По 14 години, професорите на протест

Идејата е да ја предупредат власта да прекине со неодржливите законски измени и со посегањето
по автономијата

Билјана Јовановска


На професорите од Скопскиот универзитет зачестените упади во универзитетската автономија им го прелеаја трпението и в четврток во 13.30 ќе одржат мирен собир. Зад иницијативата за протестот кој ќе се случи пред споменикот на патроните Св. Кирил и Методиј во универзитетскиот кампус, стојат непартиски кадри од речиси сите факултети. Ова е само показател дека на универзитетските професори им е веќе преку глава од посегањето по уставно загарантираната автономија, бидејќи последниот протест на кој излезе Скопскиот универзитет се случи во дамнешната 1997 година.

Овојпат тие сакаат да го изразат своето несогласување пред се, од актуелните измени во Законот за високо образование. Ова е прво сериозно предупредување дека нема да толерираат никакви чепкања во автономијата, односно дека не се согласуваат со повеќето предлог измени, но и со начинот на кој се донесуваат. Нема да дозволат, како што се наве��ува и во јавниот повик, да се урива достоинството на нивната професија и ќе сторат се за да спречат да се маргинализира и вулгаризира улогата на високото образование. Решени се да потврдат дека се вистински бастион на демократијата, која нема да допуштат да се сруши, па ќе манифестираат единство, достоинство и решителност во одбрана на академските вредности градени цели 60 години.

„Нема да чекаме никој да ни ја врати одземената академска слобода! Ние самите ќе си ја вратиме“, пишува во повикот.

Иницијаторите на протестот во 11 точки потсетуваат како се уриваше универзитетската автономија. Се навраќаат на одлуките на актуелната Влада со кои се формираа факултети без согласност на УКИМ, како и на најавата на растурање на најстариот универзитет во пет помали кампуси, на вработувањата на млади кадри чиј број се сведе под дозволениот минимум, поради што Универзитетот не може да си обезбеди минимален подмладок за настава и наука. Професорите не ги заборавија ниту лажните ветувања за лаборатории во кои треба да создаваме наука, при што од нив се бараат резултати во научно-истражувачката дејност, без да им се обезбедат технички и материјални услови за тоа. Не помал проблем им е и непочитувањето на заклучоците на Ректорската управа и Универзитетскиот сенат, односно игнорирањето на легитимно избраните универзитетски органи и тела. Воедно, потсетуваат дека законските измени се правеа за време на летните и зимските распусти, за да се избегнат консултациите со официјални претставници од Универзитетот и за да се игнорира ставот на академската јавност. Болна точка е и неформирањето на независен Совет за финансирање на високото образование и узурпирањето на неговата улога од страна на Владата и Министерството за образование и наука, спротивно на законот и Уставот.

Во причините заради кои ќе излезат на протест е и наметнувањето на скапи, лоши и нестручни преводи на странска литература, неупотребливи во наставата, од една и нефинансирањето на домашните учебници и ракописи, од друга страна. Воедно, потсетуваат дека им пречи фактот дека со години не се објавуваат конкурси за финансирање на научно-истражувачки проекти, а сега, кога ги објавија, селекцијата зависи само од дискреционата оценка на одредени носители на функции.

Им пречи и предлагањето казнени мерки за наставниот кадар несоодветни за академските средини и непознати во другите држави, а истовремено непредлагање на соодветен систем за наградување. Универзитетските професори отворено укажуваат дека им е неприфатливо наметнувањето на бројни дисперзирани студии со кои се девалвира квалитетот на високото образование, како и одолговлекувањето на акредитацијата на докторските студии повеќе од две години.

Неофицијално дознаваме дека иницијативата за кревање на гласот тлеела подолго време и постоеле опции несогласувањето со политиката во високото образование наметната од власта да ја манифестираат со прекин на наставата или со собир во спортската сала „Борис Трајковски“, за на крајот да се определат за кампусот.

„Утрински весник“ вчера се обиде телефонски да стапи во контакт со министерот Никола Тодоров за да го слушнеме неговиот став за протестот, но залудно. Проф. Владимир Петрушевски од Природно-математичкиот факултет, пак, ни изјави дека иницијативата на универзитетската јавност е очекувана и легитимна. „Ако министерот за образование постојано не игнорира, не сака со нас да разговара и не тера да молчиме, не гледам ништо лошо ако и ние професорите излеземе на протест и ако одмолчиме, онака, за наша душа.“

Дали ова е само вовед во посериозни бранувања на професорите, засега никој не коментира.