Интервју

Власта генерира криза, a опозицијата потпалува

Никола Поповски

Соња Маџовска


Пораките од највисоките државни раководители во Вашингтон стигнаа. Што значат тие?

Пораките од највисоките државни раководители на САД се многу сериозни и би било исклучително несериозно ако се третираат во Македонија како несериозни. Америка не е научена да дава пораки што не се слушаат, особено од држави што не се толку моќни како Македонија. Од нас очекуваат тие пораки да влијаат на односите во Македонија на начин како што тие бараат. Лично очекувам дека многу брзо Владата треба да размисли во врска со тие три работи што беа соопштение за состојбите во судството, со медиумите, со човековите права, со невладиниот сектор и, се разбира, со името. За тоа немаме многу детали, меѓутоа предупредувањата треба да бидат многу сериозно сфатени. Тие би требало да го променат тој дел од животот во Македонија, ако не, Американците ќе се чувствуваат налутени и ќе преземат суптилни ме��ки за оние што не ги спроведуваат нивните забелешки.



Што очекувате, како ќе се надмине политичка криза?

Политичката криза во Македонија, според мене, ја генерира власта, а другите додаваат сол на таа рана за да боли повеќе. Власта е многу своеглава, бидејќи има огромно мнозинство заедно со коалиционите партнери. На чело на тој процес се неколку луѓе од ВМРО-ДПМНЕ, кои очигледно во политичка смисла се многу тврдоглави и немаат намера со демократски средства да ја раководат Македонија и да се справуваат со опозицијата, туку мислат дека може да ги преземат сите мерки - дозволени и недозволени. На мое искрено жалење, и ДУИ ја прифати таа игра и еден рудиментарен демократски капацитет што постоеше кај нив во зачетокот на таа партија сега го снема целосно. Тие сега можеби се еден вид продолжена рака на ВМРО-ДПМНЕ и на Груевски, кои поради некои лукративни цели молчат и работат заедно со ВМРО-ДПМНЕ. Домашната политичка цена нема капацитет сама да го реши овој проблем без притисок однадвор. Ако притисоците од САД и од ЕУ не дадат плод брзо, тоа значи дека ќе продолжи зголемената политичка тензија во која и опозицијата и власта меѓусебно целосно ќе се негираат и ќе одат на уште поголемо заострување на работите. Секогаш треба да попушта тој што е на власт, тој што е посилен, затоа што зад него стојат и државните органи и треба да води сметка за државата. Во овој случај, не го гледаме тоа.



Се' повеќе се зборува за избори, значи ли тоа дека единствениот излез од оваа криза е нивно побрзо одржување?

Владата е веќе во последната година во својот шестгодишен мандат. Таа веќе изборно се однесува. Не треба да очекуваме никакви нови, крупни и важни чекори. Таа само ќе се обиде да доврши некои од проектите што ги започнала, како што е, на пример, „Скопје 2014“. Ништо друго не треба да очекуваме - ниту политички, ниту економски, ниту надворешнополитички позначајни мерки. Од тој агол гледано, според мене, колку што е можно побрзо избори, толку би било подобро за да се расчисти еднаш целата оваа работа и да се види дали Груевски со својот начин на управување и со ДУИ зад себе ќе продолжи на начин на кој работеше до ега, но со нов легитимитет, што би ја замолчило целосно опозицијата или, пак, ќе се изместат односите кон другата страна и ќе го замолчи него.



Колкави се шансите за промена на политичката сцена?

Знаете, во последниве 15-ина години испитувањето на јавното мислење во светот толку стана вешта и добра алатка во рацете на партиите и јавноста што неизвесноста е мала и многу ретко се случува да се оди на избори, а да не се знае однапред кој ќе ги добие. Сегашните испитувања на јавното мислење и' даваат огромна предност на власта. Можеби таа веќе не е 2:1 или 2,5:1 меѓутоа и 1,6 и 1,8 наспрема 1 е огромна и навестува многу големо и стабилно мнозинство на власта. Опозицијата смета дека овие анкети се неточни. Не би бил многу сигурен во процената дека анкетите се неточни, особено оние анкети на институти во коишто можеме да имаме доверба. Од тој агол, може да се случи на изборите Груевски повторно да добие потврда за својата политика, но со тоа што ќе има помало мнозинство и ќе има уште поголеми проблеми во водењето на политичката дебата во општеството. Меѓутоа, во таков случај, опозицијата ќе мора да го прифати резултатот.



Што ќе значи тоа за СДСМ и за нејзиниот лидер?

Да дадеме еден многу општ, меѓутоа и логичен одговор - дека тоа е прашање на СДСМ и на неговите органи, но мислам дека, за жал, тоа веќе не е прашање на членството на СДСМ. Членството нема да одлучи, при евентуален пораз, што ќе се случува понатаму. Ќе одлучи раководството и тоа е еден од проблемите на СДСМ, што нема автохтона дебата внатре која може политички да ги проценува настаните.



Гледате ли можности за промени на состојбите таму и доколку се случат, би се активирале ли повторно во политиката?

Јас сум член на СДСМ и, еве, да бидам искрен, не само јас, туку и голем број други членови со кои контактирам немаат голема надеж дека состојбите значително може да се подобрат внатре во партијата. Со неа владее еден механизам кој тешко ќе биде сменет.



Политика, избори, меѓуетнички тензии, каде е тука економијата? Дали во ваква ситуација може да се надеваме на странски инвестиции и на економски раст од 3,5 отсто годинава?

Нема добри економски мерки, нема странски директни инвестиции, кои веќе и не треба да ги очекуваме. Мислам дека веќе воопшто не се работи само за економски амбиент. Во Македонија, на пример, не функционира судството, а тоа е клучен инструмент за заштита на договорите на странските директни инвеститори во Македонија. Значи, не можете да добиете судски случај во нормална ситуација. Судството е под контрола, долго ги води случаите, не постои заштита на доверителите. Гледајте што се случува во судските постапки со неколку странски инвестиции кои се проблематични, како што е „Сведмилк“. Едноставно, немаме поткрепа за економијата во правниот систем и во судството. Оттука и релативно слаб раст на економијата од само 3,5 отсто станува тешко остварлив.

Кога бевте министер за финансии се обидовте да влезете во фирмите на „Перо Наков“. Сега е повторно актуелен овој случај. Дали за негово расчистување е потребно политичка волја?

За тоа што се случува со т.н. досие „Перо Наков“ не знам повеќе од тоа што го има во медиумите, меѓутоа мислам дека сегашната Влада го користи овој случај за да реши некои други проблеми во врска со поинаквиот пристап во информирањето на граѓаните. Тука веќе одамна не се работи само за можни проблеми од евентуално криминално работење. Ме прашувате за 2005-2006 година. Тогаш имавме поширок инспекциски надзор врз истите овие фирми, кои очигледно постојано се гасат и се раѓаат. Тоа опфаќаше контрола од УЈП и од Пазарната и од Трудовата инспекција. Првичните резултати од инспекциите тогаш покажаа дека има доволно простор и потреба да се направи целосна контрола на работењето. Меѓутоа, инспекциите беа политички спречени во тој момент. Министерството за финансии немаше избор, како и министерствата за економија и за труд и социјална политика со кои заеднички ги вршевме контролите. Тие политички беа спречени да ја продолжат контролата.