Араста-џамијата имала високо минаре

Најстариот податок за овој споменик е пронајден во скопскиот Сиџил од 1699 година

Катерина Богоева

„Називот ’араста‘ во минатото го добивале големите и важни чаршии во градовите низ османлиската држава, формирани покрај исто така големи и значајни џамии. Арасати претставувале трговски институции, формирани во чаршијата, во кои се изработувала и продавала една иста стока. Тоа биле покриени пазари или покриени чаршии подигнати покрај големите џамии. Всушност, араста е стариот назив за чаршиите кај кои биле покриени улиците во кои се наоѓале редици дуќани, или пак, тоа се чаршии со откриени улици на кои пред дуќаните се наоѓале стреи. Имало арасти кои биле составени од еден или два реда дуќани. Понекогаш, араста чаршијата, која била создадена покрај самиот ѕид на некоја голема џамија, претставувала и дел од архитектонскиот комплекс на џамијата“ - пишува во својата книга „Османлиски споменици во Скопје“, историчарката на уметност Лидија Кубараџи -Богоевиќ, во текстот посветен на деновиве, мошне актуелната Араста џамија. Таа претпоставува дека џамијата името го добила по некогашната Араста чаршија што се наоѓала во Старата скопска чаршија, но и дека била изградена во првата половина 15 век, кога биле градени и останатите најстари џамии во Скопје. Била и една од првите позначајни џамии околу кои и се формирала чаршијата.

Земјотресот во Скопје во 1963 година ја претворил во руина, а деновиве се најде во центарот на вниманието на јавноста со спорот што настана на стартот од нејзината обнова. Исламската верска заедница го постави камен темелникот, а тој чин надлежната институција, Национален конзерваторски центар го нарече вандалски, бидејќи е започнат без потребните одобренија.

Араста џамија која се наоѓала на просторот меѓу Безистенот и Куршумли-ан, со тоа се вброи и меѓу спомениците во земјава за кои граѓаните дознаваат не по вредноста на сочуваните остатоци, туку ги гледаат само како примери на непочитување на законските процедури во заштитата на спомениците на културата.

Најстариот податок за нејзината историја е пронајден во скопскиот Сиџил од 1699 година каде стоело дека „од вакафот на Паша Јигит- бег се исплатувал хатибот на Араста-џамија од 8 акчиња на ден“. Се знае дека била обновена во 18 век, а се претпоставува дека била една од куполните џамии и дека имала високо минаре, градено од цврст материјал.