Македонија ја почна лустрацијата

Првата изјава дека не бил соработник на тајната полиција ја даде спикерот Трајко Велјаноски

Оливера Војновска

Македонија вчера и официјално почна да ја спроведува лустрацијата, а спикерот Трајко Велјаноски беше првиот државен функционер кој даде изјава дека не бил соработник на тајната полиција. Велјаноски уште рано утрото се појави во Домот на АРМ и како прва работна обврска депонираше изјава пред Комисијата за верификација на фактите.

Точно напладне изјава заверена на нотар даде и премиерот и лидер на ВМРО-ДПМНЕ, Никола Груевски, а потоа пратениците СДСМ и од ДУИ. Според најавите од Кабинетот на претседателот Ѓорге Иванов, деновиве и тој ќе достави ваква изјава.

По обесхрабрувачките тонови што дојдоа од некои членови на Комисијата за лустрација (Ѓорѓи Малковски) дека огромен дел од досиејата се во Белград, иницијаторот на овој процес, долгогодишниот претседател на Собранието Стојан Андов, повикува да не се фрла сомнеж врз лустрацијата, туку да се спроведе. „Треба само да се спроведува Законот, таму се' е убаво напишано. За сите државјани на Македонија за кои се водени досиеја во времето на поранешниот систем, кај нас има или оригинали или копии. И во случај за некој наш граѓанин да има досие во некоја од поранешните југословенски републики, во Македонија има копија. Така што, сосема непотребно се прават сомнежи за документите. Тоа може да се протолкува само како изговор да не се направи лустрација“, вели Андов.

Членовите на Комисијата за лустрација, вклучувајќи го и професорот Малковски, вчера беа веднаш зад премиерот Груевски и потврдно кимаа со главите додека тој даваше изјава во која го поздрави почнувањето на лустрацијата и изрази надеж дека ќе биде успешен процесот.

„Добро е што почнува процесот, за да се расчистат работите и да се затвори едно црно поглавје од нашата политичка историја за да можеме поцврсти и посигурни да чекориме напред“, изјави Груевски, напоменувајќи дека со лустрацијата требало да се почне многу порано, во првите години од осамостојувањето на Македонија.

Одговарајќи на новинарско прашање дали ќе се вратат досиејата од архивите во Белград, тој нагласи дека Владата е голем поддржувач на Законот за лустрација и во таа насока ќе се обиде да изнајде начин Македонија да ги добие тие документи. „Ќе направиме се' што е во наша моќ да помогнеме во тој правец според сите меѓународни правила, ќе поведеме иницијативи за можни меѓудржавни договори и ќе побараме соработка. Дали тоа ќе биде по пат на сукцесија или поинаку, важно ќе ги искористиме сите можни начини, кои ќе ни ги советуваат правниците и експертите за тој проблем да биде надминат“, рече премиерот. Прашан за иницијативата до Уставниот суд, Груевски рече дека не постои причина поради која судиите треба да се плашат и да го укинат Законот.

Веднаш по премиерот Груевски, изјави до Комисијата за лустрација достави и пратеничката група на СДСМ. Координаторот на социјалдемократите, Цветанка Иванова, исто така, изрази задоволство што почна лустрацијата. „Очекуваме од овој момент Владата да обезбеди соодветни услови и ресурси за да може Комисијата да си ја заврши работата согласно со Законот“, рече Иванова.

Изјава вчера достави и координаторот на пратеничката група на ДУИ, Тахир Хани. Тој го повтори ставот на интегративците дека очекуваат реална лустрација за сите носители на јавни функции во Македонија.

Владејачката ВМРО-ДПМНЕ го поздрави почнување на процесот на лустрација. „Внесувањето на принципот на лустрација во општеството овозможува ограничување на учеството на поранешните соработници на тајната полиција од комунистичкиот режим и оневозможување нивно учество на одлучувачките позиции во системот. Тоа е од суштествена важност за исправањето на една голема неправда направена врз луѓето жртви на тајната полиција од поранешниот систем“, изјави портпаролот на партијата Александар Бичиклиски.

Првата фаза од лустрацијата треба да опфати околу 250 лица - државниот врв, пратеници, министри и заменици на министри и градоначалници. Овие функционери имаат рок за доставување изјави до 30 септември. За останатите јавни функционери рокот за поднесување на изјавите ќе биде дополнително утврден.