Си велам

Зошто толкава омраза

Ерол Ризаов

Во јавниот живот нема место за неутралните и неопределените, иако се најмногубројни

Опасно се радикализира македонското општество. Подземната борба за власт поприма драматични димензии. Последните јавни настапи на политичките лидери Груевски, Црвенковски, Бошкоски, Тачи, Ахмети... нивните блиски соработници, пратениците во парламентот, но и на верските поглавари, јасно покажуваат дека не само што се продлабочува омразата меѓу политичките противници туку таа ги зафаќа верските и националните чувства, деловноста, институциите на системот и обичните граѓани. Нетрпеливоста станува главно мерило за партиска лојалност и најсилен критериум за напредување во партиската хиерархија и владина администрација. Македонија стана целосно партиска држава во сите пори на живеење. Во јавниот живот нема место за неутралните и неопределените, иако, според сите анкети, се најмногубројни. Партиската пресија е неиздржлива, почнувајќи од образованието, од детските градинки, па до универзитетите, во спортот, во културата, во бизнисот, во здравството, во судството, во новинарството, па дури и во синдикатите. Веќе сосема е евидентно и на секој граѓанин му е наполно јасно дека без партиска книшка и без јавна политичка определба, станувате граѓанин од втор ред, чии основни човекови права се кршат без никакви последици. Ако не си во партија, не си ништо.

Демократијата во Македонија загрижувачки назадува. Запрени се сите демократски процеси, својствени на почетокот на транзицијата, кога почнаа со голема еуфорија и надежи. Во некои сегменти демократијата е поназад и од претходниот еднопартиски политички систем што веќе го загрозува општествено-економскиот плурален поредок. Во Македонија се инсталира дефектен политички систем. Нов експеримент што не припаѓа ниту на плуралната современа демократија ниту на комунистичкото едноумие. Власта дарежливо храни бирократски монструм, кој не почитува ниту Устав ниту основни европски стандарди примерни за земја- кандидат за рамноправно членство во Европската унија. За се' во државата одлучува еден човек. Сите чекаат да пресече Никола Груевски, од именување воспитувачка во детска градинка, до изградба на црква или џамија, од распишување тендер за преродбеничките визии, до промена на името на државата. Од сексуални слободи до синдикалното организирање. Од заштита при поплави до чистење канали. Од пресуди во општински судови до највисоките судски инстанци. Се поништува и правото на жалба. Институциите на системот се во аут. Сите го чекаат Груевски да одлучи. Парламентот е еднопартиска гласачка машина на мнозинството. Таму одамна нема никакви изненадувања.

Поделбата во јавноста е во повеќе правци. Прво, најсилна е партиската поделба, но не помалку жестоки се верската и етничката, кои не биле толку изразени ни во најтешките кризни времиња. Социјалната поделба е видлива со самото стапнување на македонско тло. Огромна беда и сиромаштија на една страна, и скороевичка распуштеност на малубројните нови чорбаџии, на друга страна. Градската и руралната поделба веќе може да се следи во директен телевизиски пренос. Провинцијализмот и примитивизмот цветаат. Единствена полза од нив е што ни ги коригираат нашите заблуди за високи културни дострели. Поделени се и мафијашките криминални кланови по партиска линија, иако парите немаат партии. Омразата и радикализацијата се пренесува драматично брзо и меѓу обичните граѓани. Судирите со силен интензитет не се само меѓу власта и опозицијата, туку во сите сфери на живеење и работење. Нетрпеливоста е јавна со груба сатанизација меѓу самите Албанци и меѓу Македонците. А потоа меѓу сите заедно. Џафери веќе го прогласи Охридскиот договор за неважечки. Политичкото ривалство меѓу ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ поради чудовишна омраза, која од поодамна е далеку од вообичаена политичка пресметка за освојување на власта, поприма се' поопасни димензии. Судирот меѓу Црвенковски и Георгиевски беше мачкина кашлица споредено со она што сега се случува меѓу Груевски и Црвенковски. Во деловниот свет, иако судирот не е многу јавен, пресметката не е помалку крвава. Прераспределбата на крупниот и на средниот капитал, всушност, е војна со многу жртви и човечки несреќи. Буџетската и тендерска држава го поттикнува судирот меѓу деловните луѓе, бидејќи најголем инвеститор и најголемо претпријатие од поодамна е Владата. Од државните славини течат пари само во политички подобните компании. Владата во непроизводствени објекти, како што е „Визија 2014“, поради политички мотиви ќе инвестира не 200, туку близу 500 милиони евра. Само доградбата на Градскиот стадион е тешка 60 милиони евра, а изградбата на стариот театар со целосно опремување чини 36 милиони милиони евра. Заедно само стадионот и театарот - близу сто милиони евра. Владата и натаму останува најголем огласувач и рекламер со своите преродбенички кампањи, која со селективно партиско плаќање на подобните медиуми, го стави новинарството речиси под целосна контрола.

Целата филозофија на владеењето на Никола Груевски не се потпира на реформи, туку на делби и политичка радикализација, пребројување непријатели и предавници на Македонија, едноверска и еднонационална хомогенизација, поделба на тие што сакаат да го сменат уставното име на државата и на тие што го бранат. На возвишени потомци на античките Македонци и на варварските Словени. Борбата против корупцијата и криминалот е сведена на политичка пропаганда со масовни спектакуларни апсења и со обвиненија за злосторничко здружување и злоупотреба на должноста. Репризи, кои веќе сме ги виделе, чии судски завршници се јалови во недостиг од докази. Владините експерти за политички маркетинг пресметале дека објавувањето снимки и фотографии на криминалци со лисици на рацете кои ги водат маскирани специјалци, носат многу повеќе рејтинг поени отколку што носат негативни поени подоцнежните ослободителни пресуди. Се' уште никој не одговарал за апсење невини луѓе. Се разбира, овие дела не застаруваат. Ваквата радикализација на меѓуетнички, меѓуверски и меѓупартиски односи немаат поддршка кај мнозинството граѓани во Република Македонија. Доказ за ова тврдење се сите истражувања на јавното мислење, без оглед од кого се нарачани и која институција ги извршила. Според сите истражувања, двете најголеми политички партии заедно имаат поддршка само кај една четвртина од граѓаните на Република Македонија. А политичкиот лидер со најголем рејтинг во Република Македонија, Никола Груевски, нема поддршка ниту кај една третина од населението. Но, во Македонија неопределените и неутралните не се есапат. Ваквата драматична нетрпеливост и омраза создава нездрава клима и лош ��мбиент што ја враќа Македонија со децении назад. Проблемот со името ја прикрива веќе нарушената позиција на Македонија во ЕУ. Ако сега се направи преоценување на вкупните состојби во Македонија, според стандардите за земја-кандидат за Европската унија, и во економски и во политички поглед, тешко може да се задржи таа позиција. Ова сознание веќе е присутно и во Владата и кај сегашни и бивши владини министри токму во ресорите за евроинтеграции. Затоа се влечат очајнички потези да се сврти вниманието од економскиот крах од евидентната политичка криза и од назадувањето на демократските процеси.