Едиторијал

Собирачи на фалсификати

Александра М. Митевска

Приказната за спроведување на законот и за владеење на правото на целата територија на државата што властите требаше да и' ја продадат на јавноста, доби неочекуван епски заплет во скопско Шуто Оризари.

Тоа што требаше да се прикаже како успех во битката против криминалот, се претвори во фијаско, што силно ги потресe трошните куќи и тесните и калливи улички во ромската населба. Шутка по вторпат за кратко време се најде во фокусот на интересирањето, откако првично не успеа азилантската авантура низ европските земји.

Солзавец и шок-бомби, дрвја и камења, најмалку 17 повредени ... се елементите од грдата слика што овој пат беше испратена од Македонија. Обидот да се воспостави ред заврши со безредија, што добија и социјална, па дури и политичка димензија, ако се има предвид изјавата на пратеникот Амди Бајрам дека станува збор за испланирано сценарио.

Жителите на првата ромска општина на Балканот не собираат пердуви како актерите во култниот филм со таков наслов од поранешните југословенски простори, кој сведочи за социјалната драма и за рустикалните обичаи на Ромите.

Јунаците во драмата што се одигра во Шутка си ја обезбедуваат егзистенцијата „собирајќи“ фалсификати (што некој друг ги пренел преку граница и ги дистрибуирал низ државата) и продавајќи ги на пазарот, кој со години е прочуен како место каде што можат да се купат евтини чевли и облека, но и како легло на сивата економија.

И, конечно, дојде време да се пресече тој канал, да се заштити интелектуалната сопственост - среде глобална економска криза, што силно ја тресе и државава. Првиот потег во таа насока властите го направија во социјално најранлива средина, со одред полиција и со демонстрација на сила, удирајќи по последиците, игнорирајќи ги причините.

Пробувајќи да уловат ситна риба, а заборавајќи дека рибата смрди од главата. Не водејќи сметка дека европските регулативите бараат потактична примена во балканска средина и дека со стихијно запленување на шверцуваната стока, не се купува социјален мир.

Таквите бомбастични, а лошо осмислени акции, без претходно да се подготви теренот и да се превенира претпоставениот отпор, најчесто, завршуваат неславно. Како што, на пример, пред многу години заврши неславно обидот да се сосече тобако-мафијата на Бит-пазар, каде што и ден-денес редовна глетка се препродавачите на цигари.

Нема дилеми дека полицајците во Шутка само си ја вршеа работата, дека законите мора да се почитуваат и дека прописите мора да важат секаде. Меѓутоа, без системски мерки за справување со црната економија, без ловење на големите босови - наместо на ситните трговци, без засилени контроли на границата и без создавање услови за економски прогрес, тешко ќе се воспостави ред во Шуто Оризари и на многуте други пазари низ државата каде што царуваат шверцот и фалсификатите.

Градоначалникот на Шуто Оризари, веројатно, е во право кога вели дека Ромите се мирен народ и дека не се неопходни двесте полицајци за да се спроведе една акција. Тој не е далеку од вистината и кога тврди дека мнозинството тамошни жители се сиромашни и дека пазарот им е единствен начин за обезбедување средства за живот и за школување на децата.

Тоа, впрочем, се истите деца на кои државата им наложува задолжително основно и средно образование, а на кои потоа не им нуди многу простор за вработување, така што се принудени да се снаоѓаат за да се одлепат од дното на егзистенцијата - макар и да дејствуваат на работ на законот.

Бидејќи, без пазарот, питачењето е втората опција што им преостанува на повеќето од нив.