Клинтон го стави судството на обвинителна клупа

„Пораката од САД е задоцнета, но е поважно што, сепак, стигна“, коментира д-р Гордан Калајџиев

Гордана Дувњак

Острите тонови содржани во пораката на државната секретарка на САД, Хилари Клинтон, до новиот шеф на македонската дипломатија, Никола Попоски, особено во делот на судството и владеењето на правото, како никого да не го изненадија. Првичните реакции се дека критиките доаѓа��т дури и задоцнето, иако не се заборавени.

Фактот дека врвот на американската администрација не можел да се воздржи дури ни при упатувањето обична честитка за именување на новиот министер за надворешни работи, доволно индикативно говори за тоа колкава е загриженоста на Вашингтон околу актуелните состојби во државата.

Првата дама на американската дипломатија прилично недипломатски и без ракавици во честитката зборува за „недостиг од транспарентност, селективно гонење и присила, проблематична употреба на притворот, како и недостиг од независни судски институции во Македонија“.

Но, она што паѓа в очи е јасното лоцирање на тоа кој, според САД, е главен виновник за политизацијата на судството и на притисоците врз третата власт.

„И ние сме загрижени дека судските процеси остануваат подложни на политизација и се соочуваат со притисоци од политичари и од Владата“, пишува Клинтон во писмото до Попоски. За разлика од последниот извештај на ЕУ за напредокот на Македонија, во кој фокусот беше ставен само на досегашниот министер за правда, Михајло Маневски, овде се оди многу пошироко. Заложбите за владеење на правото, како и барањето гаранции од Владата за ослободување на судството од притисоците на извршната власт, беа дел и од острите забелешки нотирани и во последниот извештај на Меѓународната кризна група.

„Не ме изненадуваат пораките од САД, туку отсуството на реакции во последниве две години, кога владеењето на правото и политизацијата во судството дојдоа на најниски гранки во поновата македонска историја“, потенцира професорот по кривично право, д-р Гордан Калајџиев.

Иако оваа реакција ја смета за задоцнета, сепак, вели дека никогаш не е доцна. „Сите што укажувавме на очигледните злоупотреби, почнавме да се чувствуваме параноично, бидејќи се' досега меѓународната заедница премолчуваше и од најразлични причини и' прогледуваше на власта низ прсти“, вели Калајџиев.

Мислењето на професорот се разликува од раширеното јавно мислење дека најголема вина за лошите состојби лежи во досегашниот министер Михајло Маневски.

„Морам да бидам искрен и да кажам дека Маневски исклучително добро соработуваше со експертите за реформи и го уважуваше нивното мислење. Не сакам да говорам за оној дел што се однесува на влијанието врз судството. Но, со голема сигурност тврдам дека бившиот министер не е генератор на проблемите во судството, туку извршител на туѓи наредби“, подвлекува Калајџиев и додава дека цели институции, како што се Судскиот совет, Совет на јавни обвинители, Антикорупциска се понижени, бидејќи се сведени на обични извршители на туѓи наредби.

Калајџиев не е сигурен дека ќе дојде до подобрување на состојбите во правосудството со смената на врвот во ресорот правда.

„Не сум оптимист, а досегашното искуство со политиките што ги спроведува ДУИ ми покажа дека мора да се биде многу скептичен кон нив, бидејќи тие се заинтересирани за спроведување на својата партиска агенда“, заклучува Калајџиев.

Претседателот на Врховен суд, Јово Вангеловски, вели дека не е изненаден од забелешките околу владеењето на правото и притворот, но тврди дека е затечен од критиките за политички мотивирани судски процеси.

„Не се согласувам со констатациите за влијанија врз судските пресуди, бидејќи тоа не е можно затоа што секоја одлука е подложна на преоцена од повисок суд и постои принцип на тристепеност“, ни изјави првиот човек на највисокиот суд во државата.

Според него, кога станува збор за селективност на правата, судовите тука не можат многу да влијаат, бидејќи зависат од Обвинителството и од МВР.

„Признавам дека секогаш може да се направи повеќе во делот на долготрајноста на судските постапки и за поголема ефикасност, но да се тврди дека има преголемо влијание во одлучувањето од политиката, мислам дека е претерано“, заклучува претседателот на Врховен суд.