Мислења

Лажниот идол - Златното теле

Панде Колемишевски

Спрегата на богатството, на власта и моќта со лажни идоли и измамници може да создаде лажен сјај и опиеност, но има свој рок на траење

БИБЛИСКИ АЛУЗИИ

Во Стариот завет во книга втора, со заглавие „Излез“‘ е опишано четириесетгодишното чудесно патување на еврејскиот народ од Египет кон ветената земја – Израел, каде што еден дел од Евреите живее денес во сопствена модерна држава. Приказанијата од оваа книга силно влијаеле и се' уште влијаат како кај Евреите, така и во голем дел на христијанскиот свет. Во неа се среќаваат клучните религиско-животни поими актуелни и денес, како што се: Избран народ, Ветена земја, Сојуз со Бога, Десетте Божји заповеди, Златниот ковчег, Пасхално јагне, Егзодус и така натака. Всушност, „Излезот‘‘ е приказ на големата епопеја за ослободување од ропството, за раѓањето и создавањето на нацијата, за маките низ кои треба да се помине за да се стигне до целта, како и за вербата на водачите и народот за изнаоѓање решенија и тогаш кога се' изгледа изгубено. Мотивите од тие настани низ целата подоцнежна историја повеќето христијански народи ги користеа како ѕвезди-водилки не само во религиските верувања и обичаи, туку и во времиња на големи револуции и разни транзиции. На тие страници е опишана и легендата за Златното тело.

Еве, накратко, како тече тој дел: Го викнал Господ Мојсеја да се качи на Синајската гора за да му ги даде Десетте Божји заповеди. И останал Мојсеј таму 40 дена. А народот кога виде дека долго време не слегува, побара замена во друг Бог и друг водач, иако Мојсеј беше тој што ги организира, ги поведе и ги водеше Евреите на долгиот пат за ослободување од египетското ропство. Братот на Мојсеј, Арон, го собра сето злато од луѓето, го истопи и направи нов идол - Златно теле.

Утредента, народот го славеше новиот бог: јадеше, пиеше, се веселеше и играше поклонувајќи му се на телето како на ново божество. И, му рече Господ на Мојсеја: оди поскоро и слези долу, зашто народот твој, кого го изведе од земјата египетска, појде по пат на беззаконие. Брзо се тргнаа од патот кој им го определи и на нови идоли им се поклонија. Мојсеј, слегувајќи, кога приближи до таборот и го виде телето и игрите, се разгневи, па ги фрли од рацете свои обете плочи на кои беа напишани заповедите, и ги скрши во подножјето на планината. Потоа го зеде телето, што го беа направиле, го изгоре во оган и го претвори во прав, а правта ја истури во водата и им даде од неа да пијат.

Настанот понатаму се одвива со меѓусебен колеж меѓу браќа, ближни и соседи, кога во еден ден меѓу себе се испозаклале три илјади души. Се спасиле само оние кои, по божја оцена, биле поправедни, што значи помалку учествувале во новото идолопоклонство, а ги казни оние кои најмногу згрешија. Потоа, своевидното чистилиште дошло до покајание и Бог, кој беше се навредил од правењето на златното теле како божја замена, им ги прости гревовите и ги упати конечно кон ветената земја, во земјата во која, според Библијата, тече мед и млеко.

Оттогаш до денес,општо земено, во материјална смисла, златното теле е симбол на златото (парите) и нивната моќ. Идол на богатството. Телето е бог на материјалните добра што го заменил богот на духот. Постојат и повеќе верзии на поговорки кои говорат дека оној што на нечесен начин брза да се збогати, всушност, го бара златното теле. Од телето, фигуративно речено, израсна и бикот кој ги симболизира светските берзи. Го симболизира искушението кое секогаш повторно се јавува и ги буди материјалните желби, било за богатство, било за сетилно задоволство, било за моќ.

Во општествена, па дури и во политичка смисла, телето подучува дека почитувањето на законите и на она што дотогаш е направено е темел на постоењето на еден народ. Без тоа му се заканува опасност од пропаст, особено доколку се предаде на разни култови, примитивни идоли и лажни вредности. А народите може да имаат добар и сигурен живот само тогаш кога ќе живеат во заедница заснована на заеднички договор, кои почитуваат една цел, а не целите и мислењата да ги менуваат од денес до утре. Библиската приказна сведочи дека само на таков начин може да се создаде една силна нација од распашана толпа робови поделени на дванаесет племиња, да се дојде до Ветената земја. Лековерноста, колебливоста, брзината на менување на лојалноста, довербата, мислењето и неодговорното однесување на еден народ (или личност) не водат кон нешто добро.

На што друго не' упатува епизодата со Златното теле, тема која била мотив на неброени теолошки расправи, филозофско-социјални истражувања, анализи и објаснувања, како и инспирација за многу литературни и други уметнички дела. Што може друго да се поднаучи, ако веќе не може да се поприми! Спрегата на богатството, на власта и моќта со лажните идоли и измамниците не е највисоката национална и лична вредност. Сето тоа може да создаде лажен сјај и оптимистичко расположение до опиеност, но има свој рок на траење. Минливо е, но додека трае, го разбива народот правејќи го лесен плен на оние што имаат посилни закони, посилен систем на човечки и национални вредности. Кратко и метафорично: Ветената земја, односно држава, каде што тече мед и млеко ќе (ја) имаат оние кои златото со сето негово симболично значење го подредуваат на законот, а не законот на златото.

Библиските записи од Стариот завет кои во најголем дел се сметаат за вистинити, освен Евреите, на своја кожа ги имаат почувствувано многу народи насекаде во светот. Особено тешки последици виделе оние народи кои во одредени историски моменти, заслепени во својата лакомост и незнаење и предводени од лажни идоли не можеле да видат подалеку од носот. Македонскиот пат кон ветената земја, актуелно наречен транзиција, трае веќе дваесет години, без разлика како се менувале лидерите и идолите кои во партиите, а и пошироко се идентификуваат со боговите. Навистина по улиците на нашите градови одвреме-навреме тече (се истура) кравјо млеко, ама до медот никако да стигнеме.

(Авторот е новинар)