Почит за спомениците е почит кон историјата

За обележјето на стреланите од Долени не се грижи институција, туку поединец

Иван Бојаџиски


ШТИП - Спомениците од НОБ се постојана цел на вандали. Боречката организација во Штип ќе ги обновува оштетените спомен-обележја, а локалната самоуправа е подготвена да инвестира во тој процес.

Како треба да се однесуваме кон луѓето, кои во антифашистичката борба ги дадоа своите животи за изградба на подобар свет? Пример за почитување на историјата е одржувањето на споменикот на стреланите селани од Долани, кој се наоѓа на патот Штип - Радовиш. Тоа не го прави институција, туку поединец, Ангел Митев, поранешен директор на штипската Млекарница, а сега пензионер. Неговиот татко, Крсто Мите,в е меѓу четворицата стрелани доланчани во 1944 година. Таму почиваат и браќата Станое и Методи Даневи, како и Ристо Стојков.

„Секој ден доаѓам на ова свето место и по којзнае кој пат се потсетувам на трагедијата на четворицата храбри доланчани, меѓу кои е и мојот татко. Ако не дојдам овде како да сум ги изневерил нивните очекувања од мене“, вели Ангел, кој повеќе од две децении се грижи за споменикот. Околината е уредена, и зеленилото, и дрвјата, и клупите.

„Во август 1944 година бугарските фашисти ги уапсиле браќата Даневи, мојот ��атко Крсто и нивниот другар и соборец Ристо. Врзани ги однеле во затворот во Штип. Татко ми претчувствувал дека фашистите ќе ги стрелаат. Затоа побарал од Ацо Чанак да им помогне на осумте малолетни деца ако го убијат“, ја раскажува Ангел приказната за непокорните од Долани.

На втори август четворката од штипскиот затвор била однесена во родното село. Фашистите имале намера веднаш да ги стрелаат. Но, селото имало слава за Илинден, па од страв да не се случи мешаница, ги сместиле во училиштето.

„Мојата сестра Николина ме однесе да го видам татко ми, а тој силно ме гушна и не сакаше да ме испушти од прегратка. Тогаш имав три години. Истиот ден Бугарите му дозволиле и на брат ми Мијалче да го види татко ми кој го советувал да ги однесе говедата на испаша на Балевица, над селото. Брат ми го послушал и во еден миг слушнал пукање. Кога се стрчал до местото од каде што доаѓале истрелите, видел дека сите четворица се мртви. Фашистите им пукале во глава за да не останат живи. Ние бевме во селото кога брат ми дотрча и почна да вика ‘Тате го утепаа‘. Сите се стрчавме кон местото на злосторството, сестрите плачеа“, се присетува Ангел на тешките моменти.

Тој вели дека Чанак, кој по војната станал познат судија, им помагал колку што можел. „Помагаше и државата со облека и со храна. Не останавме заборавени. Сите изучивме школи, станавме луѓе. Пет од шесте сестри се живи и двајцата браќа. Кај и да сме, на 3 август се собираме на споменикот кај Долани. Но, јас ја презедов грижата за споменикот и тоа ќе го правам се' до мојата смрт“, потенцира овој витален штипјанец.

„Ангел е пример за тоа како треба да се однесуваме кон местата на кои е испишана историјата. Во тоа време своите животи на фронтот ги положија 180 борци од Штип и Штипско. Од градот 83 првоборци и четворица народни херои: Ванчо Прќе, Славчо Стојменски, Михајло Апостолски и Љупчо Арсов. На сите боречката организација и општината им подигна обележја. Имињата на првоборците се вклесани во мермерните плочи на Споменикот на револуцијата на Исарот. Вандалите не мируваат и постојано ги уништуваат спомениците, особено последнава деценија. Но, Ангел Митев дава пример како да се однесуваме кон славното револуционерно минато и луѓето што загинаа за слободата, која ние ја уживаме“, вели Илија Ќосевски, претседател на Сојузот на борците во Штип.