Претходен број

Егзотичните имиња на европските држави

Кога влегувате во Германија на таблите пишува дека тоа е државата Дојчланд

Зошто Словенско нема врска со Словенија, а Моѓорорсаг се вика Унгарија

Димитар Чулев

Моѓорорсаг, Еире, Суоми, Еести, Лиетува, Норге, Словенско, Свериге, Остерајх…

Наброените егзотични повеќе или помалку познати називи, всушност, се официјалните, уставни имиња на многу блиските и познати европски држави кои во меѓународните односи со светот функционираат под имињата Hungary, Ireland, Estonia, Lithuania, Norwey, Slovakia, Sweden, Austria. На списокот веројатно недостигаат соседнитe Ellada, Sqiperia, Българиа, Monte Negro, Croatia, па ако сакате и Србија, која светот ја знае како – Serbia.

Обидот на Лигата на народите по Првата светска војна да дефинира „единствени“ имиња на земјите со кои тие би функционирале во меѓународниот сообраќај е „виновникот“ за тоа што денес повеќе европски држави имаат различно име за меѓународна употреба од она кое произлегува или е одраз на националниот идентитет: Финска е Суоми, Холандија е Нидерленд, Германија е различен назив за земјата од изворниот Дојчланд, соседната Грција светот ја нарекува и Hellenic Republic, Шпанија има меѓународна ознака „Е“ што произлегува од изворното име на земјата Еспања, Обединетото Кралство е погрешно попознато како Велика Британија, иако двата назива се однесуваат за земјата со престолнина во Лондон, но географски територијата е поинаква. Еире е името на Ирска онака како што го доживуваат Ирците, а Ести на Естонија.

Сашко Тодоровски, експерт за меѓународни односи во македонското Министерство за надворешни работи, објаснува дека идејата по Првата светска војна на претходникот на денешните Обединети нации, Лигата на народите, била во процесот на поврзување на светот на извесен начин да се унифицираат имињата, со што би се избегнал хаосот во комуникацијата, а во интерес за подобра соработка меѓу земјите. Треба да се земе предвид дека доминантни во тој период биле англискиот и францускиот јазик, од кои денеска се произлезени имињата на повеќето држави. „Преовладале двете јазични линии кои беа доминантни во тој период, францускиот и англискиот“, вели Тодоровски. Оттаму во дуализмот кој денеска постои во имињата на некои држави лесно препознатливо е англиското или француското влијание. Додавката „ланд“ во имињата на Skotland, Irland, Island, Finland… е доказ во прилог на таа теза.

Во секој случај, и��ејата била, вели Тодоровски, да се направи обид земјите да добијат име што ќе биде користено во меѓународната комуникација, но не било нужно тоа да е името содржано во јазикот на таа земја. Се одело од идејата дека „името со кое ќе ме препознава меѓународната заедница не е нужно да е името во мојот јазик“, објаснува Тодоровски.

Доказ за тоа колку тој обид бил успешен или не се сегашните општоприфатени имиња за „внатрешна“ или за „надворешна“ употреба околу кои никој не спори.

Нема универзална формула според која државите биле именувани и примани во тогашната Лига на народите (формирана во 1919 година и функционирала до 1942, кога премина во Организација на обединетите нации), немало правило, не постоела никаква регулатива, туку се одело од држава до држава, според системот „од случај во случај“. Се водело сметка за локалните јазици, за тоа како им се обраќале соседите на одредени земји. Она што, сепак, мора да се каже е дека во периодот кога се давале тие имиња, постоела извесна блага форма на притисок да се прифати име на земја која од соседите или од другите држави на континентот била нарекувана со различно име од она оригиналното, но во секој случај се водело сметка „прекрстената“ земја да се согласи на таквото име.

Во средината на 1970-тите години Обединетите нации прават обид за нова систематизација на имињата, па дури постои и настојување да се утврдат единствени имиња на градови, области, места, кои светот ќе ги препознава. Целта била да се избегне биномијата, триномијата, па и полиномијата на некои географски топоними. Како пример градот кој ние го знаеме како Солун, Грците го викаат Тесалоники, за Англичаните е Салоника, за франкофоните Салоник. Како што ни објаснува Тодоровски, било формирано ад хок тело во формат на Конференција за географските називи на ОН, која на оваа материја работела десетина години. Меѓутоа, најверојатно поради преобемната материја, оваа Конференција полека згаснува.

Во Африка, во постколонијалната ера, дојде до масовно менување на имињата на државите поранешни колонии, кои во времето на осамостојувањето ги имаа имињата дадени од колонизаторите, но набргу ги враќаа старите. Типичен пример за тоа е Конго, кој во период од 30-ина години од Конго Киншаса го смени името во староафриканското Заир, а кон крајот на 90-тите одново во ДР Конго.

Преименувањето или новите имиња не ги решавале случаите кога имињата на одредена земја произлегуваат, асоцираат или се дури еднакви со одредени области во други држави. Војводството Луксембург има идентично име со област во соседна Белгија, Британија сигурно има сличност со областа Бретања во Франција, на Словенија по осамостојувањето не и' паѓа на памет да го оспорува уставното име Словенско на Словачка, Молдавија е држава која го носи името на област со идентично име во Романија...

Секоја сличност на претходнонапишаното со актуелното грчко оспорување на името на Македонија, се разбира, е само случајна. Зашто светот не познава таков преседан на некоја држава да и' биде наметнато име кое таа не го прифаќа. Премногу јасни се грчките позиции (иако спорот е сосема апсурден) и обидот на Атина да воспостави меѓународен копирајт врз античкото минато со тоа што и историјата на древна Македонија ја подведува под сопствената хеленска или хеленистичка. Втор момент е срамниот Букурешки договор од 1913 година, кога при раскрчмувањето на остатоците од Отоманската Империја и при поделба на Македонија, Грција на делот што светот го познавал како Стара Грција ги приклучил и Тракија и Македонија. Трет момент е актуелното македонско малцинство во земјата која е пример за непочитување на малцинските, јазичните и културните права и во која во интерес на идејата за монолитна нација не се признаваат никакви различности.

Но, од позиција на членка на ЕУ и на НАТО, што и' дава за право да биде „поеднаква“ во спорот со Македонија, Грција бара нејзиниот северен сосед да го смени името, зашто сегашното Република Македонија имплицирало територијални и историски аспирации.

На потег се македонските политички елити, кои треба да ја усогласат домашната какофонија и да се обидат да се наштимаат во речиси хармонизираниот став на меѓународната заедница дека промена со извесна географска определница пред името на државата, но која нема да го загрози идентитетот на нацијата, е нужен услов за фаќање приклучок со светот.

Манипулација од најнизок вид е пуштањето во оптек на тезата дека уставното име Република Македонија е нашето вековно име. Македонија била и „народна“ и „социјалистичка“ и сегашната претставка се однесува на уставното уредување, а не на идентитетот кој е содржан во името – Македонија.

Ако добро паметиме, референдумското прашање на 8 септември 1991 година гласеше „дали сте за самостојна, независна, суверена Македонија...“