Нашата Црква не дава Божик на 25 декември

Ставот на македонските духовници за ова прашање е зацементиран, не сакаат промена на црковниот календар

Билјана Јовановска


Во врвот на Македонската православна црква нема клима за промена на црковниот календар. Или попрецизно, ставот на македонските духовници по ова прашање е зацементиран. „Нема никаква причина да го менуваме црковниот календар и за ова не само што не се разговара, туку воопшто и не се размислува“, јасен е портпаролот на Синодот на МПЦ, дебарско-кичевскиот митрополит Тимотеј.

Иако Јулијанскиот календар се применува само во уште неколку православни цркви - Српската, Руската, Украинската, потоа кај старокалендарците во Грчката црква и во Ерусалим, во блиска иднина кај нас нема ни да се иницира вакво нешто, зашто тоа е сериозна промена што не минува безболно. Речиси нема црква што Јулијанскиот календар го сменила со Грегоријанскиот, а тоа да не предизвикало расколи, бидејќи секогаш и секаде има конзервативни струи што не се подготвени за промени.

Затоа, се тврди, противник на преминување на друг црковен календар е и архиепископот Стефан, и покрај тоа што пред три години категорички не го одби барањето на група македонски бизнисмени, соопштено преку една бизнис-комора, и МПЦ да се усогласи со западниот свет, зашто вака им трпи бизнисот. Тогаш, архиепископот за да не остави впечаток на конзервативен духовник, дипломатски одговори „календарот не е догматско прашање и кога би се прашал би посакал заеднички календар за сите христијани и православни цркви“, меѓутоа, јасно е дека чепкањето во календарот и тој го доживува како тектонско поместување, по кое којзнае кој би „преживеал“. Конечно, никој не сака да му се заниша тронот. Но, великодостојниците тогаш сериозно им забележаа на бизнисмените што го иницираа ова дека тие „не стапнале в црква ниту на 25 декември ниту на 7 јануари“, а на Црквата и' е важно мислењето на нејзините верници, кои, како што велат, жестоко се спротивставуваат на менувањето на Јулијанскиот календар со Грегоријанскиот.

А мислењето на верниците, како што покажа една анкета, е јасно - речиси никој не би сакал да ги менува навиките. Зашто на православните цркви што го напуштиле Јулијанскиот календар им требало многу време и објаснување дека сите верски празници се поместуваат за 14 дена напред. Значи, не станува збор само дали Божик ќе го славиме на 25 декември или на 7 јануари, туку Петровден, на пример, веќе не би бил на 12 јули, туку на 28 јуни, Св. Илија од 2 август би се „преселил“ на 19 јули, потоа Св. Василие, кој е на 14 јануари, на Стара нова година, би бил на традиционална Нова година...

За голем број духовници, евентуалното менување на црковниот календар би значело своевидно огрешување од Првиот вселенски собир и кон славењето на Пасхата, работа што ја сфатиле православците што го применуваат Грегоријанскиот календар, па затоа Пасхата се слави по јулијанската таблица.

Дека посегнувањето по црковниот календар не е наивно прашање покажаа случувањата во нашето опкружување. Во Грчката црква, која важи за прилично конзервативна, и сега постојат зилоти, старокалендарци, за кои, со исклучоци, календарот има догматско значење. Сепак, старокалендарците се прилично разединети и расцепкани, а мнозинството верници го почитуваат ставот на официјалната црква. Расколи се случија и во Бугарската црква, додека најбезболно прифаќање на Грегоријанскиот календар се случи во Романската православна црква.

Духовници, со кои и порано сме разговарале на оваа тема, велат дека и по ова прашање Света Гора е посебна приказна. Кога светогорците излегуваат од своите метоси или, пак, служат во градски цркви, го практикуваат новиот календар, а поради фактот дека Света Гора нема тврдокорен став по ова прашање, не ги сметаат за еретици. Вселенскиот патријарх Вартоломеј го користи Грегоријанскиот календар, но кога оди на Света Гора ги почитува различностите и богослужи по стариот.

Објективно, Македонската православна црква е далеку од ова прашање. Пред себе го има нерешениот автокефален статус и евентуалното преминување на новиот календар, како своевиден адут би го користела С��пската православна црква во регрутирањето на истомисленици што се за останување на Јулијанскиот календар. Оттаму, и не чуди што врвот на МПЦ не сака ни да размислува за оваа тема, па евентуалната промена остава да ја решат некои повисоки инстанци. Конкретно, на идниот православен собир. (Б.Ј.)