат од него. А токму бакарот и тутунот беа и останаа двата производа кои на луѓето од општината им обезбедуваа егзистенција и социјално спокојство.

Луѓето се вознемирени од најновиот расплет на состојбите. Во „Јака табак“ проблемите настанаа откако беше уапсено раководството на кое се' уште му се суди за матни игри со тутунот од стоковните резерви. До тој момент претпријатието имаше 4.500 кооперанти и производство од 3.500 тони тутун вредно 20 милиони долари. Сега ниту трага од тоа убаво време кога низите со жолто злато се сушеа по скелињата во секое радовишко село, па и во одделни делови од градот.

„Годинава бројот на кооперанти застана на бројката од 2.700 лица. Тоа говори дека имаме преполовен број радовишки семејства кои се подготвени егзистенцијата да ја обезбедуваат преку работа на тутунските ниви. Ние цениме дека производството ќе биде помало за илјада тони, односно дека ќе откупиме 2.500 тони тутун. Но, реална е можноста да не стигнеме ниту до тој скромен резултат. Знам само тоа дека селата опустеа, а младите отидоа надвор од државата. Малку кој тука ја гледа перспективата. Како ќе биде ако се затвори рудникот, може само да се претпостави“, вели Глигор Филипов, еден од раководителите во „Јака табак“.

Неофицијално во Радовиш, од лице упатено во состојбите, дојдовме до неверојатен податок дека од почетокот на годинава општината ја напуштиле 8.700 лица. Тоа е една четвртина од вкупното локално население. Станува збор за луѓе кои сосема легално заминале на работа во Италија, Црна Гора, Грција, Бугарија. Според соговорникот, тие лица повеќе не гледале иднина во својата општина и во својата држава.

Веста за тоа дека рудникот „Бучим“ најверојатно ќе се затвори по Нова година е, исто така, дел од најновата, невесела приказна за Радовиш.

„Нас не' снајде еврејската клетва, да имаш, па да немаш. ’Јака табак‘ беше синоним за успешност, пари, социјална сигурност на жителите на село. Рестартот на ’Бучим‘ од пред четири години донесе нов импулс во градот. А сега повторно сме во царството на немаштијата“, вели средовечниот трговец Костадин Глигоров.

Затворањето на рудникот, според Глигоров, ќе значи и ставање катанец на многу мали и средни дуќанчиња, главно за прехранбени производи. Во градот ќе недостигаат парите кои бучимци ги носеа дома кога земаа солидни плати.

Градоначалникот Роберт Велков вели дека „Бучим“ не треба да се затвора и од менаџментот очекува иновативност во излезните решенија.

„Русите го купија рудникот кога цената на бакарот беше пониска од сегашнава. Во меѓувреме, во Иловица кај Струмица се утврдени големи резерви на бакар. Зарем не треба да се разработува можноста бакарната руда оттаму да се носи со камиони или преку транспортна лента и да се преработува во нашиот рудник“, јавно го изнесува својот предлог градоначалникот на Радовиш.

Но, таквата идеја, според експертите, не е ниту блиску до можна реализација.

„Концесиите за рудните истраги во овој дел од државата ги има американска компанија. Со новиот Закон за минерални суровини концесионерот има можност по автоматизам да го добие и правото на експлоатација. Значи, одлуката по прашањето кој ќе ја експлоатира рудата кај Иловица е во рацете на американската компанија, иако договори се можни“, вели д-р Марин Александров, еден од најценетите геолози во Македонија.

За Александров сосема легитимна и со здрав економски резон е решеноста на менаџментот на „Бучим“ за затворање на рудникот.

„Факт е дека со сегашниве цени на бакарот нема профит, а има само загуби. Бизнисот не го признава тоа. Всушност, се работи за светски процеси на кои ние не можеме да влијаеме. ’Рио Тинто‘, мултинационална компанија, која има повеќе рудници низ светот, поради кризата отпушти 14.000 работници. Американската компанија ’Мак Моран‘ од Аризона го затвори рудникот за молибден и дома пушти 700 рудари. Но, сепак, има светло на крајот од тунелот. Се очекува веќе од идната пролет цената на металите, меѓу нив и на бакарот, да почне да расте, бидејќи дел од рудниците кои се затворија никогаш нема да проработат. Ако ’Бучим‘ навистина се затвори, на што упатува економската и бизнис-логиката, радовишани ќе мора да почекаат до пролетта кога, според мои сознанија, кризата ќе биде надмината“, вели Александров.