Македонски состоЈби

Македонија си пати од десно

Манчо Митевски

Проблемот не е во десничарството како опција, туку во скромниот персонално-демократски државнички капацитет на владејачката елита

Четиригодишнината од доаѓањето на власт на ВМРО-ДПМНЕ и на Никола Груевски ќе биде се' почест повод за анализи и биланси на ветеното и (не)оствареното. Поточно, што направи власта - која самата се нарекува демохристијанска, конзервативна, десна, земјоделска, домаќинска, најмакедонска, народна - за својот народ во овие четири години. Предмет на оцени и анализи ќе бидат стратегиските определби и ветувања, поради кои граѓаните им дадоа доверба да ја водат државата на редовните избори во 2006 година, и' го продолжија мандатот со уште поголемо мнозинство на вонредните во 2008 и на локалните и претседателските избори во 2009 година.

Стратегиски ориентири со кои ВМРО-ДПМНЕ сака да ја препознаваат и на кои инсистира, често давајќи им поголема релевантност дури и од Уставот, се изборната програма „Преродба во 100 чекори“ и нејзината надградена и проширена верзија, „Писмото“ од лидерот Груевски до „браќата и сестрите, пријателите и сопартијците“ за отворање фронт за конечна пресметка со транзициските политичари и доктрината „Вредности на ВМРО-ДПМНЕ“.

Од десетте клучни цели на „Преродбата“ (страница 23), телеграфски, ефектите изгледаат вака: Во 2009 година се регистрирани помалку од 100 милиони евра инвестиции, а беше најавен старт на бумот од 8 милијарди; Владата даде десетици милиони евра за субвенции во земјоделството, а увозот на храна постојано се зголемува! Со години не е изграден ни километар автопат, пруга, ни една термоцентрала или хидроцентрала; Најголем дел од 33 отсто невработени се млади, најголем дел од избеганите од државата се учени, а најголем дел од пензионерите со своите скромни пензии издржуваат млади! Образованието е целосно партизиран систем, со ставање акцент на квантитетот, факултет во секое место, се урива квалитетот, компјутерите се за игри или во школските подруми! Владата го игнорираше Светскиот славистички конгрес во Охрид, а стимулира проблематични културни вредности и дела и прави хаос во идентитетот со антиквизацијата! Македонија е најнебезбедна земја во регионот, со најмногу убиства, грабежи и несреќи. Борбата против корупцијата се претвори во борба против поранешната власт, а не и со сегашната, во чии раце се парите и злоупотребите! Неефикасноста на судството е предизвикано од партизирање и од притисоци; Нацијата е депресивна и уплашена; Влад��та е ефикасна само во создавање ЕПП-привиди, наместо „е-влада“ - „ќе-влада“ и Потемкинови села како „Бунарџик 1, 2, 3...“!

Писмото од лидерот со повик за конечна пресметка со „остатоците“ од транзицијата, се претвори во листа за отстрел на инакумислечките и различните, на опозицијата, на невладините, на претставниците на меѓународната заедница, кои со своите ставови не и' се по волја на владејачката партија. Со ваквиот пристап, дополнет со инкубатоски испилени владино-невладини „жртви на транзицијата“, ВМРО-ДПМНЕ и Груевски од главната цел, Црвенковски, направија пандан на Орвеловиот („1984“) Голдштајн, секојдневно практикувајќи ги партиските „две минути омраза“. Црвенковски, пак, со својата политичка итрина, со предлогот за ревизија на приватизацијата, го префрли жешкиот костен во рацете на Груевски и набројувајќи му ги големите транзициско-финансиски случаи („Окта“, „Телеком“, Платежна картичка...) во најмала мера го изедначи со себе (со тоа што Груевски потпишувал штетни одлуки и писма, а Црвенковски закони).

Во доктрината „Вредностите на ВМРО-ДПМНЕ“, едно се декларира, а друго се работи, па некои нешта прилегаат на максимите на партијата Орвеловиот Големиот брат: „Војната е мир, Слободата е ропство, Незнаењето е сила“! На пример, кон декларацијата во доктрината: „Наша заложба е стриктно почитување на правилата на начелото на еднакви можности за сите граѓани и за сите економски субјекти“, злобниците би додале: „само доколку имаат партиски книшки на ВМРО-ДПМНЕ или се блиски на партијата! Потоа, „На ’владеењето на законот‘ му се неопходни култура на законитост и почитување на законите, доверба во правниот поредок и лојалност кон државата“, додавката би била: секако, доколку не се во колизија со програмата на ВМРО-ДПМНЕ и со ставовите на раководството и на лидерот! Или, „ВМРО-ДПМНЕ е партија што втемелува меѓуетничка толеранција, мирољубие и разбирање меѓу соседите...“ Кон ова треба да се додаде дека толеранцијата мора постојано да биде придружена со поголема доза тензии што ќе го одржуваат рејтингот на партијата и лидерот и ќе го уништуваат кредибилитетот на албанските партнери и соседите. И така натаму...

Кога се анализира системот на практикување на власта и ефектите од неа на сегашната гарнитура на ВМРО-ДПМНЕ, на чело со Груевски, веднаш се забележуваат многу сличности со начинот и ефектите на владеењето на Љупчо Георгиевски пред десетина години. Карактеристична сличност е тоа што на стартот се полни со ентузијазам и желба за докажување. Бидејќи популизмот и реформите не одат заедно, првата година е реформистичка, а потоа почнува осознавањето на моќта на власта и парите. Карактеристична е желбата за дисконтинуитет со она што го работела претходната власт и поставување на се' во општеството и државата врз вмровска матрица. Тоа и во двете влади резултираше со партизација на државните институции. Бидејќи партизацијата и професионалноста и компетентноста не се компатибилни, последица и во двата случаја беше - разнебитување на институциите, нефункционална демократија и губење на довербата на граѓаните во нив. Тоа значеше трупање на проблемите на граѓаните и на државата и многу внатрешни и надворешни безбедносни, економски, социјални и други проблеми. Со оглед на големите примеси национализам кај власта и неприфаќање на различностите од секаков вид, и во 2001 и во 2010 година се појавија проблеми кои со себе донесоа, односно се закануваат со нови тектонски нарушувања.

Во 2001 година се случи војна и предлог на Георгиевски за поделба на земјата, во 2010 година со Груевски се случува конфузија со идентитетот, опасност од промена на името и закани за унитарноста на државата (проектот на Тачи), ако не се постигне компромис за името и брзо не се случат НАТО и ЕУ интеграциите. Поради апетитите за лични финансиски и статусни бенефити на власта, Македонија се' повеќе заглибува во корупција и ја губи поддршката од пријателите од странство. Со катастрофалните економски резултати, како и четиригодишното стоење пред вратите на ЕУ и на НАТО, ако не се променат работите кон подобро, лошо и се пишува и на власта, но и на државата.

Значи, кога Македонија врти вдесно, оди надолу (во минатото „десно“ била Бугарија)! Но, проблемот не е во десницата, бидејќи тоа што сега се наречува така е повеќе каша од десно-лева прагма, туку е во скромниот персонално-демократски државнички капацитет на елитата на власта. Проблемот е што не се знае - каква Македонија сака оваа власт.