Власта молчи за пораките од дипломатите

Писма со вакви загрижувачки пораки ни пишуваа дипломатите пред десет години, во периодот пред и за време на конфликтот во 2001 година

Оливера Војновска

Македонија одамна нема добиено вакво вознемирувачко писмо од клучните меѓународни фактори, каков што е тонот на заедничката изјава на ЕУ, НАТО, ОБСЕ и на САД. Писма со загрижувачки пораки ни пишуваа дипломатите пред десет години, во периодот пред и за време на конфликтот во 2001 година.

Што ја натера меѓународната четворка токму сега многу експлицитно да ни каже дека се загрижени поради „неодамнешните изјави на политички лидери и на други поединци, кои зборуваат за поделба, конфликт, напуштање на Рамковниот договор, како и опаѓањето на политичкиот дијалог“. Која е, всушност, суштинската порака на писмото и кому му е упатена?

Во владејачката ВМРО-ДПМНЕ вчера немаше официјални изјави за писмото на дипломатите, туку се огласија со соопштение од партиската централа.

Долгогодишниот претседател на Собранието, Стојан Андов, заедничката изјава на дипломатите го потсетува на пораките што ги добивавме од меѓународната заедница пред десет години. „Вакви укажувања имаше во втората половина на 2000 година и за време на конфликтот во 2001 година. Сега ситуацијата не е толку драматична, но предупредувањата на дипломатите се сериозни и треба да се разберат правилно. Во изјавата има едно добронамерно укажување на домашните политичари да не водат сметка само за сопствениот рејтинг и за позициите. Упатена е до премиерот, но и до многу други политичари со изразито популистички приод“, вели Андов.

Поранешниот премиер, пратеникот од СДСМ, Владо Бучковски, вели дека вакви писма се пишуваат кога има сериозни индиции за политичка и безбедносна криза. „Како да сме незрела демократија, а не држава што чека датум за преговори со ЕУ. Доколку предупредувањето не се сфати сериозно, се плашам дека државата може да се доведе во многу тешка позиција. Очигледно дека состојбите се радикализираат поради неодговорното владеење. И спомнувањето на ДПА е порака упатена до Груевски, која тој треба да знае да ја прочита, бидејќи одговорноста за политичките состојби во државата е секогаш кај власта“, вели експремиерот.

Политичкиот аналитичар, Имер Исмаили, вели дека станува збор за многу отворена порака до сите радикални политички елементи, а, пред се', до премиерот Никола Груевски и до неговата ВМРО-ДПМНЕ. „Мислам дека ова е голема порака до премиерот, тој со последните ставови дејствува многу радикално. Индикативно е што писмото од најбитните меѓународни инстанц�� доаѓа само неколку дена по неговата изјава за името и тој треба крајно сериозно да го прочита и да го анализира“, вели Исмаили. Според него, пораката на меѓународната заедница е да не излегуваме со радикални проекти. „Премиерот е практично егзекутор на одредени радикални идеи што произлегуваат од ВМРО-ДПМНЕ и се инсталирани во политика на дејствување во Владата. Меѓународната заедница е загрижена поради тоа и се плаши од дополнително влошување на состојбите на внатрешно-политички план“, смета тој.

Професорот Љубомир Фрчкоски, исто така, е убеден дека дипломатите му се обраќаат на Груевски. „Писмото, очигледно, е иницирано од неодговорните изјави на премиерот што зборуваат дека е сериозно загрозена перспективата на Македонија во ЕУ и во НАТО. Дипломатите предупредуваат дека доколку не го направиме пробивот во ероинтеграциите во јуни, се префрлуваме на друга шина. А другата регија се Србија, Босна, Косово и Црна Гора. Тоа неминовно ќе реперкуира со политичка криза и со меѓуетнички тензии. Во писмото дополнително се додадени изјавите на Џефери, тие се од полесен калибар, помалку потресителни“, вели професорот.

За разлика од ваквите гледишта, професорката Билјана Ванковска има сосема поинаква перцепција на настапот на меѓународниот фактор. Таа смета дека „фамозното писмо е несуптилен и директен облик на притисок врз Владата, или, поточно, врз Македонија“. „Зад наводите и критиките се крие она што не се осмелуваат да ни го кажат, а тоа се однесува на ’проблемот со името’. Дрскоста, зачестеноста и директноста со која ни се упатуваат вакви пораки зборува за еден вид закана. Прво беше заканата дека ќе ни го врателе визниот режим, сега дека ќе размислеле дали ќе ни дадат датум за преговори. Се поставува логично прашање: дали во Брисел не' оценуваат според ад-хок или дефинирани критериуми? Ваквиот однос покажува дека во игра е тактиката на стап и морков, дека не' третираат како инфантилна државна творба и дека им е поважно набрзина да ’решат’ проблем за кој нема решение (името и идентитетот). Сметам дека притисоците ќе бидат контрапродуктивни, зашто од нас или ќе направат протекторат (ако капитулираме) или националните страсти ќе ги зајакнат и ќе ги направат експлозивни“, смета Ванковска.

Ниту премиерот ниту кој било во владејачката партија вчера не го коментираше писмото. Наместо тоа, испратија соопштение дека ги разбираат укажувањата на меѓународната заедница и ги ценат за добронамерни, но сметаат дека забелешките, главно, се однесувале на опозицијата. „ВМРО-ДПМНЕ ги прифаќа сите сугестии и забелешки. Упатуваме апел и до опозицијата, за која, впрочем, се однесуваат најголем дел од забелешките на меѓународната заедница, да ги прифати и со должна сериозност да постапи согласно со нивните препораки“, се вели во партиското соопштение.

Коалицискиот партнер во Владата, ДУИ, ја поздрави пораката од четирите највлијателни меѓународни институции и смета дека таа доаѓа во вистински момент. „Содржината на пораката, особено моментот во кој доаѓа би требало да послужат како укажување за сите политички актери во земјата за тоа кои се клучните приоритети на нашата држава и како треба да се пристапи кон нив“, вели во писмената изјава портпаролката на ДУИ, Ермира Мехмети. ДУИ се надева дека пораката ќе биде сфатена како добронамерна и ќе послужи како патоказ за тоа во кој правец треба да се движи нашата внатрешна и надворешна политика во периодот што следува.

СДСМ смета дека заедничката изјава на ЕУ, НАТО, ОБСЕ и САД претставува исклучително сериозна дипломатска порака упатена на адреса на Груевски. „Очигледно е дека Македонија скршнува од курсот на целосно интегрирање во ЕУ и во НАТО, почитувањето на Охридскиот договор и постојано унапредување на политичкиот дијалог. Се надеваме дека ова ќе влијае отрезнувачки врз премиерот Груевски и врз ВМРО-ДПМНЕ, кои наместо да организираат без причина маратонски партиски прослави од 50 дена, типични за тоталитарните режими, конечно, вистински ќе се посветат на решавањето на отворените прашања и проблеми“, изјави портпаролот на СДСМ, Емилијан Станковиќ.