Мислења

Владата и дипломатијатаЃорѓи Мисајловски

Владата со некои свои недржавнички и недипломатски потези придонесува за конфузијата на инвалидизираната дипломатија

Најтешко е да ја насловам колумна, посебно кога постои опасност, како овој пат, да употребам класичен плеоназам. Но, немам друг избор да го прикажам апсурдот на оваа, сепак, семејна релација: Влада - дипломатија, при што дипломатијата е секако L'anfant terible. Дека нашата дипломатијата не може да реши ниту еден проблем, тоа е познато. Познато е и дека Република Македонија нема фајде од дипломатијата (а со тоа ниту Владата, претседателот на државата и Собранието). Тоа Владата не го покажува само со кадровските решенија. Владата со некои свои недржавнички и недипломатски потези придонесува за конфузијата на инвалидизираната дипломатија.

Дипломатијата постои да и' ја олесни работата на Владата во донесувањето одлуки од надворешнополитички карактер, а често нејзините сугестии се корисни и кога е во прашање некое внатрешно политичко прашање. Од друга страна, Владата со својата администрација (која е речиси целосно партизирана) би требало да го крене кредибилитетот на дипломатијата. Но, дали тоа се случува? Оваа Влада не успеа да оствари логична корелација со дипломатијата, што е нејзин органски дел. На надворешен план Владата нема концепт, а дипломатијата нема ниту идеи ниту капацитет да ги спроведе. Владата губи надворешнополитички кредибилитет, а дипломатијата треба да ги брани нашите ставови. Веројатно, на нашите кутри дипломати веќе им е преку глава од ситуации - кога ќе заглават во лавиринтите на познатите зданија во Брисел или во Њујорк - и кога соговорниците од нога ќе ги пресечат со најпонижувачкото прашање: „Што можам да направам за Вас, господине?“

Како Владата може да биде ефикасна во контраактивностите на очекуваните дипломатски удари однадвор, кога дипломатијата не може да ги предвиди, дури ни тогаш кога се гледаат со голо око, како што перманентно се случува со Советот на Европа во Стразбур. Нашата дипломатија не го предвиди навреме очекуваното однесување на Грција, односно пред тоа на генералниот секретар на Советот на Европа, институција што со нашите кадровски решенија долго време е потценета. Се разбира, проблемот не се решава во Стразбур, но таму, во храмот на демократијата и на човековите права е место за презентирање на проблемот и за лобирање. Но, тоа некој мора да го одигра. Од дипломати - лоши статисти тоа не можеме да го очекуваме.

Каква порака испраќаме до главните надворешнополитички партнери, кога нашиот претседател Иванов откажува прифатено учество на конференција на која е поканет лично од францускиот министер за национални идентитети - Е. Бесон. Тоа беше можност за будење на подзаспаните односи меѓу РМ и Франција, по неговата афирмативна колумна во „Монд“. Конференцијата беше идеална можност за промоција на нашиот став во врска со прашањето на името, односно за клучното прашање на идентитетот. Па, зар, конечно, обелоденетите советници за надворешна политика на претседателот Иванов (од кои еден ист, по потреба, се претставува во јавноста како негов советник, амбасадор и приватно лице), не проценија дека фактот оти Иванов ќе биде главен гостин и темата на настапот не се доволни причини да не се откаже учество. Тие веројатно ја употребиле кабинетската флоскула „Тоа не е Ваше ниво, претседателе“ или, пак, „Не е обезбедена средба со претседателот Саркози“!

Каква порака се испраќа до Европскиот парламент или конкретно до Брисел (ЕУ), кога писмото (за Законот за антидискриминација) на еврокомесарот Филе, упатено на адреса на премиерот Груевски, заскитало во „сандачињата“ на шефовите на пратеничките групи! Каков сигнал за Европската комисија е обелоденувањето на исчезнувањето на нејзиниот материјал „Ревизија на пристапното партнерство“, упатено до Владата на РМ (СЕП), кој уште не е во редовна процедура (веројатно поради што во него се изразува сомневање за реализацијата на осум критериуми). Каква порака се испраќа кога министерот за надворешни работи Антонио Милошоски коментира уставни промени во врска со идното уредување на Судскиот совет! Каков дипломатски гаф е изјавата на истиот министер по разговорот со шефот на шпанската дипломатија Моратинос „да се разговара директно и дискретно“, како метод за прогрес во решавањето на спорот со Грција. Времето за дискреција помина. Зар на Милошоски не му е познато дека имаме перманентни проблеми со агреманите за нашите амбасадори. Случајот со приправникот што во Тирана чека агреман, го потврдува тоа.

Какви сигнали се тоа кога премиерот доаѓа со светол костум на комеморацијата за смртта на претседателот на Полска, Лех Качињски и доцни. За тоа не е компензација што државната МТВ два дена целосно ги пренесуваше церемониите од Варшава и од Краков. Каков државнички потег е изјавата на претседателот Иванов дека покојниот полски претседател, Лех Качињски, бил негов личен пријател, а не најде чаре (како државниците од географски подалечни држави) да присуствува на траорната церемонија во Краков. Зошто премиерот ја пропушта можноста да учествува на конференцијата на влијателниот „Економист“ во Атина, по два афирмитивни натписа објавени неодамна на неговите страници. Присуството на нашиот премиер во Атина ќе беше добар потег. Тој жртвува надворешнополитички поен во чувствителен момент во односите со Грција, за да добие на внатрешен, бидејќи проценува оти опозицијата е во офанзива и дека е најважно да се спречи падот на рејтингот. Каква грешка правиме кога, место нашите врвни актуелни или некогашни дипломати да се растрчаат низ светот и во финишот на решавањето на спорот да ја објаснуваат и аргументираат нашата јасна позиција, ние дозволуваме тоа да го прави грчки дипломат што, нели, е случајно избран како поранешен амбасадор во Скопје и во Вашингтон. Дали тоа не е продолжување на познатата дипломатска стратегија на меѓународниот фактор во случаи на синхронизирана позиција - проблемот да мора да се реши спрема нивните коренити анализи.

Веќе подолг период овие фактори ја „подготвуваат“ Република Македонија за компромисно придавско решение. Всушност, дипломатскиот термин „приспособување“ не е ништо ново на Балканот. Србија подолг период се „приспособуваше“ за денот за независноста на Косово, сега се „приспособува“ за новата резолуција во Советот за безбедност. Каква порака притоа се испраќа со изјавата на премиерот дека тој, доколку евентуално би се одржал референдум за предложеното решение „Република Северна Македонија“, ерга омнес, би гласал против. Дали е тоа дискрецијата за која апелира неговиот ресорен министер Милошоски? До кого е упатена оваа порака и дали таа ја објаснува нашата позиција? Немам аргументи за оптимизам дека релацијата меѓу Владата и дипломатијата ќе се подобри. Новата барокна зграда на левиот брег е само мамка за партизираната дипломатија, односно администрација, со своите гласови да придонесат на неизбежните избори, за да се вселат во новите одаи во чудесната 2012 година.

(Авторот е кариерен дипломат)