Став „мирно“ пред Груевски и Црвенковски

Сите што размислуваат со своја глава со тек на време стануваат непожелни во партијата, сметаат дел од експертите

Светлана Унковска

По 20 години плурализам, партиите во Македонија ниту научија ниту сакаат да ја развиваат внатрепартиската демократија. Тоа јасно се гледа од нивното дејствување, кое е строго диригирано од партиската врхушка, па затоа во политичкиот жаргон нашите партии се нарекуваат султан-партии. Иако едноумието, како одлика на еден друг систем, на цел глас се критикува, политичките лидери во својот микросвет на владеење многу добро го негуваат.

Партискиот врв се' помалку сака да слушне поинакво мислење, а самото фракционерство во редовите на политичките субјекти одамна е подзаборавен поим. Политичките аналитичари различно го оценуваат развојот и степенот на демократијата во партиите.

Универзитетскиот професор Јове Кекеновски смета дека внатрепартиската демократија во Македонија е мислена именка и кај нас не може да се замисли некој во една политичка партија да има спротивен став од лидерот. „Сите оние што размислуваат поинаку, со своја глава, стануваат елиминирани и непожелни во таа партија. Досегашната практика на функционирање на политичките партии јасно покажа дека лидерите најчесто се опкружуваат со послушници, кои беспоговорно ги извршуваат секое барање, замисла и идеја на лидерот. Прочитајте ги статутите и ќе видите дека во партиите се' е подредено и е во функција на нивниот претседател“, вели Кекеновски. Тој додава дека ниту една партија не дозволува фракционерско дејствување, а поради крутиот став на партиските челници и неможноста да го кажат своето мислење, честопати се случуваат отцепувања и формирање нови политички партии.

Со поинаков став е политичкиот аналитичар Владимир Божиновски, кој не се согласува со мислењето дека имаме султан-партии. „Постои одреден степен на демократија, но доколку се помине таа граница на основните начела на партијата, тогаш раководството не ги прифаќа тие позиции, бидејќи може да има отстапување од идеолошката матрица и со самото тоа и гласачите може да ги напуштат тие нови идеи и така да ослабе партијата. Тука има и по некоја суета, но има определен страв да не се напушти меинстримот на идеите на партијата. Се разбира дека колку има поголема демократија, колку има повеќе мислења кои би ја обликувале самата идеолошка матрица на партијата, толку е подобро за неа се' додека не отстапуваат од главната идеолошка компонента на партијата“, вели Божиновски.

За лидерството во најголемите македонските партии ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ оцена дава и Ивица Боцевски од ЛДП. „Во самите политички партии ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ никогаш порано моќта не била толку централизирана околу лидерот. Партиските органи во Македонија никогаш ја немале улогата на агрегација на разнородните интереси кои се обединуваат во политичката партија, но партиите се труделе да го отсликаат својот лидерски, интелектуален и менаџерски капацитет во највисокото раководство на партијата. Моментално ниту една од двете стожерни партии во Македонија нема политички водач што го загрозува, макар и симболички, приматот на лидерот“, анализира Боцевски и додава дека двајцата лидери му оневозможуваат на кој било свој потенцијален партиски конкурент да се стекне со доволно политички или симболички капитал што би го засенило лидерот во каква било ситуација.

За потсетување, судбината со фракционерството на високиот функционер на СДСМ, Тито Петковски, заврши со отцепување на дел од членството и формирање нова партија. Петковски, кој во парламентот е од самите почетоци на плурализмот во државава, има изјавено дека демократијата во партиите е главен предуслов за демократизацијата на општеството. Според него, за една партија да биде релевантна на македонската политичка сцена, треба да исполни неколку предуслови. „Партијата треба да располага со кадровски потенцијал и организациски да биде широко дисперзирана“, смета Петковски.

Никола Поповски, кој до пред неколку години високо се позиционираше во партиските структури на СДСМ, откако јавно изнесе свои несогласувања за потезите на врвот на партијата, се соочи со маргинализирање, за сега да и' се посвети на науката. Во една негова неодамнешна анализа тој оценува дека „стратегијата на СДСМ ќе се сведе на комбинација од ’катастрофизам‘, како и цедење на преостанатите сокови од темата ’Европа интеграција‘“, забележувајќи дека ниту еден од лидерите на СДСМ поврзан со успешната европска приказна од 2005 година, не е во сегашното раководство.

Во ВМРО-ДПМНЕ, барем досега, се покажува висока и слепа партиска послушност кон директивите на партискиот лидер Никола Груевски. Но, извори од партијата говорат дека и тука почнуваат да се јавуваат незадоволства и дека по големото затишје, можно е да се случи бура. Истите извори додаваат и дека неприкосновената десна рака на Груевски, Мартин Протоѓер ги заладил односите со лидерот и дека е можно да формира и фракција. За волја на вистината или на шпекулациите, Протоѓер во последно време го нема веќе толку блиску до својот политички гуру, Груевски.

И во албанскиот политички кампус ситуацијата е слична, некаде помалку, некаде повеќе. Во политичката историја на Алб��нците во Македонија, за најдемократска партија досега се смета ПДП, која се појави во првите години на македонскиот плурализам. Но, некои од поранешните членови велат дека токму широката демократија „ја уби партијата“. Во ДУИ најгласна останува да биде потпретседателката Теута Арифи, која и покрај јавно изнесените ставови кои често се разликуваат од партиските, сепак, и натаму останува да биде високо позиционирана и респектирана во партијата. ДПА и натаму останува затворена партија, а од неа произлезе Нова демократија на Имер Селмани. (Св.У.)