ЕДИТОРИЈАЛ
Тендер по тендер, државата без струја
Маја Томиќ
Распиши, па отпиши, стопирај, па повторно започни... И постојано истото, работите никако да излезат од овој маѓепсан круг, наречен тендери во енергетиката. И така со години, наместо да се привлекуваат и задржуваат инвеститорите, кога ние веќе немаме пари за скапите енергетски објекти, ние ги бркаме од разни причини, често и политички. Поради тоа енергетскиот развој постојано заглавува во тендерска фаза.
Една влада објавува тендери, друга поништува, па објавува нови. Тамам ќе наближи моментот кога треба да е се' дефинирано, ќе се најде некоја мана во документите, што не можела да се види во самиот почеток, или пак, ќе не' снајдат избори. Па новата власт, во знакот на транспарентноста и објективноста, поништува се' од претходната и стартува пак од почеток. Јавноста е навистина збунета од она што ни се случува во енергетската дејност. Додека, од една страна, Владата постојано кажува колку многу ни се важни инвестициите и дека тие се приоритет за економскиот развој, од друга страна, како намерно да не се сака да се поттурнат работите и во земјава конечно да никне еден нов и силен енергетски објект што ќе ја поткрепи лошата енергетска ситуација.
Покрај пропаднатите и обновените тендери, како оние за ТЕЦ „Неготино“, за дваесетте мали хидроцентрали и за ХЕЦ „Бошков Мост“ , најсвеж пример за тоа е последното поништување на тендерот за хидроцентралите „Чебрен“ и „Галиште“ , кои требаше да се градат на Црна Река. Она се' што се одвиваше досега со тендерската процедура во изминатата една и пол година, сега пу - пу не важи. Наместо да избере која е подобра од понудите, дали онаа на германската РВЕ или на австриската „Вербунт“, како што се очекуваше, Владата завчера реши да почне од почеток, да го поништи тендерот и да распише нов. Имало некои отстапувања од тендерските критериуми, што досега не биле забележани.
И така, наместо следнава пролет да бидеме сведоци на ставање на темелите на двете хидроцентрали, што ќе значеше дека во државната каса ќе се слеат 500 милиони евра, сега на оваа инвестиција ќе чекаме најмалку уште една година. Всушност, тоа е најоптимистичниот термин, кој сигурно нема да се запази и ќе биде подолг, ако се има предвид досегашната практика на одложување тендери. Владата треба да се замисли дали на новиот тендер воопшто ќе добие подобра понуда од половина милијарда евра или и овој пат се' ќе заврши како приказната за ТЕЦ „Неготино“. На тендерот за негова продажба, претходната влада на СДСМ ја избра понудата на австриската ЕВН, која најавуваше инвестиција од 750 милиони евра. Оваа Влада го поништи тендерот и распиша нов, поради „утврдени низа слабости и пропусти во документацијата“. Таа ја избра контроверзната бугарска фирма „Хач“. Па, исто така, поради нерегуларни документи, по тримесечни натегања, тендерот се поништи и ТЕЦ „Неготино“ остана под државна капа. И така, централата сега е она што беше, застарен капацитет кој (не)работи на мазут и се чува за златна резерва и за не дај боже, односно остана она што беше во годините наназад. Важно, шансата за странски инвеститор пропадна. Не е чудно истото да не' снајде и со „Чебрен“ и „Галиште“.
До лани во Македонија во просек се влеваа по околу 100 милиони долари странски инвестиции годишно, без продажбите на „Телеком“ и на ЕСМ „Дистрибуција“. Годинава Владата оди со бројка од 500 милиони евра инвестиции од странство. Оттаму, колку беше паметно и дали требаше да се откажеме од понудените 500 милиони евра. Сега не останува друго, освен да чекаме и да видиме колкава сума инвестиции ќе биде понудена на новиот тендер. Не може, а да не се постави прашањето, дали суштината на одлуката за „Чебрен“ и „Галиште“ е од економски причини, или, пак, станува збор за некакви политички комбинаторики? Крајно време е, барем кога станува збор за енергетиката, политиката да се тргне далеку настрана. |
