Драматични предвидувања на МКГ за Македонија

Никола Груевски со своите политики ја става Македонија во заложништво со кои ја турка во распад

Светлана Унковска

Десет години по потпишувањето на Охридскиот рамковен договор, Меѓународната кризна група (МКГ), која за време на конфликтот во 2001 година имаше значајна улога во Македонија, во својот извештај објавен завчера ја претстави државава со мрачни слики како ретко кога сите овие години. Меѓународната кризна група го обвини премиерот Никола Груевски дека со своите политики ја става Македонија во заложништво и со тие политики ја турка во распад.

Во делот на заклучоците јасно и драматично се наведува дека судбината на државата зависи од тоа какви одлуки ќе бидат преземени, односно дали Владата ќе се рефокусира и ќе се реориентира кон вистинскиот курс со кој ќе ја придвижи земјава кон Европа или ќе ја води во процеси што ќе доведат до нејзино внатрешно распаѓање. Во извештајот се препорачува Македонија поскоро да го реши спорот со Атина, со тоа што ќе прифати име со геогр��фска одредница, а Грција да ги признае македонскиот идентитет и јазикот.

Експертската јавност оценува дека досега Македонија не добила толку негативен, толку предупредувачки и толку драматичен извештај уште од кризата во 2001 година. Според професорот Стево Пендаровски, извештајот е полн со критики за состојбите во сферата на судството, администрацијата, меѓуетничките односи, медиумите, граѓанското општество, а напредокот на земјава кон евроатлантските интеграции е во ќор-сокак.

„Во овој сеопфатен пресек на состојбите МКГ има прилично остри формулации за политиките што ги води оваа влада. Таа практично вели дека Македонија е киднапирана и практично целосната контрола на сите институции на државата е под премиерот и неговата партија. Никогаш не сме го имале тоа во извештаите, па дури ниту кога пред десет години Македонија беше во конфликт“, посочува Пендаровски.

Токму ова е јасно наведено во почетокот на извештајот во кој буквално стои: „И додека останатите земји од регионот во евентуалното зачленување во ЕУ гледаат зацврстување на стабилноста, Македонија станува кревка. Премиерот Никола Груевски, кој штотуку ја формира новата влада, треба да работи блиску со својот албански коалиционен партнер и опозициските партии за да ги надминат и имплементираат мерките потребни за поголема демократија, меѓуетничкото помирување и изнаоѓање решение за спорот со Грција“.

Околу тоа како гледаат на спроведувањето на реформите во земјава се наведува изјава на еден странски дипломат, кој вели: „Тие се преправаат дека прават реформи, а ние се преправаме дека им веруваме“.

Меѓународната кризна група и' препорачува на новата Влада да работи на унапредување на политичкиот дијалог преку постојана комуникација со сите лидери кои ќе имаат активна улога во решавање на клучните прашања за државата. Владата, исто така, треба да го зајакне владеењето на правото и да гарантира дека судството ќе биде ослободено од политички влијанија. Веднаш да престанат притисоците во медиумите, јавните институции и цивилниот сектор. Новата Влада треба да инвестира во зајакнување на капацитетот на немнозинското население и да им гарантира на сите етнички претставници еднаква застапеност во јавните институции, додека ангажирање врз основа на политичка припадност треба да престане.

За решавање на клучното прашање, решавање на спорот со Грција, МКГ препорачува Македонија да прифати име со географска одредница, а Грција да го прифати македонскиот идентитет и јазик. „Скопје да го прифати предлогот на медијаторот на Обединетите нации името ’Република Северна Македонија’ или слична формула со географска одредница, а Атина да го признае македонскиот национален идентитет и јазик“.

Со решенијата што ги предлага МКГ околу прашањето за името не се согласува професорот Денко Малески. „Тие сугерирале решение, но како да не се доволно информирани за фазата во која се наоѓа македонско-грчкиот спор и ми се чини дека и грчката страна апсолутно не би се согласила со таквиот став. За нив е провокација целава оваа античка идеја што се турка, која, во основа, е имитација на грчкиот национализам. Како политика решивме да им парираме со нивно оружје, а мислам дека е тоа погрешно, бидејќи на крајот сето ова нема да биде во наш прилог“, вели Малески. Тој, исто така, е загрижен за, како што вели, хазардерското одење по сечило, бидејќи да се биде надвор од НАТО и од ЕУ е страшно ризично.

„Доаѓаат големи економски и политички кризи и никој не може да ви гарантира ништо ако сме надвор од евроатлантските интеграции. Треба да ни биде пример Грција, која води неодговорна политика и ја банкротира државата, но напомош му доаѓа сојузот. Ако нам ни се случи хаварија, кој ќе ни дојде“, прашува Малески.

Во острите критики на МКГ се укажува на состојбите во сферата на судството, администрацијата, меѓуетничките односи и особено во слободата на медиумите, како и последиците што ги предизвикува проектот „Скопје 2014“. Во една од забелешките се наведува дека Споменикот на Александар Македонски чини 10 милиони, колку што е буџетот на Министерството за образованието а, како што се забележува, училиштата се во лоша состојба.

„Во извештајот јасно се посочува дека тој проект не е само обична урбанистичка проекција за главниот град, туку тој проект е многу повеќе од тоа. Тој се оценува како поширок националистички проект, кој е финансиран од државниот буџет и во кој не се пронаоѓаат ниту етничките Албанци ниту еден дел Македонци. Сакам да посочам дека во делот со заклучоците во последните два-три става има многу темна оцена што ќе се случува понатаму. Таму не се вели дека треба да се работи на проектот ’Скопје 2014’, туку на ’Македонија 2014’ со што јасно се алудира дека вака како што се водат политики на етноцентрички национализам само ја турка земјава подалеку од ЕУ. Дури има една многу опасна формулација со која се наведува дека ако не се сврти сегашниот курс земјава ќе се доведе до степен самата да се распадне“, вели Стево Пендаровски.

Според него, тоа нема да биде реприза на оружениот конфликт од 2001 година, туку дека ќе се доведе во ситуација како што е сега Авганистан. Тој вели дека во услови кога во сите сфери и според сите параметри се движиме надолу, се доведува во голема опасност стабилноста на земјава.